Selçuk Kozağaçlı bir avukattır, hâlâ avukattır. Selçuk Kozağaçlı bir devrimci tutsaktır ve hâlâ tutsaktır.

Selçuk, ÇHD’nin onursal başkanı ve avukat ile özdeşleşen savunmanın savaşçısı, onurudur.

19 Mart’ta başlayan kitlesel eylemler, “böyle yaşamak istemiyorum, sizin iradenize boyun eğmeyeceğim” olarak adlandırılabilir. Ve korkunun aşılması, kitlelerin kendi iradelerini ortaya koyma sürecinin başlangıcıdır. Bu nedenle, Saray Rejimi, tüm baskı makinası ile, hukuku, mahkemesi, hapishanesi, işkencesi, basını, kolluk kuvvetleri, copu, TOMA’sı, gazı ile topyekûn bir saldırı politikasını sürdürmek istiyor. Bunu zaten yapıyorlar. Bunu sürdürmek istiyorlar. Bunun için, her türlü oyunu devreye sokuyorlar. Derler ya, “Osmanlı’da oyun bitmez”, işte TC devletinde de oyun bitmez.

Korkuyu egemen kılmak için, Selçuk Kozağaçlı’yı önce salıverip, sonra tekrar tutukluyorlar.

Selçuk Kozağaçlı, verilen cezayı yatmıştır. Ceza infaz olmuştur, bitmiştir. Ve elbette salıverilmesi gereklidir. Ama Saray Rejimi, baskı ve şiddet politikası ile, psikolojik savaşı birlikte yürütmektedir. Bu “içeride ve dışarıda savaş” politikasıdır. Bu nedenle, Selçuk’u serbest bıraktılar ve ardından, “aaa, pardon” deyip tekrar tutukladılar.

Sözüm ona, hukuk silahı ile, direnenlerle dalga geçmektedirler. Oysa gerçekte, yönetme krizlerini her yolla açığa vurmaktadırlar.

Saray Rejiminin hukuku, bir çeşit “saray hukuku”dur. Sadece adı “adliye sarayı” olarak değiştirilen adliyelerin yeni hâline dikkat çekmek isterseniz, size saray hukuku demek yeterli olabilir. Ama gerçekte bu yetersizdir.

Bugünün burjuva hukuku, bugünün Saray Rejimi eli ile uygulanan hukuk, “iç savaş hukuku”dur.

Onlar, sermaye sahipleridir. Biz ise işçileriz, emekçileriz, kadınlarız, gençleriz.

Onlar egemenlerdir; NATO’su, ABD’si, AB’si ile emperyalist efendiler ve onların yerli ortakları olan tekelci sermayedir. Biz ise, devrim için savaşan, insanın insan tarafından sömürülmesine son diyen, savaşsız ve sömürüsüz, aşağılanmanın her türünün ortadan kalktığı bir dünya için savaşan devrimcileriz.

Onların “aydın”ları, burjuva aydınlar, emperyalist efendileri, Saray Rejimi için kalem tutan kalemşörlerdir. İşte onların hukukçuları da bunlardandır. Bir avuç dolara, değil vicdanlarını, her şeylerini satabilen, insan olmaktan çıkmış, egemenin hizmetçileridir.

Bizim aydınlarımız, emekten yana, mücadele eden, direnen, entelektüel bilgisi ile işçi sınıfının savaşımında yer alan, fizikî olarak mücadele etmekten, bedel ödemekten çekinmeyen devrimci aydınlardır. İşte Selçuk Kozağaçlı, bizim cephenin, devrim ve sosyalizm cephesinin, işçi sınıfının cephesinin aydınlarındandır.

Egemen, Saray Rejimi, bir avukatı, cezasını yatmış olan bir devrimciyi, önce serbest bırakıp sonra tutuklamaktadır. Bu onların psikolojik savaş oyunlarının bir başkasıdır. İçeride ve dışarıda savaş politikasının devamıdır. Sözüm ona, bu hamle ile, devrimci aydınları, devrimcileri yıldıracaklar. Oysa, tartışmasız bir biçimde Saray Rejiminin hukukunun bir “iç savaş hukuku” olduğunu ortaya koymaktadırlar.

İstanbul Barosu, dünyanın en büyük barolarından biridir. O baroyu büyük yapan, içinde yer alan dürüst, direnen avukatlardır. Ve Saray Rejimi, İstanbul Barosuna saldırmaktadır. Dava, 28-29 Mayıs’ta, Silivri’de yapılacak şekilde ayarlanmıştır. Bir, korku salmak istiyorlar. Yani Silivri, hapis yatmaya yakın bir yer anlamında simgedir. İkincisi, Saray Rejimi, bir iç savaş rejimidir ve TC devletinin olağanüstü olarak örgütlenmesidir. “Olağan” yöntemlerle yönetemiyorlar. Hiç yönetemiyorlar değil elbette. Bu da sermayenin yönetiminin bir tarzıdır. Ve bunun bir kanıtı olarak, baronun davasını Çağlayan’dan kaçırıyorlar. Nasıl ki bir devrimci avukatı önce tahliye edip sonra tutuklayarak bir psikolojik savaş devreye sokuyorlarsa, burada da aynısı söz konusudur. İç savaş makinası olarak TC devleti, Saray Rejimi, Çağlayan’da, dünyanın en büyük barosunu yargılayamıyor.

Adalet sarayı yapmışlar. Ama “adalet sarayı”nda, baroyu yargılamaktan ürküyorlar ve davayı Silivri’ye taşıyorlar. Böylece Çağlayan’da dışarıda ve içeride yer alma ihtimali yüksek olan kitle, içeride avukatları, dışarıda dayanışma için gelecek kitle Silivri’ye gelmez, diye düşünüyorlar. Artık, en küçük adımı, bir sıçan gibi kurnazlıklarla atmaya çalışıyorlar. Adalet sarayının savcıları, artık bir sıçan kurnazlığı ile hareket ediyorlar: kap ve kaç. Tahliye et ve sonra tutukla. Adına hukuk ve bağımsız yargı de.

Burjuva muhalefet, CHP dâhil, hemen “TC devleti, demokratik, laik, sosyal bir hukuk devletidir” nakaratını devreye sokuyor ve buna muhalefet diyorlar.

İç savaş hukuku budur.

Birçok hukuk “uzman”ı, birçok “salon muhalifi” hep birlikte, Saray Rejiminin “hukuksuz” davrandığını söylüyor. “Hukuk,” diyorlar, “ayaklar altındadır.” İyi de kimin hukuku, kimin ayakları altındadır? Hukuk, burjuva hukukudur, egemenin hukukudur. Ve onu ayakları altına alan bizzat sermaye ve onun iktidarıdır. Oysa işçi sınıfı, bu burjuva hukuku temel alamaz, almamalıdır. Onların, mücadele eden, hakkını arayan bir işçiyi, bir kadını, bir öğrenciyi yargılama hakları yoktur. Biz onların hukukunu temel alıp, onlar bize suçlu, onlar bize terörist dedi diye, kendimizi suçlu hissetmeyiz. Bizim hukukumuz, emeğin, işçi sınıfının hukukudur ve bu hukuk, direnişlerde, grevlerde, sokaklarda yazılacaktır.

19 Mart 2025 kitle eylemlerinde, eylemlerin seline katılan CHP bile, onların yasaklarını dinleyemez hâle geldi. Saray bağırdı, “eylemler yasaktır”, duyan olmadı. Olağan burjuva hukuk bunu, kitlesel sayılara bakarak, olumsuz kamu kararı olarak ele alır. Oysa olağanüstü hukuk, yani iç savaş hukuku bunu “devletin güvenliği öncelenmelidir” diye ele alır. Peki sonuç nedir? Eğer binlerce, yüz binlerce, milyonlarca insan bu kararı çiğnerse, ancak göstermelik olarak birkaç kişiyi seçip cezalandırabilirler. Bunu denediler. Ve hiçbir genç, onların verdiği cezayı “ceza” olarak kabul etmedi. Dahası, anne ve babaları, bu gençleri açık ve net bir dille savundular.

Artık cezalarının bir hükmü yoktur.

“İç savaş hukuku”, elbette, iç savaşın karşı cephesi olan Birleşik Emek Cephesinin de kendi hukukunu ortaya koymasını gerekli kılar, onu çağırır.

Onun için, içeride olmak, tutuklanmak, gözaltına alınmak, artık bir anlam ifade etmemektedir. Ne için mücadele ettiğini bilenler için bunun anlamı yoktur. Ülkenin hapishaneleri dolmuştur ve ülkenin hemen her evini bir çeşit ev hapishanesine çevirmek istiyorlar. Bu nedenle, “özgür” olmak ile tutsak olmak arasında bir fark kalmamıştır, bu fark azalmıştır.

Bu nedenle, İstanbul Barosu direnmek zorundadır. Bu direniş, elbette Saray Rejiminin “kap ve kaç” tarzı sıçanca taktiklerine karşı uyanık olmayı ve zamanında doğru tutumlar almayı gerekli kılmaktadır. Baronun yargılanmasını Silivri’ye de götürseler, avukatlar tüm kalabalıkları ile orada olmalıdırlar.

Saray Rejimi, sadece parlamentoyu ortadan kaldırmamıştır. Parlamentoyu ortadan kaldırmış, bunun sonucu olarak siyasal partileri, burjuva partilerini de gereksiz kılmıştır. Saray Rejiminin yönetim yeri, doğrudan Saray’dır.

Osmanlı padişahlığı ile karşılaştırılamaz. Kadılık makamı ile bugünün savcı ve mahkemeleri benzer değildir. Kadı daha “bağımsız”dır. Öyle padişahlık, sultanizm gibi tanımlamalarla, “tek adam rejimi” gibi tanımlamalarla durum açıklanamaz. Bu Saray Rejimidir. Saray Rejimi, TC devletinin olağanüstü örgütlenmesidir. Bu nedenle duruma göre yasalar uygulanmaktadır ve hiçbir eylemlerini “yasa”ya uydurmakla kendilerini sınırlamadıkları da açıktır.

Bu nedenle, mesele Erdoğan meselesi değildir. İmamoğlu’nun bile tutuklanması izni ABD’den gelmektedir. Ekonomi nasıl ki uluslararası tekellerin bir bölümünden oluşan bir konsorsiyuma devredilmiş ise, ülkenin siyasal yönetimi de NATO’ya bağlı bir kabineye devredilmiştir. Bu bir çeşit savaş kabinesidir. Bu savaş kabinesinde her burjuva partiye bir rol biçilmiştir. Kimisinin rolü, “Türkiye Cumhuriyeti, demokratik, laik, sosyal bir hukuk devletidir” nakaratını bir dua gibi okumaktır. Hepsinin bir rolü vardır.

Saray Rejiminde hukuk, “hukuksuzluk” değildir. Tersine ortada bir hukuk vardır ve adı “iç savaş hukuku”dur. Bir mahkemede bir “sanık” bir savunma yaptığında, savunması bile bir yeni dava konusu olmaktadır. Bu hukuksuzluk değildir, iç savaş hukukudur.

Dikkat edilsin, bir iç savaş pratiği var ortada. Bir sanık, diyelim ki bırakılacak, hemen başka bir dava açılmaktadır. Bir çeşit esir tutma pratiğidir bu. Esir, savaş politikasının içindedir. Filistin’de direnenler, savaş esiri olarak alınmaktadır ve günü geldiğinde bir gün esir takası yapılmaktadır. İç savaşta esir alınanlar, serbest bırakılmıyor.

Saray Rejimi, söylediği gibi “seçimle” işbaşına gelmemiştir. Özel’in sık sık vurguladığı gibi, Erdoğan seçilmiş değildir. Saray Rejiminde seçim, bir manipülasyon aracıdır. Yerel seçimlerde hile yapılamaz durumlarda seçilen belediye başkanlarının yerine kayyum atanmaktadır. Erdoğan, eğer seçilmiş ise, efendilerce, NATO ve ABD tarafından seçilmiştir. Yoksa sandıktan çıkmamıştır. 2015 yılından bu yana tüm seçimler hilelidir. Ve Saray Rejimine seçilmiş muamelesi yapmak, Saray Rejimini bilerek, bilmeyerek desteklemek demektir. Seçilmiş olanlar belediyelerdir ve onlara da kayyum atanmaktadır. Bu durum, Saray Rejiminin aslında seçim denilen şeyi, sandık denilen şeyi ortadan kaldırdığının da kanıtıdır.

Buna rağmen neden seçim yapıyorlar? Yapıyorlar, çünkü, (a) nasılsa seçimde istedikleri hileleri yapabilmektedirler ve burjuva muhalefet buna razıdır, (b) seçim yolu ile kendilerini meşru göstermek istiyorlar. Bu padişahlıkta, bu tek adam rejiminde olmaz. Gerekli değildir. Tersine bu burjuva diktatörlüğün, burjuva devletin yeniden örgütlenmesidir. Bunu anlamadan, Saray Rejimine karşı tutarlı, sürekli bir mücadele yürütülemez.

Saray Rejimi, kitlesel bir direnişle yıkılacaktır.

Bu kitlesel direnişin ana unsuru, öncüsü işçi sınıfıdır. İşçi sınıfı, gençlerin, kadınların direnişini kendi direnişinin bir parçası olarak örgütlemek zorundadır. İşçi sınıfı, direniş cephesinin nesnel öncüsü olmaktan çıkıp bir adım ileri atmalı ve öznel olarak da bu direnişin pratik ve politik öncüsü olmak zorundadır. Bu ise, bir yandan direnişlerin geliştirilmesi, diğer yandan da işçi sınıfının devrimcileşerek devrimci bir siyasal güç hâline gelmesi demektir. Biz devrimcilerin görevi de budur.

Görev, iç içe geçmiş iki süreçten oluşmaktadır: Bir, devrimciler işçi sınıfını siyasal bir güç olarak örgütlemelidir, bu devrimci bir parti demektir ve iki, direniş bu süreci beklemek zorunda değildir. Direnişin örgütlenmesi, yayılması ve örgütlü hâle gelmesi, birleşik emek cephesinin örgütlenmesini acil bir görev hâline getirmektedir. Devrim, direniş ve örgütlülük üzerine yükselecektir. Ve Saray Rejimi, böylesi bir direnişle yerle bir edilecektir.

“Devrim, örgüt, direniş” güncel bir slogandır.

Öğrenci gençliğin direnişi, işçi sınıfının direniş hattı ile birleştirilmelidir. İşçilerin öğrencilerden öğrenecekleri vardır. Öğrencilerin işçi sınıfının direnişini gözlemlemesi, anlaması, kavraması gereklidir.

Bugün, genel grev ve genel direniş, Saray Rejiminin, sermayenin, sadece “yandaş sermaye”nin değil, tüm sermayenin (tüm sermaye yandaştır ve Saray Rejimi, tüm sermayenin rejimidir, devletidir) diz çöktürülmesinin tek yoludur. İşçi sınıfı, yaşamı üretendir. İşçi sınıfının gücü, hem kalabalığından hem de esas olarak üretimden gelen gücünden gelir. Gençliğin atikliği, kafasının berraklığı, işçi sınıfının kararlılığı ve direnci ile birleşmelidir. Bu, öğrenci hareketinin unutmaması gereken bir temel noktadır.

