İspanya iç savaşı sürerken Picasso’dan 1937’de açılacak Paris Dünya Fuarı’nın İspanya bölümünde sergilenmesi için bir eser istendi. Açığa çıkan Guernica oldu.
Aynı fuarda Joan Miró’nun “El Segador” (Orakçı) çalışması ve Alexander Calder’in “Cıva Havuzu” çalışması da yer aldı.
Miró çalışmasında öfkeli Katalan köylülerini anlatırken onları gücün, bağımsızlığın ve dayanıklılığın simgesi olarak gördüğünü anlatıyordu. Calder’in ise Amerikalı olduğu için sergiye katılmasına önce izin verilmemiş fakat sonrasında İspanya’dan getirilen bir mermer üzerine yaptığı “Cıva Havuzu” çalışmasıyla direnişin bir parçası olduğunu göstermişti. Calder’in çalışmasında heykellerden akan cıva “Almadén” ismiyle bir kalıp oluşturuyordu. Almadén, Franco birliklerine karşı güçlü bir direniş sergileyen bir bölgeydi ve silah yapımında kullanılan cıvası ile ünlüydü.
Picasso ise 1937 başında Franco’nun Rüyası ve Yalanı adlı eskizlerine başlamıştı. Sonrasındaki eskizlerinde ise divana uzanmış çıplak modeline bakan bir sanatçının olduğu, politika ile arasına mesafe koyan bir eser üzerinde çalıştığı görülüyor. Fakat 26 Nisan 1937’de Franco’nun küçük bir kasaba olan Guernica’yı bombalaması ve çok sayıda insanın hayatını kaybetmesi üzerine, Picasso 1 Mayıs 1937’de yeni çalışmasının eskizlerine başladı.
1936 öncesinde fazlaca politik olmayan bu ressamlar, heykeltıraşlar sonrasında komünist partilere üye olmuş, bugünden bakılınca eksik de olsa direnişi büyütmek için adım atmışlardır.
Guernica ancak 1981’de tekrar İspanya’ya dönebilmiş ve 1995’e kadar kurşun geçirmez bir cam ardında sergilenmeye başlanmıştır. 2003 yılında Colin Powell’ın Irak işgali ile ilgili yapacağı konuşmada arkasında yer alan New York Birleşmiş Milletler binasında bulunan Guernica kopyasının üzeri mavi bir perdeyle kapatılmıştır. Fakat hâlâ Kalküta’dan Ramallah’a ve Kaliforniya’nın güneyine dünyadaki eylemlerde Guernica taşınmaya devam ediyor.
Bugün, 2024 yılında, Guernica’nın, El Segador’un, Cıva Havuzu’nun daha da gerilerde Goya’nın 3 Mayıs 1808 çalışmalarının var olduğu dünyada savaş ve direniş de hâlen devam etmektedir. Bugün dünyadaki savaşları durdurmak için ihtiyaç, belki sönmüş ve bitmiş kibritleri geride bırakarak yanan ve yakabilen bir kibrit olmaktadır. Tüm dünya halkları bu direnişin bir parçasıdır.
Dün olduğu gibi bugün de sosyalist devrim zorunlu ve olanaklıdır.