Düzen, Saray Rejimi, tüm meşruluğunu yitirmektedir. Ve bu durumda, Saray Rejimini meşrulaştırma girişimlerine prim vermemek gerekir. Kitlelerin, direnişler içinde geliştireceği kendi öz yönetim mekanizmaları ile (kendi sokak meclisleri, işyeri meclisleri, mahalle meclisleri, üniversite, lise meclisleri ile ya da adı uygun düşmüyorsa, direniş komiteleri ile) yönetmeye aday olmaları gereklidir.

Ve tüm bunlar, devrimci bir örgütlülük altında, işçi sınıfının devrimci partisi bayrağı altında, birleşik emek cephesi bayrağı altında hayat bulurlar.

Bu uzun ve zorlu bir devrim mücadelesidir.

Bu sınıf savaşımıdır.

Burada iki sınıf çarpışmaktadır; burjuvazi ve işçi sınıfı, onlar ve biz, sermaye ve emek. Bu savaşımda burjuvaziye, Saray Rejimine karşı olmak, bunu tutarlı biçimde yapmak, işçi sınıfının devrimci bayrağı altında mücadele etmek demektir. Bir ara yol yoktur.

19 Mart 2025’te İmamoğlu’nun tutuklanması ile ya da Saray’ın “iç cepheyi güçlendirme” siyasetine, “içeride ve dışarıda savaş” politikalarına uygun olarak sürdürdüğü saldırıların İBB bölümünün başlaması ile, “hassas” ekonomimizin ateşi yükseldi ve doları bastırmak için Merkez Bankası, 50 milyar dolar kadar olduğu söylenen bir miktarı harcadı (bugüne kadar). Yani, elindeki dövizin 50 milyar dolarını satarak, doların yükselmesini önlemeye çalıştı.

Hakkı Taşdemir hocamız, bu konuda daha detaylı bilgiler içeren yazıları ile bize detayını verecektir. Onun işine karışmayalım. Ama biliyoruz ki, birçok finans fonu, vade sonunda dolar garantisi alarak, Türkiye’ye milyonlarca dolar sıcak para getirdiler, bozdular, %16,4 üzerinden dolar cinsinden faizi garanti alacak anlaşmalar yaptılar. Bu durumda dolar fırlarsa, kayıp daha büyük olacağından, MB, bu sefer “uluslararası konsorsiyum”dan aldığı emirle, doları bastırmak için, tüm gücünü devreye soktu. Belki de bu yazı sizin elinize ulaştığında, 50 milyar dolar, 60 milyar dolara çıkmış olacak.

Peki bu durumda “ekonominiz tıkırında mı” diye niye soruyoruz?

Çünkü, bir bölüm parababasının ekonomisi tıkırındadır da ondan. Var olan mizah dergileri, artık ekonomik durumu mizaha yansıtacak yol bulamıyorlar. Çünkü, “salt ekonomik” mizah alanı arıyorlar ve maalesef yoktur. Ekonomiye girildi mi, her zaman ekonomi-politikten söz ediyoruz demektir, ama bizim ülkemizde özellikle, Saray Rejiminden, siyasal alandan söz etmeden ekonomiden söz edemezsiniz. Mizah dergileri de bu alana girmiyor.

Bankalara bakın, kârlarına kâr katıyorlar. Dünyanın “dolar milyarderleri listesi”ne, Türkiye’den giren kişi sayısı sürekli artıyor. “Boykot” kampanyalarında öne çıkarıldığı gibi, sadece “yandaş sermaye” semirmiyor, sadece onlar ceplerini doldurmuyor. Ama Koçlar, Sabancılar, Doğuşlar, Eczacıbaşılar, yani hepsi, her dönem olduğu gibi, ceplerini dolduruyor. Onlara kriz yoktur ve onlar için “ekonomi tıkırında”dır.

Bunun için, sizin ekonominiz tıkırında mı, diye soruyoruz. Öyle, ülke elden gidiyor, herkes için zor dönem, ekonomi krizde vb. gibi sınıfsız, adressiz, genel sözlere gerek yok. Elbette doğrudur, ortada bir ekonomik kriz var. İyi ama kimin için? Bu krizde, işsiz kalan kim? Bu krizde aç kalan kim? Bu krizde barınma sorunu nedeni ile okulunu bırakmak zorunda olan 2 milyona yakın genç üniversiteli hangi ailelerdendir? Bu krizde kepengini kapatan esnaf değil mi? Bu nedenle, bu esnafın önemli bir bölümünü “emekçi” olarak ele alıyoruz.

İşçi ve emekçilerin durumunu mesela “simit” hesabı ile açıklamaya çalışanlar, bugünlerde çok ortada değildir. Değildir, çünkü asgarî ücret tartışmaları geride kaldı. Bundan 4 ay önce sendikalar, asgarî ücret için konuşmak zorunda oldukları için olsa gerek, her gün asgarî ücret ile ne kadar ekmek alındığını, ne kadar simit alındığını, kaç çay içildiğini hesaplarlardı. Yine bundan 4 ay önce, Aralık 2024’te, belki de Kasım 2024’te, “uzman ekonomistler” hep beraber, mizah değeri olmayan tartışmalarla işçi sınıfı ile dalga geçmekteydiler: Efendim neymiş, asgarî ücret artarsa acaba enflasyon artar mı? Bu “uzman ekonomistler”, kendi maaşlarının, kendi komisyonlarının, kendi ceplerine inen primlerin enflasyon üzerindeki etkisini hesaplamak gibi bir yola hiç girmediler. Şimdi, asgarî ücret tartışmaları döneminde değiliz. Bu tartışmalar, 2025’in Kasım’ından sonra başlayacaktır. Onlara göre, şimdi, işçi ve emekçiler için söylenecek şey yok. Sadece, doların yükselmesi üzerinden tartışmak isterler. Hepsi budur.

Bu nedenle, ekonomik kriz denildi mi, hemen eklemek gerekir; “kimin için?” Kimin için, kimin cephesinden ekonomik krizi tartışıyoruz? Holdingler, parababaları, sermaye, uluslararası sermaye açısından bir ekonomik kriz, bambaşka bir anlama gelir. Mesela 19 Mart’ta İBB operasyonu başladığında, birçokları, dolar veya euro cinsinden vurgunu vurmuştur bile. Bu her zaman böyledir. Kriz, her zaman sermayeyi büyütür. Enflasyon, her zaman işçi ve emekçilerin cebinden çalarak, sermayeye para aktarılması demektir.

İşçilerin, emekçilerin ekonomik durumu üzerine en çarpıcı değerlendirmeler, bizzat işçi ve emekçilerden geliyor. Sokak röportajlarında insanlar, korkularını en rahat bu ekonomik konularda aşıyorlar ve durumlarını net olarak ortaya koyuyorlar. Bu arada, Saray Rejimi, İletişim Başkanlığı, sokak röportajlarını nasıl yasaklarım, diye hazırlık yapmakta, bazı insanları sokak röportajlarında söyledikleri için tutuklamaktadır. Koskoca İletişim Başkanlığı tabii. Savaş propagandası konusunda eğitim de almalıdır. İletişim Başkanlığı, tam olarak, bir iç savaş mekanizması olarak çalışmaktadır. Sokakta, nerede ses çıkıyorsa, bunu nasıl sustururum, diye, hemen polisi harekete geçirmektedir. Peki İletişim Başkanı’nın hiç sokakta yürüdüğünü gördünüz mü? Görmezsiniz. Onlar, tüm basını, tüm sosyal medyayı takip ettiklerini göstermek için, seçilmiş insanları tutuklarlar. Mesela Saraçhane mitinginde, “zıplamayan Tayyip’tir” diye tüm alan zıpladığında, kimi tutuklayacaklar? Bu nedenle, oradan birkaç genci seçip, kamera ile yüzlerini çekip, onları Erdoğan’a hakaretten tutuklamaktadırlar. Demek, zıplamayan Tayyip’tir sözünde bir hakaret var. Sadece hırsız, katil denildiğinde değil, “zıplamayan” sözü geçtiğinde de hakaret oluşmaktadır. Demek, “sıçramayan bit” denildi mi, sadece bitin ayağının topal olduğunu düşünmeyeceğiz, aynı zamanda bitin şahsına hakaret edildiğini de düşüneceğiz.

Demek oluyor ki, İletişim Başkanlığı, düzgün iletişim için, “dil”e dikkat etmekte, kelimelerin aldığı sosyal anlamlara uygun cezalar ve suçlar keşfetmek için, emniyet teşkilâtına, kolluk kuvvetlerine rehber olmaktadır. İşte tam da Saray Rejimi budur. Aynı işi RTÜK, başka alanda yapmaktadır. Mesela “özgürlük” kavram olarak onları hep yerinden zıplatmıştır, ama “zıplamayan” sözünden hakaret çıkartmaları, kitleleri gayet iyi anladıklarını da göstermektedir. Başarı sayılmalıdır.

İşte bu sokak röportajlarında genç muhabir kadın soruyor ve emekli yaşlı amca yanıtlıyor. Soru, ekonomik kriz üzerinedir. Krizden feleği şaşmış amca, ne diyeceğini bilemiyor. Hiçbir şeye yetmiyor, diyor. Muhabir “peki bu ramazan ayı nasıl geçecek?” diye soruyor. Adam, artık açılıyor ve “ne orucu kızım, ne ramazanı, zaten tüm yıl orucuz, tüm yıl oruç tutuyoruz, onu da buna saysınlar,” diyor. Öğreticidir. Ekonomistlere taş çıkartacak bir yorumdur ve aslında, işin politik yönü de vardır. Demek, tüm yıl oruç tutmaktadır.

Burjuva cephe, Saray Rejimi’nin tüm parçaları, düzen partileri, bir konuya elini attılar mı, mutlaka onu hızla pisleştiriyorlar. Ümit Özdağ içeridedir. Aslında içeri alınması, “iç cephenin güçlendirilmesi” için olduğu kadar, Erdoğan sonrasına hazırlık için de anlamlıdır. Erdoğan duymasın, hemen onu çıkartır. Ümit Özdağ, “Zafer Partisi”nin başkanıdır. Zafer Partisi, kitle eylemlerine gelip, Öcalan’a küfür etmek için, para karşılığı gençler tutmaktadır. Zaten böyleleri hep bulunabilir. Bu arada ise, Ümit Özdağ, “açlık grevi”nden söz etmektedir.

Eski İçişleri Bakanı, kendisine İngiliz ajanı mı yoksa CIA ajanı mı demişti hatırlamıyorum ama Özdağ, Soylu’yu düelloya davet etmişti. Görünüşe göre, oldukça “soylu” bir tavırdır ve Soylu’ya karşı bir asalet taşır gibidir. Ama burjuva siyaset budur. Her zaman bel kemiği olmayan aktörler ararlar, bulurlar. Erdoğan öyle değil mi?

Ve tıpkı kapitalizmin doğayı yağmalaması gibi, bu burjuva siyasetçiler, bu sermayenin soytarıları da, tüm toplumu kirletirler; insanı tarihsiz, değersiz hâle getirmek için uğraşırlar. İletişim Başkanlığı ile yarışır gibidirler. Altun ile Özdağ’ın bir ilişkisi var mı, düzenli görüşürler mi, sanmıyorum. Ama aynı işi görmektedirler, kavramların içini boşaltıyor, her şeyi kirletiyorlar. Sermayenin dışkılarını, tüm kavramlara sürüyorlar.

Konu açlıktan ve oruçtan açıldı.

“Ümit Özdağ, açlık grevine başlayacak” diye bir haber çıktı. Habere göre, Özdağ, sadece ayakta kalabilecek kadar beslenecekmiş. İşte buna “açlık grevi” diyor. Ülkenin, %70’i, sadece ayakta kalabilecek kadar yiyebiliyor. Ümit Özdağ’ın ırkçı-milliyetçi çizgisi onlara ırk ayrımcılığını, milliyetçiliği doktor reçetesinde ilaç gibi yazıyor. Oysa kendisi, halkın büyük çoğunluğunun yaşadığı durumda beslenmeyi, “açlık grevi” olarak isimlendiriyor.

Ne çok eziyet çekmektedir bu burjuva siyasetçiler! Halkın çoğunluğunun yaşadığı koşulları “açlık grevi” diye nitelendiren bir kişi, kitlelerin önüne çıkıp, Türkçülük, milliyetçilik nutukları atmaktadır.

Açlık grevi, bir direniş türüdür. Siyasal tutsakların başvurduğu bir yoldur. Ülkemizde yaygın olarak bilinir. Devrimci tutsakların, en çok da Dev-Sol’un bu konudaki pratiği biliniyor. Yaşı küçük olanlar, bu konuyu araştırabilir. Ama bu açlık grevlerinden çıkıp da aylarca komada yaşayanlar vb. biliniyor. Açlık grevi, bir siyasal mücadele olarak, elbette dikkatle kullanılmalıdır. Ama yüksek bir irade gerektirdiği kesindir. Açlık grevinin ilk günlerinde bir “açlık” hissi kendini gösterir, korur. Ama zamanla, çok değil, 10 gün sonra, insandan insana değişen bir zaman sonrasında, bu his kaybolur. Açlık hissetmezsiniz. Ve açlık grevindekiler, su ve şekerli su içerler. Bu yolla bilinçlerini korurlar ve direniş kararlılığı bu koşullarda anlamlıdır.

Ümit Özdağ, “ayakta kalabileceğim kadar besleneceğim” açıklaması ile, “açlık grevine başlayacağım” diyor.

Siyasal mücadele söz konusu olunca, her gün haklarında küfürler ettiğiniz devrimcilerin metotlarını hatırlamak zorunda kalırsınız. Çünkü, sisteme karşı direnenler bir tarih yazarlar ve bu tarih bir gerçeklik olarak, bir gün burjuva siyasetçilerin kitleler karşısına çıkarken, başvurmak zorunda kalacakları şeyleri içerir.

Özgür Özel, sokaklar, diye bağırıyor. Çünkü, direnişlerin tarihi budur ve bir gün, eğer direniyormuş gibi yapacaksa, bu sözü söylemek zorundadır. Bir gün kitleleri sistemin saldırılarına karşı yardıma çağıracaksa, “faşizme karşı omuz omuza”, “saray rejimi” demek zorunda kalacaktır.

İşte Ümit Özdağ da, “açlık grevi”nden söz ediyor. Utanmazlık, kendi durumunun komikliğine bakmadan, kendini kahraman sanmak söz konusu olunca anlamını yitiriyor. Özdağ, kendini kahraman sanıyor. Ama bu açlık grevi, Soylu’nun karşısına şövalye kılığında çıkmaya benzemez.

Özdağ’ın aklına neden “açlık grevi” gelmiştir? Gandi’den mi hatırlamıştır? O zaman hangi emperyalist güce karşı direnişten yanadır? O hâlde Gandi’nin “ayakta kalacak kadar besleneceğim” sözü mü var?

Olaylar şöyle mi gelişmiştir (izninizle uyduruyoruz) muhtemel senaryo şöyledir: Özdağ, içerideki yemeklerden yakınmıştır. Doktoru, “az yiyin efendim” diye tavsiyede bulunmuştur. Özdağ’ın yakınlarından biri, “aaa açlık grevi bu” demiştir ve siyaset uzmanı olan Özdağ (“terör uzmanı” olduğu için, onun terörist dediklerinin açlık grevi eylemlerini bilir) hemen bunu, yani “diyet programı”nı, bir açlık grevi olarak sunmaya karar vermiştir.

İşte, size bir senaryo. Yanlış olmasın lütfen, burası bizim uydurmamızdır. Mesela, tavsiye doktordan mı, “aaa bu açlık grevi” diyen yerli mi yabancı mı, bilemeyiz. Tümü uydurmamızdır. Neden uyduruyoruz, çünkü burjuva siyasetçilerin, düzen partilerinin her şeyi nasıl kullandıklarını göstermek istiyoruz.

Burjuva siyasetçi, biraz da istihbarat geçmişine sahip olunca, doktorun diyet programını, açlık grevi olarak adlandırmayacak da ne yapacak?

Diyet programları yapanlar, eğer kendi diyet programlarına “açlık grevi” diyerek bir prestij kazanacağına inansalar, ülke açlık grevcilerinden geçilmez olur.

Şimdi, bizi bu noktaya getiren, sokak röportajının “zararlı” olduğu kesin değil mi? Oruçtan buraya geldik. Tüm yıl oruç tutuyoruz, diyor kişi. Aslında açlığa vurgu yapmaktadır.

Ülkede açlık kol gezmektedir. Geceleri açlıktan uyumayanlara, anti-depresan ve uyku ilacı verilmesi, hekimliğin kirletilmesidir. Ve bu oldukça yaygındır.

Açlık kol gezmektedir.

Bu nedenle, çöplerden beslenen insanlar çoğalmaktadır.

İşsizlik, eline tırpanını almış gibi, insan hayatlarını biçmektedir.

Nedeni nedir bilmiyoruz ama AK Parti merkezi önünde nöbet tutan bir polis memuru intihar etmiştir. Sizce ekonomik kriz değilse nedeni nedir? Belki bunun bir başka nedeni vardır, ama ülkemizde intiharlarla ekonomik kriz arasında bir bağ olduğu konusunda bir şüpheye sahip değiliz. Mesela uzman iktisatçılarımız biraz bunun üzerinde çalışsa nasıl olur? Sadece İstanbul’da, ayda 300’e yakın insan intihar etmektedir.

Ülkenin ekonomisi, uluslararası konsorsiyuma geçmiştir. Şimşek, onların memurudur ve “yerli halk” diye cümleler kurması, sömürgeciliğin dilidir. Uluslararası konsorsiyum, Düyûn-ı Umûmiye ile aynı şeydir, onun modern biçimidir. Ve işi sadece dolar, sadece euro, sadece altın fiyatları üzerinden takip etmek, gerçek anlamda ekonomik krizi ortaya sermek demek değildir. Dahası, krizin işçilerin, emekçilerin, öğrencilerin, kadınların hayatlarındaki yansımasını ortaya sermek gerekir. Sendikalar, bunu yapmalıdır. Brecht’in yazdığı gibi, eğer fırında satılan şeyleri, markette satılan şeyleri alamıyorsanız dahi, oraya gidip, alacaklarınızı alıp kasaya gelin, sonra da bunları hesaplatın. O kadar param yok deyin, cüzdanınızdan 1 lira çıkartın, sonra çıkıp gidin. Sizin de ihtiyaçlarınızı gideremediğinizi birileri bilsin.

Buna eylem diyelim. Özgür Özel’i bile etkiler bu eylem. Ama bununla sınırlı değildir.

İşçi ve emekçiler, kenara itilmeye, sessizliğe, aşağılanmaya karşı durmak zorundadırlar. Okulda çocuklarının itilip kalkılmasına, hastahane köşelerinde it gibi titremeye, utanç içinde açlıktan kıvranmaya son vermelidirler. İşçi ve emekçilerin hayatını, burjuvalar, sermaye çalmaktadır. Saray Rejimi bu sermayenin devlet organizasyonudur. Bunlara, egemene karşı her yol ve araçla direnmek meşrudur, gereklidir.

İşçi ve emekçiler sessiz durdukça, geri durdukça, onları kimse hesaba katmayacaktır. İşçi ve emekçiler, örgütlü direnişi geliştirdikçe, seslerini yükseltebilirler.

1 Mayıs, şüphesiz dünya çapında işçi sınıfının en önemli günlerinden biridir. Dünyanın her yerinde işçi sınıfının bir sınıf bilinci koyarak alanları doldurduğu bu gün, Türkiye ve genel olarak bölgesel coğrafyamız için de büyük önem taşımaktadır. Ortadoğu’nun emperyalist savaşlar ve müdahalelerle gittikçe daha çok hedefe konulduğu günümüzde, anti-emperyalist emek hareketinin ve işçi sınıfı enternasyonalizminin önemini bir kere daha anlamak ve ilerletmek zorundayız.

Bugün, bu enternasyonalizm ve anti-emperyalizm başta Filistin davasıyla dayanışma içinde olmayı gerektirmektedir. Ortadoğu’da uzun zamandır devam eden Paylaşım Savaşı, Filistin direnişinin müdahalesi ve büyük atılımıyla karşılaşmıştır. Bölgemize bir hançer gibi saplanmış işgal devleti İsrail bu direnişle büyük bir darbe almış ve başta ABD olmak üzere bütün emperyalist devletlerin tam desteği ve katılımıyla Filistin halkına karşı bir yok etme savaşı, bir soykırım başlatmıştır. Bu soykırım bugün hâlâ devam etmekte, emperyalizm Filistin halkına karşı farklı tehcir planlarını dünya kamuoyuna büyük bir küstahlıkla sunmaktadır. Kapitalist-emperyalist sisteminin günümüz dünyasını getirdiği nokta, emperyalist ülkelerde yeniden açıkça sömürge bölgelerin kaderlerinin belirlendiği, haritalarının tartışıldığı, halkların kaderlerinin bir avuç emperyalist egemen tarafından pazarlık konusu olduğu bu noktadır.

Bu nedenlerle günümüzde daha da çok söz konusu olan emperyalizm, aslında kapitalizmden farklı bir şey değildir. Kapitalizmin barışçıl, kişisel özgürlük ve faydalı bir rekabete dayalı bir sistem olduğu illüzyonunu aşmak işçi sınıfının enternasyonal mücadelesi için bir zorunluluktur. Nasıl tekeller kapitalizmin bir uru değil tam tersine kapitalizmin doğal ve gelişmiş hâlinin ta kendisiyse, emperyalizm ve savaş da kapitalizmin uluslararası özü ve biçiminden başka bir şey değildir. Sınırsız kâr üretimi için durmayan bir genişleme zorunluluğu kapitalizmi ucuz iş gücü ve kaynaklar için bitmeyen bir arayışa itmektedir. Kapitalist devlet, dünyanın her yerine yayılan bu hükmedilecek, sömürülecek ve el konulacak insan ve kaynak arayışında tekel çıkarlarının ve egemenliğinin aracıdır. Örgütlenmiş ve meşrulaştırılmış bir şiddet ve kontrol mekanizması olarak devlet, belirli tekellerin egemenliklerini ve çıkarlarını başka tekellere (ve onların devletlerine) karşı savaşlarla, müdahalelerle, çatışmalarla bu şekilde ilerletir.

Ancak bu kapitalist-emperyalist devlet aynı zamanda gittikçe gerçek yüzü daha da çok ortaya çıkan bir polis devletidir. Her savaş aynı zamanda bir iç savaş olduğundan, bütün egemenler emperyalist savaşlar belirginleştikçe ve ilerledikçe içeride gelişen direnişleri engellemek için baskı dişlilerini keskinleştirmekte ve genişletmektedir. Türkiye’deki devletin bir olağanüstü örgütlenme olarak geliştirdiği Saray Rejimi, bunun bir örneğidir.

TC devleti, bölgemizde emperyalizmin bir ileri karakolu olarak işlev görmektedir. NATO politikası ve öncelikle ABD planları, TC devlet politikasının ve bölgedeki müdahalelerinin ana belirleyicisidir, TC devleti bunlardan ayrı bir şekilde kesinlikle ela alınamaz. TC devleti bu nedenle hiçbir şeyi arda koymadan İsrail’e hizmet etmektedir. Soykırımın başlangıcından beri, İsrail’e silah ve mühimmat taşıyan gemiler Türkiye limanlarını açık bir şekilde kullanmaktadır. Askerî malzemenin yanında, giyimden gıdaya, enerji kaynaklarına kadar akla gelebilecek her türlü ticaret katlanarak artmıştır. Gelen tepkiye karşı bu ticaret için durdu denilse de farklı rotalar ve değiştirilmiş kayıtlar kullanarak bu ticaretin katlanarak devam ettiği defalarca kanıtlanmıştır. Biz bu yazıyı yazarken bile İsrail’e F-35 parçaları taşıyan bir Maersk gemisi Mersin limanı yolundadır ve bu ortaya çıkan sayısız örneklerden sadece biridir.

Bütün bunların yanında Azerbaycan’dan İsrail’e giden petrol hatları Türkiye’den geçmekte ve bu petrol İsrail’in toplam petrol ihtiyacının yüzde 40’a varan miktarını karşılamaktadır. Saray Rejimi, İsrail’deki soykırıma dur diyenlere şiddet uygulamakta ve tutuklamaktadır. Yakın zamanda soykırıma karşı gerçekleşen eylemlerden birinde “Özgür Filistin” sloganına kanundışı denilip kitleye saldırılmıştır. TC devleti, yine ABD ve İsrail çıkarlarına büyük bir hizmet olarak, Suriye’deki rejimin değişiminde büyük bir rol oynamıştır. Suriye’nin İsrail’e karşı direnişin barınamadığı, İsrail’in istediği gibi hareket edebildiği, emperyalizmin ve işbirlikçi bölge devletlerinin koruması altında kendini “resmî hükümet” ilan eden HTŞ’den tek bir müdahale bile görmeden işgal edebildiği bir yer hâline gelmesini TC devleti mümkün kılmıştır. TC devleti Suriye’nin sömürgeleştirilmesinde bu kritik rolü de kabul etmiştir.

Görüldüğü üzere, tekeller, emperyalist devletler ve onların işbirlikçi ortakları, bütünsel ve karmaşık bir kapitalist-emperyalist sistem oluşturmaktadır. Bu sistemde net olan ise kaybedenlerin hep işçiler, üretenler olduğudur. Tekellerin paylaşım savaşlarında ölmek, bu zorbalık, egemenlik, sömürüm sisteminde yaşamak bizim kaderimiz değildir. Kapitalist-emperyalist sistem dünyada hâkim olduğu hiçbir yerde yaşanılabilir ve onurlu bir yaşam sunmamaktadır ve gerek savaşlar gerek iklim kriziyle insanlığın kendisini bir yok oluşa sürüklemektedir.

Bu sistemde, işçi sınıfı, kendi burjuvazisi ve tekel egemenliğinin temsilcilerinin ardına dizilerek kurtuluşu, özgürlüğü, savaşsız ve sömürüsüz bir dünyayı elde edemez. 1 Mayıs, bunu anlamamız için önemli bir gündür ve işçi sınıfının kurtuluşunun yegâne yolunun kendi bağımsız ve bütünleşik politikası ve vizyonuyla geleceğini bize hatırlatır.

Emperyalistler, savaşlarını ilerletebilmek için, medya tekellerini ve siyasi egemenliklerini kullanarak halklar arası nefret, düşmanlık ve ayrımları durmadan kitlelere sunmaktadır. Halkların düşmanlaştırılması ve tekelci medyanın ırkçı propagandası bu nedenle emperyalist savaşla doğrudan bağlantılıdır. Buna karşı her zaman enternasyonal dayanışma ve kardeşlik hem eylem hem de söylemde ilerletilmelidir.

Ayrıca, yerel mücadele ve dinamiklerin enternasyonal niteliği ve önemi hiçbir zaman unutulmamalıdır. İşçi sınıfı ve hareketinin önündeki en büyük engellerden biri bu şekilde yerel talep ve vizyonlara sıkışmaktır. 1 Mayıs’ın enternasyonal dayanışması, kısıtlı yerel talepler için dünyanın farklı yerindeki işçi kardeşlerimize ihanet etmememiz gerektiğini öğretmelidir. Emperyalizmin tarihi, bu tarz politikaların egemenler tarafından bilinçli bir şekilde uygulanmasıyla doludur. Buna karşı bir tutum almamak, her coğrafyanın işçi sınıfının savaş ve emperyalizme karşı birbirleriyle dayanışma kurmasındansa, belirli ülkelerin işçilerinin kendi tekellerinin yanında başka işçilere karşı cephe almasına neden olacak, bunun önünü açacaktır.

Günümüzde Filistin direnişinin yarattığı enternasyonal dayanışma ve büyüyen eylem biçimleri, enternasyonal işçi sınıfı dayanışması ve cephesinin somut bir gerçek ve potansiyel olduğunu göstermektedir. Ticaret ve tedarik hatları üzerinden büyüyen dayanışma ve mücadele, devam eden savaş ve soykırımın nasıl bütün dünyada işleyen bir kapitalist-emperyalist üretim sistemi sayesinde olduğunu göz önüne sermektedir. Tek bir silah bile birçok coğrafyada üretilmekte, bu silahların ulaşımı yine farklı coğrafyalar üzerinden gerçekleşmektedir.

Bunu ve bu sistemin devam etmesinde işçi sınıfının rolünü anlamak, uluslararası sınıf bilinci için esastır. İşçiler bu sistemi anladıkça ve durdurmak için örgütlendikçe, kendilerinin üretimdeki esas rolleri de onlar için belirginleşmektedir. Ayrıca, her ne kadar üretim ağının bu enternasyonal niteliği, bütünlüklü eylemler için bir dezavantaj gibi görünse de, büyük avantajlar da taşımaktadır. Bu kadar uluslararası hâle gelmiş bir üretim ve tedarik sisteminde, tek bir parçanın çalışmaması, bütün zincir için önemli sonuçlar doğurabilir ve dünyanın birçok farklı yerindeki işçiler için ilham kaynağı olabilir. Bu nedenle, bu tür bağlantılar enternasyonal dayanışmanın yayılması ve gelişmesi için önemli nesnel olanaklar taşımaktadır.

Bu nesnel olanakların ilerletilebilmesi ve gerçekleştirilebilmesi, ancak işçi sınıfının bilinçli, disiplinli, tutarlı ve planlı örgütlenmesi aracılığıyla olacaktır. Bu doğrultuda enternasyonal dayanışmayı ve bağlantıları geliştiren her bilinçli inisiyatif, mücadele olanaklarımızı geliştirecek, bizi daha gelişmiş eylem biçimlerine yönlendirecektir.

Yaşasın uluslararası işçi sınıfı dayanışması!

Nehirden denize özgür Filistin!

*: Enternasyonal 1 Mayıs fanzininde yayınlanan metnin Türkçesidir.

“Beş yüz bin emekçi vardık
Taksim Meydanı’na girdik
Öyle bir İstanbul gördük
Sorarlar bir gün, sorarlar”^[1]

Belki yaşlandık, ama ısrarımız, direncimiz sürüyor: İstanbul 1 Mayısı’nın adresi, şeksiz-şüphesiz, Taksim’dir.

Kimi “aklıevvel”lerin öne sürdüğü gibi, kör bir inatlaşma, “sol çocukluk hastalığı” (yaşımız “çocukluk hastalığı” için bir hayli ileri…) ya da “küçük burjuva narsizmi”nden(??!) kaynaklanmıyor, bu ısrar, bu direnç.

Biliniyor: 1 Mayıslar kutlanmaya başladıklarından beri işçilerin kentlerin merkezlerinde, tam yüreğindeki meydanlarda kitlesel olarak boy göstermeyi seçmesi, boşuna değildir. Gündelik yaşamda kenar mahallelere, kentlerin saçaklarına, fabrika duvarlarının gerisine sürülmüş, burjuva yaşamının “gözden ırak, gönülden ırak” tutmaya çalıştığı bir sınıfın, birleştiğinde ne denli yığınsal, kararlı ve güçlü olabileceğine dair bir gösteridir 1 Mayıs kutlamaları. Sömürülenlerin tahakküme, sömürücülere ve sömürü düzenine karşı gündelik olarak uygulayageldiği “gizli senaryolar”ın^[2] açık gösteriye dönüştüğü bir “biz varız, var olacağız!” haykırışıdır.

Şu da biliniyor: Taksim Meydanı, İstanbul 1 Mayısları için ayrı bir önem taşıyor. Kentin yüreği olmasının yanı sıra, 1977’de devlet güçlerinin gerçekleştirdiği katliamın mekânı, burası. Sular İdaresi binası ve Intercontinental Oteli’nden kitle üzerine açılan ateş ve bunu izleyen polis müdahalesinin yarattığı panik sonucunda kurşunlarla ya da ezilerek can veren yoldaşların sorulmayı bekleyen hesaplarının üstü üstüne yığıldığı alan. Egemenlerin işçi sınıfına, emekçilere ve devrimcilere ilan ettiği topyekûn savaşın simgesi. Bir yıl öncesine ilişkin örtülü-açık tehdit ve göz korkutmalara karşın, 1978’in 1 Mayıs’ında yine yüz binlerle toplanıp “Burası 1 Mayıs Alanı” haykırışlarımızla yeniden adlandırdığımız meydan… Her toplumsal tepki momentinde belleğimizde yeniden ve yeniden su yüzüne çıkan; tıpkı Haziran 2013 isyanında olduğu gibi…

Özetle, “makul ve ihtiyatlı” olmak adına vazgeçilebilir bir talep değil, Taksim…

Ama DİSK-KESK-TTB-TMMOB yöneticileri, geçen yılki Saraçhane fiyaskosunu sonlandırdıkları “Bu yıl olmadı ama gelecek yıl mutlaka Taksim’deyiz” tiradına rağmen 2025’te de yetkililerle giriştikleri, artık usandırıcı bir alışkanlığa dönüşmüş olan, “1 Mayıs’ı Taksim’de kutlamak istiyoruz./ Olmaz, izin vermeyiz./ Peki o zaman, biz de başka yerde kutlarız. Ama alacağınız olsun!” “müzakere”sini tekrarlayıp, sonucu “Taksim irademizden geri adım atmadan Kadıköy’de buluşacağız (!?)”a^[3] bağladı. Kim, nasıl, ne şekilde geri adım atmadı, sorusunun yanıtı DİSK yetkililerinin, Taksim taleplerini dile getirmek üzere genel merkez önünde toplanan öğrencilere verdiği yanıtta açığa çıkıyor: “Ancak hükümetten izin gelirse Taksim’e çıkarız!”^[4]

Oysa, politik pratik açısından bakıldığında dahi Taksim, 2025’te çok daha kritik bir önem üstlenmişti: İktidarın İstanbul Büyükşehir Belediyesine karşı darbe girişiminin son damlasını taşırdığı öfke, yığınsal bir tepki olarak sokağa dökülmüştü bir ay kadar önce. Yıllardır çıt çıkmayan üniversitelerde gençlik, güvenlik güçlerinin inanmaz bakışları altında polis barikatlarını yıkmış, Valiliğin koyduğu yasaklara kulak asmayan halk genciyle yaşlısıyla meydanları doldurmuştu. Bütün bunlar, asgarî ücretin açlık sınırının altında kaldığı, işsizliğin zirve yaptığı, devletin dizginlerini ele geçirmiş bir avuç “azgın azınlık” ormanlardan kıyılara, dağlardan nehirlere, tarihî eserlerden mahalle büfelerine, depremzedelerin evlerinden Kanal İstanbul’un muhayyel kıyılarına, göz koydukları her şeyi doymak bilmez bir iştahla yağmalarken, yoksulluğun çöp kutularından, dağılan pazar yerlerinin artıklarından karnını doyurmaya çalıştığı, her gün 2-3 kadının koca/sevgili şiddetine, 4-5 işçinin iş cinayetlerine kurban gittiği, el kadar çocukların tarikat yurtlarında tecavüze uğradığı, göçmen kadınların kamyonlarla dolaştırılıp pazarlandığı… bir coğrafyanın “Artık Yeter!/ Edi Bese!” çığlığıydı. Emareleri yıllardır çevrelerini saran polis barikatlarına, dipçik darbeleriyle üzerlerine çullanan jandarmaya rağmen grev çadırlarını kuran, Ankara’ya yürüyüşe kalkışan işçiler, ekim alanları, su kaynakları için direnen köylüler veriyor. Ezilenlerin, sömürülenlerin, soluk alacak bir menfezden yoksun bırakılanların, “bu böyle gitmez,” uyarısı.

Bu nedenle 2025’in kitlesel bir 1 Mayıs gösterisi için Taksim’in hedef gösterilmesi, meşruluğu AYM kararıyla dahi tescillenmiş bir “hak”kın geri kazanılması, ama daha çok da ezilenlerin, sömürülenlerin, bastırılanların zedelenmiş özgüvenlerini geri alabilmelerinin bir vesilesi, iktidar açısından ise, ceberrutluğun, keyfiliğin bir sınırı/sonu olduğuna dair bir hatırlatma olacaktı. Toplumsal muhalefeti kendini iktidara taşıyacak bir manivela, canı istediğinde sokağa sürülüp canı istediğinde “haydi artık evlerinize dönün” çağrılarıyla yatıştırılacak bir hazır kıta olarak gören CHP’ye ise “çantada keklik” olmayan bağımsız bir sınıf iradesinin varlığını gösterebilecekti.

Olmadı! DİSK-KESK-TTB-TMMOB “bürokratları” bu sefer de Kadıköy’e çağırdı kitleyi. “Ferman padişahın” diyenler ise, bu kez 1 Mayıs 2025 Taksim Tertip Komitesinin çağrısıyla, Boğaziçi Köprüsü’nden Okmeydanı’na, Yenikapı’dan Levent’e, Sirkeci’den Kabataş’a İstanbul yakasının tüm toplu taşıma hatlarını lağveden ulaşım yasaklarına, Mecidiyeköy-Taksim arasında kurulmuş sekiz polis barikatına, Taksim’e yönelen caddelere çıkan tüm sokakları kapatan barikatlara, İstanbul Valiliğinin açıklamasına göre sahaya sürülen ve en küçük kıpırtıya orantısız ve amansız bir şiddetle müdahale eden 52 bin 656 polise^[5] rağmen, Taksim iradesini yere düşürmedi. Sonuç?

Sonuç, DİSK-KESK-TTB-TMMOB mitinglerinin alışılageldik rehaveti içinde (ve Valiliğin rahat bir solukla açıkladığı üzere “olaysız”) geçen (oysa bu coğrafyada polisin müdahalesi olmadığı sürece her muhalefet mitingi “olaysız geçer”), medyanın şenlikli “orta sınıf” görüntülerini öne çıkardığı ve hava muhalefetinin de katkısıyla 2-3 saat içinde dağılan Kadıköy mitingi; sermaye düzeninin üzerine geçirdiği deli gömleğine karşı sınıf taleplerinin dile getiren, sloganları ve pankartlarıyla kendisine dayatılan cenderenin farkında olduğunu belli eden on binlerce işçinin katıldığı (yine “olaysız geçen”) Türk-İş Kartal mitingi ve Taksim çevresinde kendini bekleyen devlet şiddetini bilip göze alarak kuşatmayı yarmaya çalışan, ablukaya alınan, yere yatırılıp ensesine basılan, saçlarından yerlerde sürüklenen, ama gün boyu güvenlik güçlerine karabasan yaşatan binler…

[Burada durup DİSK yönetimine sormak gerekmiyor mu: Haydi kitleyi polis şiddetine kırdırmamak gibi bir kaygınız, katılımı en geniş ölçekte tutmak gibi bir arzunuz ve işçi sınıfının birliğini sağlamak gibi bir hayaliniz var; Taksim çatışmalarına girmekten bu nedenle kaçınıyorsunuz. O hâlde neden, “sınıfın birliği” adına şimdilik daha “ılıman” bir duruşu temsil eder gözüken Türk-İş’li işçilerden uzak duruyor, iki konfederasyonun ortak miting düzenlemesi için çaba sarf etmiyorsunuz? Sorun DİSK’in Türk-İş’ten daha “devrimci” olması mı, yoksa pozisyon/koltuk kaybı endişesi mi? Sahi CHP’nin gözünün içine bakan tutumunuz, sözleşme yetkisini elinizde bulundurduğunuz CHP’li yerel yönetimlerde tabanın itirazlarına kulak tıkayarak kapalı kapılar ardında bağladığınız uzlaşılarınızla, hepimizin onuru olan tarihiniz dışında, sizi daha “radikal” kılan nedir?]

Evet, devlet bir kez daha Taksim’i gerçek sahiplerine, yani “meydanın kaldırım taşlarını döşeyen, binaları inşa eden”^[6] işçilere, “Ne yaparsanız yapın. Taksim’e çıkacak olan iradeyi durduramayacaksınız! Bu irade birkaç kişinin değil 19 Mart’ta ayağa kalkan halkın iradesidir. Tarihin en ağır yoksullaştırma programı karşısında ‘artık yeter’ diyen emeğin iradesidir. Barikatları aşarak umutlarımızı yeşerten gençliğin iradesidir,”^[7] diye haykıran gençlere, müdahaleye tanıklık etmek ve haberleştirmek için uğraşan basın mensuplarına, göstericilere yönelik insan hakları ihlâllerine karşı alanda olan avukatlara karşı cansiperane bir biçimde “savundu.”

Belli ki bu kez fena korkmuşlardı: koca kentte ulaşımı geçmiş yıllardakine rahmet okutan bir ablukayla felç ettiler, neredeyse toplam gösterici sayısı kadar (50 küsur bin) polisi (TEM, KOM, Asayiş, trafik, çevik, hatta bekçiler… alayı görevdeydi) sokaklara sürdüler; avukatları gözaltı merkezlerine yaklaştırmadılar… Ama yapamadıkları bir şey vardı: bu kez Taksim iradesini “yasadışı terörist faaliyet” olarak kriminalize edemediler…

Tam tersi, kentin yaşamını felce uğratan, koca kenti dev bir tutukevine çeviren bu “yasaklı bayram” çelişkisi, daha bir göze batar, daha sorgulanır hâle geldi. İktidarın meşruiyet aşınımı süreci hızlanırken, Taksim’in 1 Mayıs alanı olma özelliği daha bir meşrulaştı…

“1 Mayıs alanı” elbet bir gün, üstelik de yakınlarda bir gün geri kazanılacak. O gün geldiğinde, hiçbir sendika ya da STÖ bürokratı, “muharebe kazanmış general” havasına bürünmesin. Taksim’e ellerimizde kızıl bayraklarımız, dilimizde Türkçe-Kürtçe Enternasyonal’le yığınlar hâlinde yeniden girişimiz, bugün ve geçtiğimiz yıllarda sokak sokak, barikat barikat meydanı zorlayan, biber gazı, plastik mermi yiyen, kafası-kolu kırılan, yerlerde sürüklenen adsız işçilerin, gençlerin, devrimcilerin, sosyalistlerin eseri olacak…

 Selâm olsun onlara! 

4 Mayıs 2025, İstanbul.

^[1]    Ruhi Su.

^[2]    “Gizli senaryolar” için bkz. James. C. Scott, Tahakküm ve Direniş Sanatları: Gizli Senaryolar, Ayrıntı Yay., 2010.

^[3]    “DİSK, KESK, TMMOB ve TTB’den 1 Mayıs Kararı: Taksim irademizden geri adım atmadan Kadıköy’de buluşacağız”, Gazete Oksijen, 18 Nisan 2025… https://gazeteoksijen.com/turkiye/disk-kesk-tmmob-ve-ttbden-1-mayis-karari-taksim-irademizden-geri-adim-atmadan-kadikoyde-bulusacagiz-239987.

^[4]    “Üniversitelilerden DİSK önünde 1 Mayıs çağrısı: Öğrenciler Taksim’de, DİSK nerede?” Sendika.org, 25 Nisan 2025… https://www.sendika.org/2025/04/universitelilerden-disk-onunde-1-mayis-cagrisi-ogrenciler-taksimde-disk-nerede-725341.

^[5]    “1 Mayıs’ta Taksim’e Çıkmak İsteyenlere Sert Müdahale!”, 1 Mayıs 2025… https://www.gercekgundem.com/guncel/taksimde-1-mayis-hareketliligi-gozaltilar-var-533542

^[6]    1 Mayıs’ta Taksim kuşatmasını yarmaya çalışan Yapı Yol İş’li bir işçinin polis barikatı önündeki sözleri (https://www.youtube.com/watch?v=VcD-Fa70oVY).

^[7]    “1 Mayıs Taksim Tertip Komitesi’nden Gözaltılara Tepki”, 30 Nisan 2025… https://halktv.com.tr/gundem/1-mayis-taksim-tertip-komitesinden-gozaltilara-tepki-taksim-iradesini-934213h

Türkiye bir kez daha kritik bir tarihsel kavşağın eşiğinde duruyor. İktidarın yıllardır sürdürdüğü otoriter yönetim tarzı, toplumun geniş kesimlerinde birikmiş öfkeyi açığa çıkarırken, bu öfkenin nasıl ve hangi kanallar üzerinden akacağı geleceğin sınıfsal ve siyasal dengelerini belirleyecek temel mücadele konusu hâline gelmiştir.

Bugün Karadeniz’den İstanbul’a, Diyarbakır’dan İzmir’e kadar yükselen toplumsal muhalefetin, sınıfsal ve politik anlamda yönsüz bırakılması, yeni tehlikeleri de beraberinde getirmektedir. Halk sokaktadır; ancak bu sokak hangi hedefe yürüyüp hangi programı benimseyeceği konusunda bizim açımızdan hâlâ bir netliğe kavuşmamıştır.

Bu süreçte, toplumsal muhalefetin ateşinin biraz gerilediği CHP’nin eylemliliklerini bölgesel mitinglere çevirdiği ama öğrencilerin asla vazgeçmediği, ısrarla yeni bir Türkiye isteme iradeleri inatla sürüyor. Bu irade memleketin doğusunu da kapsayacak bir sürece dönüşmedikçe sonuçsuz kalacağa benziyor.

19 Mart’ta İstanbul’un seçilmiş başkanının tutuklanması ile başlayan süreç, CHP Genel Başkanı Özgür Özel’in “bu bir darbedir” açıklamasına kadar tırmandı. Ancak bu çıkış, esasen Türkiye’nin batısında sıkışıp kaldı. Oysa bu gelişme, Kürt halkının yıllardır maruz kaldığı kayyım politikalarının yeniden hatırlanması ve ortak demokratik cumhuriyet çağrısının yükseltilmesi için tarihî bir fırsat olabilirdi.

Ama maalesef bu konuda sokaklarda böyle bir iradenin olmaması CHP’nin de bu konuya bulaşmak istememesi ile belki de tarihî bir fırsatı elimizden alıp götürüyor. Ne var ki, CHP’nin bu konuda açık bir irade sergilememesi, sokaklardaki öfkenin birleştirici bir hatta taşınamamasına yol açtı. Öğrencilerin itici gücüyle sokaklara taşınan eylemler dahi, partinin siyaset yapma konusundaki isteksizliğini aşmakta zorlandı.

Bütün sokak muhalefetinin hedefini seçimler olarak belirleyen CHP, bu siyasetsizliği ile şu an için sınıfta kalmış bir tavır gösteriyor. Öğrencilerin ittirmesi ile eylemlerin sokağa taşınması aslında CHP’nin çok da istemediği bir eylem türüydü.

Bugün geldiğimiz noktada, Karadeniz’den Diyarbakır’a, Mersin’den Ankara’ya her yerde yükselen halk tepkisi; örgütsüz, yönsüz ve manipülasyona açık bir biçimde savruluyor. Bu yönsüzlük, yalnızca mevcut iktidarın işine yaramıyor; aynı zamanda milliyetçi, şovenist ve halkları birbirine düşüren akımların da ekmeğine yağ sürüyor.

Aslında bu siyasetsizliği, bugünlere gelinmesinin de sebebiydi. AKP–SARAY rejiminin yıllardır sürdürdüğü kayyım politikalarına zamanında gösterilecek sert tavır ve o gün halkın iradesinin gasbına “darbe” denilmiş olsaydı ve Kürt halkı ile o bağlar o gün kurulmuş olsaydı belki de bugün gelinen nokta çok farklı olabilirdi.

Bugünkü durum karşımıza tüm halkların sınıfsal kurtuluşu için birleşik mücadelenin bir ihtiyaç olduğunu önümüze koymuştur. Tüm demokrasi güçlerinin, sosyalistlerin, sistemden rahatsız olanların, hak, hukuk, adalet arayanların tüm yurtta sokaklarda olduğu bugünlerde ihtiyacımız olan tam da budur.

Peki bu anlayış üzerine sokakları işleyebildik mi? Uzaktan büyük illerimizi takip ettiğim kadarı ile bunu becerebilmiş sayılmayız. Gençlerin taleplerinin gayet sınıfsal talepler olduğunu gördüğümüz hâlde kendi örgütlülüğümüzün yeterli olmaması alanlarda aykırı, şovenist, halkların birlikte eşit yurttaşlık temelinde yaşama iradesini tehdit eden seküler bir şovenizmle yüzleştik.

Bu tablonun aynısını Karadeniz’de de gördük. Geldiğimiz bu noktada, Karadeniz özelinde gelişen son sokak hareketliliği, meseleyi daha da derinlemesine ele almayı zorunlu kılıyor artık.

Toplumsal muhalefetin yükselişi ve yönsüzlüğü

Türkiye’de son aylarda artan zamlar, ekonomik kriz, genç işsizliği ve tarımın çöküşü, doğal olarak halkta bir tepki doğurdu. Karadeniz illerinde de çay ve fındık üreticileri, işçiler, esnaf ve gençler için İmamoğlu’nun tutuklanması bir bahane oldu ve sokaklara çıktılar.

Ancak bu öfkenin örgütsüz ve politik olarak savruk olması, kitlenin bazı gruplar tarafından yönlendirilmesini kolaylaştırdı. CHP’nin bu süreçte doğrudan bir çağrı yapmamasına rağmen, alanda biriken öfke sahipsiz kalınca, Zafer Partisi gibi seküler-şovenist yapılar, milliyetçi duyguları kaşıyarak eylemleri sahiplenmeye çalıştı.

Bu sessizlikten faydalanan bazı İYİ Parti unsurları da resmî bir çağrıları olmamasına rağmen alanlarda ağırlık kurdu.

Burada önemli bir durum ortaya çıktı: Karadeniz’de doğal bir şekilde oluşan ekonomik öfke, sosyal bir adalet talebi yerine, AKP’nin DEM Parti ile yürütmeye çalıştığı adı konulmamış süreç üzerinden Kürt halkına yönelen söylemlerine kaydırıldı.

Bu durum bir yandan devletin bilinçli olarak toplumsal muhalefetin dışında tutmaya çalıştığı Kürtlere karşı yönlendirmesinin, diğer yandan sol-sosyalist yapıların güçsüzlüğünün sonucu oldu.

CHP ve seküler şovenizm

CHP’nin alanlarda doğrudan çağrı yapmaması, ilk bakışta pasif bir tavır gibi gözükse de; bu boşluk, alanı seküler şovenist damarların doldurmasına yol açtı. CHP içindeki bazı kanatlar, özellikle seküler yaşam tarzı üzerinden milliyetçiliğe kayan bir damar geliştirdi. Bu damar, Kürt halkına yönelik önyargılara açık, ekonomik talepleri milliyetçi bir çerçeveye hapseden bir siyasal refleks taşıyor.

Karadeniz’de kendini “laik ama milliyetçi” olarak tanımlayan bu profil, hem iktidarın milliyetçi hegemonya kurma çabasına dolaylı destek oluyor, hem de gerçek sınıfsal taleplerin üstünü örten bir millî duvar örüyor.

Sol ve sosyalist hareketlerin müdahale eksikliği

Bu ortamda, bu bölgede sol-sosyalist partilerin ve CHP içindeki sosyal demokratların ciddi bir zayıflığı ortaya çıktı. Alanlarda görünür olamamak, doğru sloganlarla yönlendirme yapamamak ve birleşik mücadele perspektifi sunamamak, doğal tepkilerin şovenizme kaymasına yol açtı.

Özellikle Karadeniz gibi milliyetçi duyguların güçlü olduğu bölgelerde, halkın gündelik sorunlarını sınıfsal bir hatta bağlayan, Kürt halkıyla dayanışmayı emek ekseninde anlatan bir politik dil geliştirilemedi.

Yani, krizin derinleştiği bu anlarda, Karadeniz halkı eski ideolojik reflekslere geri dönerek devletin çizdiği milliyetçi çerçevede tutunmaya zorlandı. Yine de çok başarılı olamadılar. Sokağa inen halkın böyle bir gündemi yoktu çünkü. Atılan milliyetçi sloganlara karşı “kurtuluş yok tek başına ya hep beraber ya hiçbirimiz” ve “birleşe birleşe kazanacağız” sloganları alandaki ana sloganlar oldu. Çünkü artık Karadenizli de ekonomik talepler, hukukun ayaklar altına alınması gündemi ile sokaktaydı.

Marksist-Leninist perspektiften değerlendirme

Marksizm-Leninizm açısından bakıldığında, mevcut durumun analizini şöyle yapabiliriz sanırım:

Birincisi, kriz anları halk kitlelerinin doğal tepkilerini açığa çıkarır, ancak bu tepkilerin devrimci bir programa yönelmesi kendiliğinden olmaz. Bu yönlendirmenin eksik olduğu yerde, ya burjuva milliyetçiliği ya da küçük burjuva anarşizmi alanı kaplar.

İkincisi, sınıf mücadelesi, halkların birbirine düşmanlaştırılmasına karşı, ortak çıkarlar üzerinden örgütlenmelidir. Karadenizli üretici ile Kürt mevsimlik işçiyi yan yana getirmek, Marksist-Leninist bir perspektifin temel görevidir.

Üçüncüsü, halklar arasındaki duygusal bağlar, sınıfsal mücadeleyi kolaylaştırıcı bir etkendir. Bu nedenle seküler şovenizmin kırılması ve halkların eşitliği temelinde yeni bir toplumsal bilinç inşa edilmesi, devrimci görevdir.

Somut tahlil ve görevler

Lenin’in dediği gibi, “somut durumun somut tahlili” esastır. Bugün Karadeniz’de ve genel olarak Türkiye’de somut durum şudur:

Ekonomik kriz geniş kitlelerde öfke biriktirmiştir. Bu öfke yönsüzdür ve milliyetçilikle soğurulmaktadır. Sol ve sosyalist hareketler örgütsüz, etkisiz ve parçalıdır. CHP seküler-şovenist damarları bastırmakta isteksizdir, hattâ zaman zaman bu damarlarla uyumludur. Kürt halkına yönelik önyargılar yeniden canlanmaktadır.

Bu tabloda görevlerimiz şunlar olmalıdır: Ekonomik taleplerle demokrasi taleplerini birleştiren bir mücadele hattı kurmak. Halklar arasındaki duygusal bağları güçlendiren kültürel ve politik çalışmalar yapmak. Milliyetçi, seküler şovenist eğilimlere karşı emekçi halkın çıkarlarını savunan bir propaganda dili geliştirmek. HES direnişlerinden fındık işçilerine kadar her alanda sınıfsal ve halkçı direniş ağları kurmak. Kürt halkının özgürlük mücadelesi ile Karadenizli emekçilerin taleplerini ortak bir zeminde buluşturmak.

Sonuç

Bugün Karadeniz’de ve Türkiye’nin her yerinde yükselen öfke, doğru kanallara akıtılmazsa ya devletin baskıcı aygıtı tarafından bastırılacak ya da faşizan akımlar tarafından saptırılacaktır. Marksist-Leninist bir perspektifle, birleşik halk mücadelesinin, sınıf eksenli bir direniş hattına dönüştürülmesi zorunludur.

Bu, yalnızca Kürt halkına borçlu olduğumuz bir dayanışma değil; Türk, Kürt, Laz, Çerkes, Gürcü, Arap tüm halkların birlikte kurtuluşunun da yegâne yoludur.

Şairin dediği gibi:

“Birbirimize benzemesek de, aynı yoksulluk çöker gecelerimize.”

Bugün, o yoksulluğa karşı birlikte direnişi örmenin, halkların kardeşliğini sınıfsal bir bilinçle yeniden kurmanın zamanıdır. Yolumuz bellidir: Ya birleşik mücadelede ısrar edeceğiz ya da sessizliğe gömüleceğiz.

Ve unutmayalım:

Kurtuluş yok tek başına! Ya hep beraber ya hiçbirimiz!

“Ve her sessizliğin anlatılmaz bir sesin
işareti olduğunu kime anlatabilirdim.”^[1]

“Göç”/ve “göçmenlik”in XXI. yüzyılın başat sonuçları bulunan sarsıcı bir gerçeklik olduğundan defalarca bahsettim; şimdi de bunun “bizim”le/coğrafyamızla ilintisini irdelemekte yarar var.^[2]

Öncelikle ifade edilmesi gerekir: Yerkürenin uçurumun kıyısına sürüklendiği bir süreçte, yol açtığı sonuçlarla göç hakikâtını XXI. yüzyılda sürdürülemez kapitalizmin bilgisine vâkıf olmaksızın konuşmak mümkün değil. Bu bağlamda konuya mündemiç örnekler olmaksızın konuşulan şeylere, kanıt olmaksızın inanılanlara “Hayır” demek “olmazsa olmaz”dır.

“BİZ DE GÖÇMENDİK”

“Göç”/ve “göçmenlik”in coğrafyamızda yol açtığı milliyetçiliğe “Biz de göçmendik” gerçeğinin altını çizerek başlayalım…

Göçlerle oluşmuş ve tarihinde sayısız göçler yaşamış bir coğrafyada yaşıyoruz.

Nihai kertede hepimiz “göç”ün çocuklarıyız!

Yeri, yurdu ya da sınırı var mıdır bunun? Bilinmez.

Lakin insan(lık) durup dururken kendisini yersiz yurtsuzlaştırmaz.

Göç ya da terk etmek, yersiz yurtsuz kalmak, birçok şeyi göze almaktır. Zordur ve hâlâ devam etmektedir.

İşte birkaç veri: Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) 2020 ve 2021 göç istatistiklerine göre, 2020’de Türkiye’den yurtdışına göç eden kişi sayısı yüzde 127.3 arttı.^[3]

Uluslararası göç istatistikleri 2022 sonuçlarına göre, Türkiye’den yurt dışına göç edenler 2022’de 2021’e göre yüzde 62.3 artışla 466 bin 914 olarak kayıtlara geçti. Türkiye’den göç eden nüfusun yaş gruplarına bakıldığında ise en fazla göçün, yüzde 15.8 ile 25-29 yaş grubunda olduğu belirlendi.^[4]

TÜİK’in Eylül 2024 istatistiklerine göre, Türkiye’de yükseköğretim mezunlarının beyin göçü, 2021-2023 döneminde yüzde 1.6’dan yüzde 2’ye yükseldi.^[5]

Türkiye nitelikli nüfusunu her geçen yıl artan ölçüde kaybediyor. Söz konusu artış 2015’te fırlıyor. TÜİK uluslararası göç istatistiklerine göre, 2019’dan 2021’e kadar, 20-29 yaş aralığındaki 286 bin genç yurtdışına göç etti.^[6]

Türk Tabipleri Birliğinin (TTB) verilerine göre, 2021’in ilk 11 ayında Türkiye’den ayrılan doktor sayısı 1361 oldu. Bu sayı 2012’de 59 idi!^[7]

Türkiye bir yandan ciddi sayıda iltica başvurusu alırken başka ülkelere en çok mülteci gönderen ülkelerden de birisi. Örneğin 2021’de 29 bin yabancı Türkiye’ye iltica ederken 26 binden fazla Türkiye vatandaşı da başta Almanya, Avusturya ve Hollanda olmak üzere çeşitli ülkelere iltica etmiş.^[8]

İltica edenlerin sayısı artmaya devam ederken; ABD’ye iltica etmek için sınırdan geçen Türkiyelilerin sayısı 55 bin, cezaevinde tutulanların sayısı ise 15 bin 151’e ulaştı.^[9]

2021’de Meksika’dan ABD’ye 7 bin TC vatandaşı geçerken bu sayı 2022’de 22 bine ulaşmıştı. 2022’de ABD’ye kaçak yollarla gelen bin kişiden 7’si Türkiyeliydi.^[10]

İngiltere’ye 2023’te yasadışı yollarla gelen 3 bin Türk vatandaşı, bu yolla gelenler arasında üçüncü sırayı aldı; oran ise 2022’ye göre yüzde 162’lik bir artış göstermişti.^[11]

Almanya’da Türkiyeli sığınmacıların sayısı 2024’te 2022’e göre yüzde 51 oranında arttı.^[12]

Tüm bunların öncesinde 12 Eylül 1980 darbesiyle iltica ve 30 Ekim 1961’de Almanya ile Türkiye arasında İşgücü Anlaşması’nın imzalanmasından sonra, olanlar olmuştu!

“Almanya işi birdenbire patladı. Bomba gibi. Kızmış, gelinmiş, çocukluymuş, güzelmiş, yüklüymüş, armış, namusmuş… Kimse aldırmıyordu. Herkes yazılıyordu Almanya’ya.” Ümit Kaftancıoğlu, “Gülamber Almanya’da” (1975) öyküsünde Almanya’ya gitmek isteyenleri böyle anlatıyor.

Geride kalanlar “ortada kalmış, devleti, hükümeti, kimsesi olmayanlar” Almanya’ya gitmek için iş ve işçi bulma kuyruklarına katılırlar.

Orhon Murat Arıburnu ise gün gün çoğalmayı şöyle görür: “Almanya’nın ortasında Ahmet/ Almanya’nın ortasında Mehmet/ Ayşeler,/ Fatmalar,/ Darmadağın, kıyamet!”^[13]

Bekir Yıldız da “Alman Ekmeği” (1974) kazanmak için Almanya’ya giden milyonlardan birisidir. Çünkü “Almanya’da çok para kazanacaklardı. Gazeteler yazıyordu. Almanya’da çöpçüler bile ayda binlerce lira kazanıyor diye.”^[14]

Fazıl Hüsnü Dağlarca da Almanya’daki “Çöpçülerimiz”i “Düşmüşüm vay düşmüşüm el kapılarına” (1977) diyerek anar.

“Mendilimde Kan Sesleri”nde (1970), “Çocuklar, kadınlar, erkekler/ Trenler tıklım tıklım/ Trenler cepheye giden trenler gibi/ İşçiler/ Almanya yolcusu işçiler/ Kadınlar/ Kimi yolcu, kimi gurbet bekçisi/ Ellerinde bavullar, fileler/ Kolonyalar, su şişeleri, paketler/ Onlar ki, hepsi/ Bir tutsak ağaç gibi yanlış yerlere büyüyenler” diyen Edip Cansever şöyle sürdürür gözlemlerini: “Dağılmış pazar yerlerine benziyor şimdi istasyonlar/ Ve dağılmış pazar yerlerine memleket”!

Baştan “misafir” işçiydiler. El üstünde tutuldular. Kısa süreliğine gidilip gelinecekti gurbete. Biriktirdikleri paralarla evler, arsalar, dükkânlar alınacaktı.

Sonra “göçmen” işçi oldular. Sonra dönenler döndüler, sonra pişman olup, yolunu bulup geri geldiler. Sonra yerleşip “yerli” oldular; yani Türk-Alman. “Almanya’nın ortasında bir Anadolu!” oluştu.

“Bir gözü güler, ekmek için/ Bir gözü ağlar, dert dolu.” O. M. Arıburnu yaşamların ikiye bölündüğünü imler: “Anayurtta, Anadolu’da kalmış yarısı,/ Yarısı Almanya’daki Anadolu’da”…

Sıla yolunda kazalar, töre cinayetleri, ırkçı saldırılarda ölenler, Türkler ile Almanlar arasında aşklar, iyi komşuluklar, sıkı dostluklar da yaşandı, yaşanıyor.

Vatan, akraba, ana baba özlemi ayrı bir yerde duruyor elbette. Ne çok şey mektuplarda, anılarda, fotoğraflarda capcanlı!

İki dilde yaşanmış hikâyeler, gerçekleşmemiş düşler!.. Filmlerin gerçeği, dramlar dolusu tiyatro, yürekleri burkan ağıtlar, türküler, acılar, vatan hasreti, ırkçı saldırılar… Yani: “Bir vücutta iki post”, “Bir yaşamda iki dünya” ya da “Bir dünyada iki yaşam”!^[15]

Hasılı “Almanya acı vatan türküsü” dillerden düşmedi. Göçmenlik uzun bir yoldu.

Göçmenlere karşı ırkçı düşmanlık iki binli yıllarda yoğunlaştı ve şiddete dönüşmeye başladı. Rostock’ta başlayan saldırılar Mölln ve Solingen’de katliama dönüştü. İnsanlar evlerinde yakılarak katledildi.^[16]

Nihayet çalışma bakanı Bülent Ecevit’in 1964’te gittiği Köln Ford otomobil fabrikasında, işçileri ziyareti sonrası kâğıda ve tarihe “Yurdunda mı yabancı mı/ Yabanda mı bilemez/ O bir konuk her yerde/ O bir özlem bir acı” dizeleriyle biten “Konuk İşçi” şiiri döküldü.

Özetle Almanya’daki Türkiye kökenli insanlarımız açısından daha sonra “göç” olarak tanımlanan süreç, resmen 30 Ekim 1961’de başlasa da Türkiye’den Almanya’ya işgücü göçü bu anlaşmadan birkaç yıl önce zaten fiilen başlamıştı. 1961 tarihli gazetelere bakılırsa Almanya’da sayıları 8 bini bulan işçi vardı ve bu sayı gün geçtikçe artıyordu.

1. Dünya Savaşı’nın ağır tahribatının ardından hızla yeniden toparlanma sürecine giren Almanya’da büyük bir işgücü açığı yaşanıyordu. Savaşta erkek işgücünün büyük bölümü yok olmuş, önemli bir bölümü de savaş esiri olarak ülke dışında bulunuyordu. Daha 1953’lerden itibaren ülkeye dışarıdan işgücü getirilmesine dair düşünceler vardı. Kısa bir süre sonra da bu gerçekleştirildi.

1955’te İtalya, 1960’ta İspanya ve Yunanistan’la anlaşmalar yapıldı. Kendilerine “misafir işçi” denilen binlerce insan çalışmak üzere Almanya’ya getirildi. Ancak işgücü açığı kapatılamıyordu. Ayrıca birçok işveren de Alman işçiler kadar olmasa da sendikal haklar konusunda uyanık davranan İspanyol ve İtalyan işçilerden memnun değillerdi. Almanların yapmak istemediği “ücreti düşük” işleri fazla itiraz etmeden üstlenecek, “çalışkan” ve “dayanıklı” işçilere ihtiyaç vardı.

O yıllarda 30 milyon nüfuslu tarım ülkesi Türkiye’de en büyük sorun işsizlikti. Ülke içi göç sonucu kırsal kesimlerden İstanbul ve Ankara’daki gecekondu bölgelerine yüzbinlerce işsiz insan akmıştı.

Almanya’da çalışmak üzere bireysel başvuruda bulunanların artması nedeniyle İstanbul’daki başkonsolosluk 1960’ta rapor yazarak, İtalya, İspanya ve Yunanistan’la imzalanan anlaşmanın bir benzerinin Türkiye’yle de yapılmasını önermişti.

1960 Darbesi’nden sonra yönetime gelen Milli Birlik Hükümeti de, Almanya’yla bir an önce anlaşmaya varıp Almanya’ya işgücü ihraç ederek işsizlik sorununu hafifletmeyi hedefliyordu. Böylece yaygın işsizliğin neden olabileceği sosyal sorunlar önlenebilecek, üstelik dışarıya gidenlerin göndereceği dövizler bütçe açığının kapanmasına katkıda bulunabilecekti.

Alman hükümeti başlangıçta tereddütlüydü, ancak Dışişleri Bakanlığı bu durumun Ankara’da ters anlaşılabileceğini düşünüyor ve Soğuk Savaş’ın yoğunlaştığı bu dönemde NATO müttefiki Türkiye’nin oyalanmamasını tavsiye ediyordu.

Sonunda iki ülke arasında işgücü anlaşması 30 Ekim 1961 tarihinde imzalandı. Anlaşma aynı yıl 1 Eylül 1961’den itibaren geçerli olacaktı.

12 maddelik anlaşma, daha önceki anlaşmalardan daha az hak içeriyordu. İşçilerin çalışma ve oturma izinleri 2 yılla sınırlı olacaktı, sağlık muayenelerinde kontrol edilen hastalıkların kapsamı genişletilmişti ve en önemlisi de, aile birleşimi söz konusu değildi.

Anlaşma gereğince işgücü seçimi ve belirlenen işçilerin Almanya’ya gönderilmesi için İstanbul Tophane’de bir Alman İrtibat Bürosu açıldı. 1976’ya kadar faaliyet gösteren bu büroda çalışanların sayısı zaman içinde 7’den 150’ye ulaşmıştı.

Almanya’da çalışmak talebiyle Türkiye’deki iş ve işçi bulma kurumlarına başvuranlar arasında uygun bulunanlar bu irtibat bürosunda sağlık kontrolünden geçiriliyor, son karar burada veriliyordu. Bu sıkı kontrolleri aşabilenler de bu ofisin organize ettiği trenlerle toplu hâlde İstanbul Sirkeci’den Almanya’nın Münih kentine gönderiliyordu, oradan da kendilerini bekleyen görevlilerin oluşturduğu kafilelere hâlinde ülkenin dört bir yanına dağılıyorlardı.

Anlaşmaya göre bir meslek sahibi olmayan erkeklerin 30, mesleği olanların ise 40 yaşından genç olması gerekiyordu. Mesleği olan kadınlarda yaş sınırı 45 olarak belirlenmişti. Hepsinin sağlıklı, okuryazar insanlar olması isteniyordu. Yazılı bir koşul değildi, ancak evli olanlar tercih ediliyordu. Böylece memleketteki eşlerini, çocuklarını düşünerek, iş ve ödeme koşullarına itiraz etmeden gayretli bir biçimde çalışacakları düşünülüyordu.

1961-1973 kesitinde yaklaşık 2.7 milyon vatandaşımızın Alman İrtibat Bürosundaki meslek, eğitim ve sağlık kontrollerinden geçtiği, çoğu erkek olmak üzere bunların 750 bin ile 1 milyonu bulan bir bölümümünün çalışmak üzere Almanya’ya gönderildiği biliniyor.

“Misafirden işçi olur mu?” O dönemler kimse bu tuhaf kavramı sorgulamıyordu. Ev sahipleri işçilerin en fazla iki yıl kalmasını istiyordu. Daha sonra sözleşmeyi uzatma hakkı onun elinde kalmalıydı. Ama “misafirler” de bu durumu garipsemiyordu. Onlar da birkaç yıl çalışıp, bu süre içinde biriktirdikleri parayla, belki altlarına da bir araba çekmiş olarak, memleketlerine dönmeyi hedefliyorlardı.

Ama evdeki hesap çarşıya uymadı. Kısa zamanda misafirlik süresi uzamaya başladı. “Misafir işçi”lerin çoğunluğu önce madenlerde, demir çelik ve otomotiv fabrikalarında iş buldu. Çalışkan, gayretli, sağlıklı “misafir”lerinden memnun olan “ev sahipleri”, iki yıllık sözleşmeleri uzatmaya başladılar. Ardından “misafir”lerin memleketteki ailelerini de getirmelerine izin verilmeye başlandı. 1964 yılında işgücü anlaşmasının çalışma izinlerini baştan iki yılla sınırlayan “rotasyon hükümleri” iptal edildi.

Ünlü yazar Max Frisch’in dediği gibi “İşgücü çağrılmış, ama insanlar gelmiş”ti.

Ama Almanya gelenlere “hoş geldin” diyordu.

Bu arada yabancı işçilerin statülerini, yaşamlarını kolaylaştırıcı bazı yasalar çıkarılmıştı. Türkiye kökenli göçmenler dernekler, spor kulüpleri kurarak, ağırlıkla kendi aralarında da olsa soysal, sanat, kültür, siyaset ve spor yaşamında giderek daha aktif olmaya başladılar. Kendi işyerini kurarak girişimciliğe geçenlerin sayısı da artmaya başladı.

Ancak 1973’te tüm dünyayı sarsan petrol krizi Almanya’yı da etkiledi. Artık yabancı işçiye gerek yoktu. İstenmiyorlardı. Dönemin sosyal demokrat hükümeti Türkiye’den işçi alımını resmen durdurma kararı aldı. Bu arada Almanya’daki Türkiye kökenli göçmenlerin nüfusu 1 milyona yaklaşmıştı.

Göç bu tarihten itibaren yavaşladı, ama aile birleşimi nedeniyle eskisi gibi olmasa da devam etti. 1980’deki 12 Eylül Darbesi’nin ardından Türkiye’den binlerce siyasal sığınmacı da Almanya’ya gelmeye başladı. Hükümet bunun üzerine Almanya’ya gelmek isteyen Türkiye vatandaşlarına vize zorunluluğu getirdi.

Bu arada hem Almanya genelinde ama özellikle de Türkiye kökenli göçmenler arasında işsizlik artıyordu. Buna paralel olarak Türkleri hedef alan yabancı düşmanlığı, ırkçılık ve ayrımcılık hızla yaygınlaştı.^[17] 2019’da Doğu Almanya’nın Halle kentinde, 2020 başında da Hanau’daki ırkçı terör saldırıları Almanya’daki yabancı düşmanlığının derinliğini gösterdi.

Birinci kuşak göçmenlerin büyük bir bölümü yaşamlarını artık iki ülkede sürdürüyorken; Almanya’da bir bölümü bu ülkenin, bir bölümü Türkiye’nin, bir bölümü de her iki ülkenin vatandaşı 3 milyonu aşkın insan yaşıyor.

COĞRAFYAMIZDA “GÖÇMEN İŞÇİ”LİK

Öncelikle “Sermayenin ucuz işgücü kaynağının sığınmacı/göçmen işçiler”^[18] olduğunun altını çizerek ekleyeyim: Uluslararası Çalışma Örgütünün (ILO) Uluslararası Göçmen İşçilere İlişkin Küresel Tahminleri raporuna göre, küresel olarak uluslararası göçmen işçilerin sayısı 2017’den bu yana yüzde 300 artarak 169 milyona yükseldi.

Üstelik genç göçmen işçilerin, yani yaşları 15-24 yaş arası olan işçilerin payı da 2017’den beri neredeyse yüzde 2 artarak 3.2 milyon artarak 2019’da 16.8 milyona ulaştı.

2019’da uluslararası göçmen işçilerin küresel işgücünün yaklaşık yüzde 5’ini oluşturduğunu ve bunun da onları dünya ekonomisinin ayrılmaz bir parçası hâline getirdiğini gösterdi.^[19]

Gelelim coğrafyamızdaki “göçmen işçi”lik meselesine…

DİSK Tekstil Antep Bölge Temsilcisi Mehmet Türkmen, “Suriyelilerin içinde bulundukları insanlık dışı koşullar, sadece göçmen hakları ve insan hakları gibi konulara duyarlı çevrelerin sorunu olamaz. İşçi sınıfının önemli bir parçası hâline gelen Suriyelilerin sorunları, tüm sendikaların gündemi olmak zorunda,”^[20] derken; coğrafyamızda ucuz iş gücü olarak görülen göçmen işçilerin durumu siyasi partiler ve sendikalar tarafından yeterince gündeme getirilemiyor.

Kolay mı?!

AKP’nin göçmen politikası iş yaşamını kuralsızlaştırıyorken; ülke sayıları 1 milyonu aşan ve kayıtdışı biçimde çalıştırılan göçmene ev sahipliği yapıyor.

Coğrafyamızda izinli yabancı çalışan sayısı 2019’da 145 bin 232 kişiyken, bunun 63 bin 789’u Suriyeli işçilerden oluşuyordu. Kayıt dışı çalıştırılan Suriyeli göçmenler yoğun olarak tarım, inşaat, tekstil gibi sektörlerde istihdam ediliyor. Söz konusu iş kollarında iş cinayetlerinin ve düşük ücretlerin verildiği de bilinen bir gerçek:  2015-2020 kesitindeki iş cinayetlerinde ölenlerin yüzde 13’ü Afgan, yüzde 65’i Suriyeli ve geri kalan yüzde 22’si başka ülkelerin vatandaşıydı.^[21]

Burada durup coğrafyamızda göçmenlik gerçeğiyle yüzleşmeliyiz.

Nobel ödülü alan Aziz Sancar, Corona aşısını bulan Uğur Şahin ve Özlem Türeci, Belçika’da bakan olan Zuhâl Keskin, Almanya’ya uluslararası ödüller kazandıran Fatih Akın… Bu isimlerin ortak bir yanı var… Hepsi birer göçmen…

Farklı nedenlerle ülkelerini bırakıp, bilmedikleri bir ülkede yaşamak zorunda kaldılar… Cemal Süreya’nın dediği gibi “Kavimler Kapısı Türkiye” de geçmişten bugüne göç yollarının kesiştiği bir ülke olmuş.

Bugün Türkiye’de 190’a yakın ükeden yaklaşık 4.5 milyon yabancı yaşıyor. Bunların büyük bir çoğunluğunu ise 2011’de başlayan Suriye iç savaşından kaçan Suriyeliler oluşturuyor. Suriye’den göç edenler, Türkiye’nin Cenevre Sözleşmesi’ne koyduğu coğrafî çekince nedeniyle, mülteci statüsünde değil. Devlet, onlar için “Geçici Koruma Altındaki Suriyeliler” gibi uzun bir tanımlama belirlemiş.

Adında geçici var ama bu 3 milyon 600 bin insanın dönecek bir evi, bir yurdu yok artık. Yaklaşık 500 bin çocuğun da bu topraklarda doğduğunu göz önüne alırsanız, geçicilik ironik bir tanım olarak duruyor karşımızda. İnsanî Gelişme Vakfının geçen yıl yaptığı, bugünlerde de güncellemekte olduğu araştırmada yer alan veriler şöyle:

Ortalama yaş 21. Ortalama 6.2 kişilik hanelerde yaşamaktalar. Kişi başına gelirleri aşırı yoksulluk sınırının altında…

Türkiye’deki en büyük memnuniyetleri güvenlikli (ölüm tehlikesi olmayan) bir ortamda yaşıyor olmaları (yüzde 84)…

Genellikle yerli işgücünün tercih etmediği alanlarda 1 milyona yakın Suriyeli kayıt dışı koşullarda çalıştırılmakta. Pandemi koşullarında büyük bölümü güvencesiz bir şekilde işsiz kaldı…

15 binden fazla şirkette 44 bin Suriyeliyi istihdam ediyorlar…

Yüzde 80’i ülkesine geri dönmeyi düşünmüyor…

Suriyeliler artık Türkiye’nin bir gerçeği. Ancak büyük bir gerilim hattı oluşturuyor. Sadece Suriyeliler değil, yoksulluğun en derininden daha derinini yaşayan, kent çeperlerinde gettolaşan, kendi kimliklerine göre mahalleler kuran göçmenler Türkiye’nin en can alıcı sorunlarının başında!^[22]

“Nasıl” mı? Deniz Zeyrek aktarıyor…

İstanbul Beykoz’da Küçüksu Mahallesi’nde bir caminin önünde onlarca göçmen biraz sonra gelecek aracın aralarından on kişi seçmesini bekliyorlardı.

Kalabalık arasında o araca binebilmeyi bekleyen Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı Sabri Polat sinirli bir ifadeyle konuşmaya başladı: “Bütün yabancıları doldurmuşlar buraya, artık eve ekmek götüremiyoruz. Bu yabancıları doldurmuşsun buraya, bunlara çözüm bulsunlar. Afganistanlı, Kırgızistanlı, Pakistanlı geliyor benim elimdeki ekmeği alıyor.”

Bir Afgan yanıt verdi: “Biz savaştan kaçıyoruz.”

Sabri Bey’in öfkesi geçmedi: “Savaştan kaçıyorsun ama gelip buradaki insanların ekmeğini alıyorsun. Gelip diyorlar ki (işverenler), ‘Ben Afgan götüreceğim Türkleri götürmeyeceğim’ Niye? Türkler ekmek götürmesin mi? Aç mı ölsün?”

Bir başka Afgan araya girdi: “Bizim yaptığımız işi siz yapmazsınız. Sırtımızda beş kata kadar çimento kaldıracağız bir saate. Beş dakika dinlenmeden çalışıyoruz akşama kadar. Siz, kavga çıkarıp bırakıyorsunuz. Biz sizleri rahatsız etmek istemiyoruz. İnşallah ülkemiz düzelince ülkemize döneceğiz.”^[23] Yoksulu yoksula düşman eden ve bu düşmanlıktan kâr devşiren bir sistem…

Tam da bu koordinatlarda yüksel(til)en ırkçılığa ilişkin olarak, “Herhangi bir ülkede özgürlüğün gerçek düşmanları halk değil, aksine bir sistemden çıkar sağlayan yüksek tabakalardır,” vurgusuyla William Godwin’i unutmamakta yarar var.

COĞRAFYAMIZDA IRKÇILIK

Şovenizmle, milliyetçilikle bezenmiş argümanlarla göçmenler her türlü olumsuzluğun, krizin günah keçisi hâline getirilmeye çalışılsa da gerçek gün ışığında! Sığınmacıların yeni vatanı coğrafyamız… Şimdilik durum bu!

Dışarıdan gelenler sığınmacı, göçmen olmaktan çıktı, misafir falan da değil, yerleşmecidirler.

Yüksel(til)en milliyetçilikle göçmenlik hâl(lerin)inin olası sonuçlarının konuşulduğu coğrafyamız oldukça tedirgin. Gelecek günlerin hiç de iç açıcı olmadığı söylenebilir.

Bir yandan sığınmacıların istilası karşısında tedirgin olanlar, öte yanda canını kurtarma telâşıyla giriş yapan, asgarî yaşam koşullarından yoksun sığınmacı kitleler…

Yerlilerin yabancılaşmaya başladığı, yabancıların yerlileşemediği bir ülke kültürel kaosun eşiğine gelmiş demektir; özellikle de ulusalcı, milliyetçi refleksin siyaseti biçimlendirdiği ortamda.

İşte kimi örnekler…

Nilgün Cerrahoğlu’ndan: “Hemen söyleyeyim: Hayır. Ama ortada şimdiye dek çoktaaan müdahale edilmesi gereken şirazesi kaymış, ayarı kaçmış anormal bir durum var… Türkiye’de mülteci meselesi Yılmaz Özdil’in ifadesiyle bir ‘grizu patlamasına’ dönüşüyor… Bir tehlike var. Ümit Özdağ -yöntemlerini çok beğenmesem de!- olabilecek en yüksek perdeden şimdi bu tehlikeye dikkat çekiyor. Kulak vermekte fayda var. Aksi hâlde bu dip dalganın önü alınamaz”!^[24]

Ömer Can Talu’dan: “Emperyalizmin Mütareke döneminden, İstanbul’un işgal yıllarından bugüne, Türklere dayattığı bir plan vardır… İstanbul hızla, Türk yurttaşları için maddî olarak yaşanamayacak hâle geliyor”!^[25]

Mehmet Emin Elmacı’dan: “Geçici olarak koruma altına alınmış olduğu ortada olan bu sığınmacı grupların ülkemizde kalıcı hâle getirilmesinin, toplumumuzun ulus devlet yapısının çözülmesini sağlayacak bir ‘emperyalist oyunu’ olduğu görülmelidir”!^[26]

Ataol Behramoğlu’ndan: “Yurdumuza başta Suriye olmak üzere Ortadoğu ülkelerinden, Afganistan’dan mülteci akınının bir ABD emperyalizmi projesi olduğunu düşünüyorum. Batı ülkeleri yönetimleri de bu projeyi destekliyor ya da umursamıyorlar. Hepsinin ortak yanı Türkiye ve Türk düşmanlığıdır”!^[27]

Haluk Hepkon’dan: “Türkiye adına rahatlıkla sığınmacı işgali diyebileceğimiz, toplumun bütün dengelerini geri dönülmez biçimde değiştirecek, ülkeyi ve milleti yıkıma uğratacak çok daha büyük tehlikeyle karşı karşıyadır. Saldırıları ve tehditleri umursamadan, gerektiğinde yalnız kalmayı göze alarak, toplumu bu korkunç tehlikeye karşı uyarmak görevi bugün hepimizin önünde durmaktadır”!^[28]

Rahmi Turan’dan: “Başımızda yeni bir dert var! CHP İstanbul Milletvekili İlhan Kesici yabancı sığınmacıların Türkiye’yi istilasını ‘Büyük tehlike’ olarak gösterip sosyal medyada şu görüşleri ileri sürdü: ‘Sınırlarımızda yaşanan düzensiz göçmen gelişleri mutlaka durdurulmalıdır. Yeterince kalmış olanlar da ülkelerine gönderilmelidir. Sığınmacı, göçmen, mülteci, ne denilirse denilsin, hem Suriyeli, hem Afganlı sığınmacılar artık iç güvenlik ve milli güvenlik sorunu hâline gelmek üzeredir,’ ”!^[29]

Mine G. Kırıkkanat’tan: “6 milyona ulaşan göçmen/sığınmacı varlığı, ekonomisi hiç de parlak olmayan 80 milyonluk bir ülkede ciddi sorundur. Meseleye ister insan hakları gözlüğü ile bakın, isterseniz milliyetçi bir gözlükle… Hızla çözülmesi gereken bir sorundur”!^[30]

Tuğgeneral Naim Babüroğlu’ndan: “Devletin güvenliği sınırdan başlar”!^[31]

Erol Ertuğrul’dan: “Suriyeliler yetmedi, bir süre sonra Afganlar da gelmeye başladı… Afgan göçmenler bir yandan da ülkemize uyuşturucu taşıyorlar”!^[32]

Boğaziçi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Levent Kurnaz’dan: “20 yıl içinde Türkiye sınırlarına 30 milyon yeni göçmen akın edecek, 10 yıl içinde de Batılı turist Türkiye’de tatil yapamaz hâle gelecek”!^[33]

Meral Akşener’den: “Ülkeyi göçmen deposuna çevirdiler”!^[34]

Ali Sirmen’den “Göçmen çöplüğü olduk”!^[35]

Hüsamettin Cindoruk’tan: “Türkiye’nin terörden önemli sorunu göçmenlerdir… Türkiye, açık bölge hâline geldi”!^[36]

Soner Yalçın’dan: “Ülkemizde mülteci sorunu kangrene dönüştü. Kuşkusuz ülkemizdeki mülteci karşıtlığının nedenlerini anlamak zor değil: Dünya Bankası raporuna göre mülteciler yüzünden Türkiye’de yerli işgücünün yüzde 50’si tamamen işgücünden çıktı, yüzde 32’si işsiz kaldı, yüzde 18’i ise kayıt dışı çalışmaya geçti. Ayrıca büyük emekçi kitlesi de işini kaybetme korkusu yaşıyor! Vahim tablo bu”!^[37]

Saygı Öztürk’ten: “Türk Milleti, adına her ne denilirse denilsin (sığınmacı, mülteci, muhacir, göçmen…) göçle gelenlerin ağır yükünü sırtında daha fazla taşıyamaz”!^[38]

“Tek amaçları ülkelerine gitmemek olan Afganlıların neler yaptığına bakalım: Gitmemek için intiharlara kalkışılıyor. Temizlik için verilen sabun ya da deterjanları yiyor, içiyor, mideleri bozulduğu için hastaneye kaldırılıyorlar. Böylece Türkiye’de kalma süresini uzatıyorlar, gözetim altında tutuldukları süre içinde ülkelerine gönderilişlerini engellemek için 6 ayı doldurmaya çalışıyorlar. Çünkü, Geri Gönderme Merkezi’nde 6 ayı dolduran ülkesine gönderilemiyorsa Geri Gönderme Merkezi’nden çıkarılıyor”!^[39]

Bunlara ek olarak: Fransa merkezli araştırma şirketi “Ipsos Online Panel Sistemi (İPSOS)” 28 ülkede yerli halkın sığınmacılara bakış açısıyla ilgili olarak düzenlediği araştırmaya göre Türkiye vatandaşların yüzde 76’sının sınırların sığınmacılara kapatılması gerektiğini düşündüğü saptandı!^[40]

“Bizim de göçmen olduğumuzu” görmezden gelen bu “insansız/vicdansız” zihniyete ne denilebilir?!

Lakin mesele ırkçılık ise bundan farklısı da mümkün ol(a)maz tabii…

İşte kimi çarpıcı ırkçılık verileri…

1. i) Kocaeli’nin Dilovası ilçesinde 2 Temmuz 2023 akşam saatlerinde Suriyeli mültecilerin “bir köpeği zehirlediği ve bir kişinin evini bastığı” iddiaları gerginlik yarattı. Kentte mülteci karşıtı yürüyüş düzenlenirken yetkili mercilerden yaşananlara ilişkin çelişkili açıklamalar geldi. Kocaeli Valiliği, “Suriyeliler ev bastı” iddiasını yalanlarken İl Emniyet Müdürlüğü, “Suriyelilerin yakalandığını” bildirdi, olaya karışan kişilerin sınır dışı edilmeye başlandığını duyurdu. Olay yerine gelen İl Emniyet Müdürü, kitleyi sakinleştirmeye çalışsa da kalabalık eylemlerini gece boyu sürdürdü. Bu esnada sığınmacılara ait bazı iş yerlerine zarar verildi. Olayların ardından Suriyelilerin korkudan sokağa çıkamadığı aktarıldı…^[41]
2. ii) Ankara’nın Altındağ ilçesinde, iki Suriye uyruklu kişi ile çıkan kavgada bıçaklanan 18 yaşındaki Emirhan Yalçın’ın yaşamını yitirmesinin ardından gerginlik yaşandı. Mahalle sakinleri, bölgede yaşayan Suriyelilerin ev ve işyerlerine saldırarak zarar verdi. Olayların ardından 76 kişi gözaltına alındı. Ankara’da yaşanan olaylardan sonra gözaltına alınan 76 kişinin 38’inin yağma, kasten yaralama, hırsızlık, uyuşturucu suçlarından kaydı bulunduğu açıklandı…^[42]

iii) Karabük’te, Filyos Çayı’nda cansız bedeni bulunan Gabonlu Jeannah Danys Dinabongho Ibouanga ırkçılık kurbanı oldu…^[43]

1. iv) “Yaklaşık 101 milletin Esenyurt’ta yaşadığını” dile getiren Esenyurt Kent Konseyi Başkanı Mehmet Hanefi Kaya,  “7 Şubat 2022’de hemen Bağlarçeşme Mahallesi’nde adli bir vaka yaşandı. Bizim Türk vatandaşlarından birisi, Suriyeli bir vatandaşla tartıştı. Bu tartışma büyük bir kavgaya dönüştü. Aldılar sopaları, kuşandılar taşları; Suriyelilerin uğrak yeri olan bir AVM’yi bastılar. Kadın, çocuk demeden taşladılar,” diyor…^[44]
2. iv) G. Antep Valiliğinin açıklamasına göre 9 Ocak’ta 14 yaşındaki Suriyeli A.Z., H.Ö. ve M.E.K. tarafından darbedildi. İki fail de çıkarıldıkları mahkeme tarafından tutuklandı. Ayrıca faillerden H.Ö.’nün 3 ayrı suç kaydı bulunduğu ifade edildi. A.Z.’nin yakınları ise çocuğun cinsel istismara maruz bırakıldığını söyledi. Okuldaki arkadaşı ile oyun oynarken yaşananların ardından kaybolan ve ailesi tarafından aranan A.Z. otoban kenarında bulundu. 14 yaşındaki çocuğun şiddet ve cinsel istismara maruz kaldığı öğrenildi. Ailesi çocuğun durumunun çok kötü olduğunu belirtti.^[45]
3. v) G. Antep’te 41 STK, şehirde yaşayan geçici koruma altındaki Suriyelilere dair bir açıklama yayımladı: “Şehrimizde Değişen Nüfus Yapısı ve Etkileri” başlıklı toplantıda patronların kulüpleri, vakıfları ve kurumlarının yanı sıra meslek örgüt odalarının yer alması dikkat çekti. Yapılan açıklamada “G. Antep’te yaşam; yerli nüfus için gittikçe çekilmez hâle gelmektedir. Yolda, toplu ulaşım araçlarında, parkta, evde, işte çevreyle uyumlu olamamakta, kendi kültürlerini, alışkanlıklarını olduğu gibi sürdürmekte ve biz G. Anteplilerin yaşam alanını daraltmaktadırlar!”^[46][47]

1. vi) Irkçı saldırı sonucunu hayatını kaybeden mülteci işçi Abdulkadir Davut (21), altı arkadaşı ile birlikte Zeytinburnu sahilinden dönerken evinin önünden geçtikleri Metin G’nin balkonundan sıktığı kurşunların hedefi olmuştu. Bu tür saldırılarda hayatını kaybedenlerden bir tanesi de Eymenh Hammami (18) idi. Ayrıca Hatay Kırıkhan’da yabancı öğrenciler sınavına hazırlandığı kurstan evine dönerken “Suriyeli misiniz?” diye soran ırkçı bir grubun saldırısında ağır yaralanan Enes Hassani hafıza kaybı yaşadı.^[48]

vii) Kayseri’de Suriyelilere ait işyerleri ateşe verildi. Kayseri, Konya, İstanbul, Hatay ve Antalya gibi pek çok ilde Suriyelilere yönelik linç girişimleri yaşandı.^[49]

viii) Afganistan’dan gelen yoğun göç ile beraber nefret söylemleri yeniden yükselişe geçti. Yangın bölgelerinde kendisini “görev”lendiren vatandaş yol keserek kimlik kontrolü yaptı. Büyük yangınların ardından pompalanan ırkçılığın sokağa yansıması da ağır oldu. Konya’da Kürt bir aile katliama uğradı, Altındağ’da Suriyelilerin yaşadığı bölgeler talan edildi.^[50]

1. ix) Hatay’da rüşvetle suçlanan Hâkim Mehmet Mustafa Ş., savunmasında kendisini suçlayan hâkimlerin, sınırda göçmen bir çocuğu öldüren askeri hukuksuz şekilde beraat ettirdiğini açıkladı.^[51]
2. x) Ege açıklarında 16 Ocak 2025’te Sahil Güvenlik Komutanlığına bağlı gemi tarafından batırılan bottan kurtulan M. S. adlı mülteci, Sahil Güvenlik Komutanlığında ifadelerini baskı altında verdiklerini belirtti.^[52]

Bunlar böyleyken milliyetçi ırkçıların göçmenleri/sığınmacıları “kriminal bir topluluk” olarak sunmaya kalkışması gerçeği yansıtmıyor. Örneğin İçişleri Bakanlığının verilerine göre Türkiye’de Suriyelilerin karıştıkları olayların toplam asayiş olaylarına oranı sadece yüzde 1.32.^[53]

Özetle “suç makinesi” yaygaraları tümüyle yalandan ibarettir!

O hâlde şimdilerde Elbert Hubbard’ın, “Gerçek başarısızlar, yanılgılarını deneyimleri ile düzeltemeyenlerdir,”  vurgusuyla Panait Istrati’nin, “Zorbalara dünyayı avuçlarında tutma gücünü veren şey herhangi bir ahlâki değer ölçüsü değil, ezilenlerin korkaklığıdır,” uyarısını hatırla(t)ma zamanıdır! o

17 Nisan 2025, Muğla.

^[1]           Mehmed Uzun.

^[2]           Bkz: i) Temel Demirer, “Yerkürede ve Coğrafyamızda Göç ile Göçmenlik”, Rojnameya Newroz, Mart 2020… https://temeldemirer.blogspot.com/2020/03/yerkurede-ve-cografyamizda-goc-ile.html ii) Temel Demirer, “… ‘Göç’ Bir ‘Soru(n)’ Değil, Durumdur”, Kaldıraç dergisi, No: 284, Mart 2025… iii) Sibel Özbudun-Temel Demirer, “Mübadele Trajedisi”, Kaldıraç dergisi, No: 256, Kasım 2022… iv) Temel Demirer, “12 Eylül; Sürgün(lük) Deyince…”, 4 Haziran 2012… https://temeldemirer.blogspot.com/2012/07/12-eylul-surgun-luk-deyince1.html

^[3]           Kayhan Ayhan, “Türkiye’ye Son Yıllarda Göç Dalgası”, Birgün, 7 Nisan 2023, s. 7.

^[4]           “Göçte Devasa Artış”, Birgün, 25 Temmuz 2023, s. 7.

^[5]           “Gençlik Krizi”, Birgün Pazar, 29 Eylül 2024, s. 10.

^[6]           Şafak Yüca, “Kader Mahkûmuyuz”, Cumhuriyet, 20 Temmuz 2023, s. 2.

^[7]           Özgen Acar, “Mülteciler Sorunu Boyutlarını Aşıyor! (1)”, Cumhuriyet, 24 Haziran 2022, s. 12.

^[8]           İbrahim Sirkeci, “Göçü Durdurmak”, Birgün, 30 Nisan 2023, s. 9.

^[9]           “Amerikan Rüyasına Cezaevi Engeli”, Birgün, 24 Ekim 2024, s. 9.

^[10]          “Göçen Göçene”, Birgün, 8 Mayıs 2024, s. 13.

^[11]          “İngiltere’nin Mülteci Planı Çöktü”, Cumhuriyet, 3 Şubat 2024, s. 7.

^[12]          “Sığınan Sığınana”, Birgün, 24 Mayıs 2024, s. 10.

^[13]          Orhon Murat Arıburnu, Bu Yürek Sizin, 1976.

^[14]          Burhan Arpad, Büyük Kapının Önünde Bir Fener, 1973.

^[15]          Gültekin Emre, “Misafir mi, Göçmen mi, Yerli mi?”, Cumhuriyet Kitap, No: 1662, 23 Aralık 2021, s. 14.

^[16]          Celal Turhan, “Almanya Göçünün 60. Yılı ve Gelinen Ekonomik-Politik Boyut”, 20 Kasım 2021… https://www.avrupademokrat.com/almanya-gocunun-60-yili-ve-gelinen-ekonomik-politik-boyut-celal-turhan/

^[17]          Gürsel Köksal, “Misafir Olarak Geldiler Ama”, Birgün, 31 Ekim 2021, s. 13.

^[18]          “Sermayenin Ucuz İşgücü Kaynağı: Sığınmacı-Göçmen İşçiler”, Devrimci Duruş, No: 99, 8 Eylül-Ekim 2021, s. 8-9.

^[19]          Olcay Büyüktaş, “Bir İşi Olsun Diye!”, Cumhuriyet, 8 Temmuz 2021, s. 8.

^[20]          Sevgim Denizaltı, “Mehmet Türkmen: Sendikalar Suriyeli İşçileri Gündeme Almak Zorunda”, Birgün, 18 Şubat 2020, s. 10.

^[21]          “1 Milyon Göçmen Kayıtdışı Çalışıyor”, Birgün, 1 Ağustos 2021, s. 10.

^[22]          Jale Özgentürk, “Suriyeliler Kalıcı Gerçekle Yüzleşelim”, Cumhuriyet, 18 Aralık 2020, s. 10.

^[23]          Deniz Zeyrek, “Göçmen Çıkmazı”, Sözcü, 28 Temmuz 2021, s. 4.

^[24]          Nilgün Cerrahoğlu, “Hepimiz Irkçı mı Olduk?”, Cumhuriyet, 8 Mayıs 2022, s. 7.

^[25]          Ömer Can Talu, “İstanbul’u Türklerden Arındırma Projesi”, Cumhuriyet, 25 Mayıs 2022, s. 2.

^[26]          Mehmet Emin Elmacı, “Ulus Devlet ve Sığınmacılar”, Cumhuriyet, 23 Ağustos 2023, s. 2.

^[27]          Ataol Behramoğlu, “Mülteci Akını Bir ABD Projesidir”, Cumhuriyet, 24 Mayıs 2023, s. 8.

^[28]          Haluk Hepkon, “Sığınmacı İşgali”, Cumhuriyet, 27 Eylül 2023, s. 2.

^[29]          Rahmi Turan, “Afgan İstilası”, Sözcü, 28 Temmuz 2021, s. 13.

^[30]          Mine G. Kırıkkanat, “Göç Deposu Türkiye”, Cumhuriyet, 12 Eylül 2021, s. 8.

^[31]          Ruhat Mengi, “Babüroğlu: Dünyanın Hiçbir Sınırında Böyle Bir Göçmen Kitlesi Görülmez”, Sözcü, 6 Ağustos 2021, s. 15.

^[32]          Erol Ertuğrul, “Göçmen Sorunu Değil Göçmen Saldırısı”, Cumhuriyet, 13 Mayıs 2023, s. 2.

^[33]          Erdoğan Süzer, “Korkutan Tahmin: 30 Milyon Göçmen Akın Eder”, Sözcü, 3 Haziran 2023, s. 7.

^[34]          Deniz Ayhan, “Meral Akşener: Ülkeyi Göçmen Deposuna Çevirdiler”, Sözcü, 12 Mayıs 2022, s. 11.

^[35]          Ali Sirmen, “Göçmen Çöplüğü”, Cumhuriyet, 6 Haziran 2023, s. 4.

^[36]          Ruhat Mengi, “Hüsamettin Cindoruk: Türkiye’nin Terörden Önemli Sorunu Göçmenlerdir”, Sözcü, 28 Temmuz 2021, s. 11.

^[37]          Soner Yalçın, “Öyle Kolay Değil”, Sözcü, 12 Mayıs 2023, s. 10.

^[38]          Saygı Öztürk, “Sığınmacılar, AKP’lilere Zimmetlensin”, Sözcü, 13 Ağustos 2021, s. 14.

^[39]          Saygı Öztürk, “İşte Sığınmacı Gerçeği”, Sözcü, 27 Temmuz 2021, s. 14.

^[40]          Özgen Acar, “Mülteciler Sorunu Boyutlarını Aşıyor! (1)”, Cumhuriyet, 24 Haziran 2022, s. 12.

^[41]          Umut Serdaroğlu, “Korkudan Sokağa Bile Çıkamadılar”, Birgün, 4 Temmuz 2023, s. 9.

^[42]          Sefa Uyar, “Suriyelilerin Ev ve İşyerleri Tahrip Edildi”, Cumhuriyet, 13 Temmuz 2023, s. 8.

^[43]          “Göçmen Kadınlar Irkçılığın da Hedefi”, Birgün, 22 Temmuz 2023, s. 3.

^[44]          Umut Serdaroğlu, “Sığınmacının ve Yoksulun Yurdu”, Birgün, 3 Ağustos 2023, s. 10.

^[45]          Oğulcan Aydın, “Antep’te Göçmen Çocuğa İşkence ve Cinsel İstismar”, Birgün, 13 Ocak 2024, s. 7.

^[46]          Laçin Barış, “Antep’te 41 Kuruluştan Göçmen Düşmanı Irkçı Açıklama”, 20 Haziran 2024… https://www.avrupademokrat3.com/antepte-41-kurulustan-gocmen-dusmani-irkci-aciklama/

^[47]          Sibel Bahçetepe, “Kullanılan Irkçı Dil Düşmanlaştırıyor”, Birgün, 6 Eylül 2022, s. 7.

^[48]          Volkan Pekal, “Mültecilere Yönelik Saldırıların Nedeni Irkçı Söylem”, Evrensel, 4 Ekim 2021, s. 3.

^[49]          Bahar Gönül, “Yok Saymak Bu Sorunu Çözmez”, Birgün, 8 Temmuz 2024, s. 6.

^[50]          Çağrı Sarı, “Doğanay: İtiraz Mülteciye Değil Kirli Pazarlığa Olmalı”, Evrensel, 14 Ağustos 2021, s. 6.

^[51]          Timur Soykan, “Sınırda Faili Meçhul Bir Çocuk Cinayeti”, Birgün, 19 Şubat 2025, s. 9.

^[52]          Ceylan Şahinli, “İfadeleri Baskı Altında Verdik”, Yeni Yaşam, 4 Mart 2025, s. 5.

^[53]          Filiz Gazi, “… ‘Suç Makinesi’ Söylemi Yalan”, Birgün, 26 Ağustos 2021, s. 9.