İHD İstanbul Şubesi, cezaevlerinde yaşanan hak ihlallerine dair açıkladığı 3 aylık raporunda, 21 cezaevinde en az 3 bin 608 ihlalin yaşandığını kaydetti.

İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şubesi, Marmara Bölgesi’nde bulunan cezaevlerinin yanı sıra birçok cezaevinde yaşanan ihlallere ilişkin hazırladıkları Ocak, Şubat ve Mart ayı hak ihlalleri raporunu Taksim’de bulunan dernek binalarında basın toplantısıyla açıkladı.

En çok baskıyı siyasi tutsaklar görüyor

Rapora göre Tekirdağ 1 ve 2 No’lu F Tipi cezaevlerinden 49 başvuru yapıldı. Bunun yanı sıra en yüksek başvurunun olduğu cezaevlerinin başında Maltepe 1 ve 2 No’lu L Tipi Cezaevi, Edirne F Tipi Cezaevi’nden, Silivri ve Kandıra’dan toplam 91 başvuru olurken, diğer cezaevlerinden ise 46 başvuru yansıdı. Raporda ihlallere en çok siyasi tutsakların maruz kaldığı ifade edildi. Raporda politik tutukluların 166 başvurusu yer alırken, adli tutukluların ise 20 başvurusu yansıdı.

Tecrit dayatılıyor

Bunun yanı sıra salgın nedeniyle bütün sosyal haklara getirilen kısıtlamaların hâlen devam ettiğine dikkat çeken Yoleri, “Tecrit ve izolasyon derinleşmiş, kalıcı hale getirilmiştir. Covid salgını sürecinde yaşanan hastane randevularının iptali, kelepçeli muayene ve olumsuz karantina uygulamaları nedeniyle hastaneye sevkler ve tedaviye erişimde yaşanan sorunlar hasta mahpusların yaşamlarını yitirmelerini hızlandırmıştır. Görüşlere getirilen kısıtlamalar artarak devam etmiş, ayda dört kez olan kapalı görüş ikiye, ayda bir kez bir saat olan açık görüş yarım saate düşürülmüştür. Hasta mahpuslara halen yeterli beslenme sağlanmamaktadır. Hücre ve üst aramalarında gardiyanlar maske ve eldiven kullanmamakta, mesafeyi korumamakta, uyarıda ya da itirazda bulunan mahpuslara disiplin soruşturmaları başlatılmaktadır” açıklamasını yaptı.

Çıplak arama suçu işleniyor

Tutsakların maske takma zorunluluğu olduğunu ancak gardiyanların maskesiz olduğunu ve bu nedenle tutsakların sağlıklarını tehlikeye attığını dile getiren Yoleri; “Bu dönemde en yoğun yaşanan sorunlardan biri de çıplak arama uygulaması ve arama sırasında mahpusun ağzının içine bakılmak istenmesi olmuştur. Çıplak aramayı kabul etmeyen mahpuslara işkence edilerek, giysileri parçalanarak zorla çıkarılmış, mahpuslardan diz çökmesi istenmiş bunu kabul etmeyen mahpuslar saldırıya uğramış, hapishanenin kamera olmayan bölümlerinde işkence yapılmıştır. Mahpuslar karantina uygulaması adı altında tek başlarına hücrelere konularak aylarca buralarda tek başına bırakılmış, sistematik bir uygulama olan tecrit uygulaması ağırlaştırılmıştır. Ayrıca, mahpuslara görevli memura direnmekten davalar açılmış, mahpusun yaptığı şikayetlere ise ‘kovuşturmaya yer yoktur’ cevabı verilmiş, dosyalar kapatılmıştır” diye aktarımda bulundu.

Tahliyeler engelleniyor

Tahliye edilmesi gereken tutsakların “iyi hâli yok” denilerek tahliye edilmediğini belirten Yoleri; “Mahpusların hangi koğuşta kaldıkları, görüşçülerinin kimler olduğu, kimin para yatırdığı, okuduğu kitaplar, halay çekmesi, kutlama ya da anmaya katılması, türkü söylemesi vb. durumlar dahi iyi hâl değerlendirmesi sırasında ölçüt olarak kullanılmakta, mahpusun tahliyesi verilen olumsuz raporlarla engellenmektedir” diye kaydetti.

Süreli ve süresiz yayınlar verilmiyor

Söz konusu cezaevlerinde disiplin cezalarının devam ettiğini, süreli ve süresiz yayınların hâlâ verilmediğini, birçok kitabın yasaklı olduğunu paylaşan Yoleri, sözlerini şöyle sürdürdü: “Mektup yasakları, resmi kurumlara yazılan yazılar ve suç duyurusu dilekçelerinin gönderilmemesi, sohbet ve spor haklarının kullandırılmaması, hücre havalandırmalarından yeterince yararlanamamaları, hapishane kantinlerinde fahiş fiyat, çeşit azlığı, sadece belli markaların bulunması, bazı ihtiyaç malzemelerinin kantinde satışının yasak olması ve bu ihtiyaçların dış kantinden karşılanmaması sorunları devam etmektedir.”

İHD avukatlarının edindiği bilgi, derneğe yapılan başvuru ile basın taraması sonucu hazırlanan raporda, Silivri Kampüs Cezaevleri, Tekirdağ 1 ve 2 No’lu F Tipi Kapalı Cezaevi, Edirne F Tipi, Kandıra F Tipi, Bakırköy Kadın Kapalı Cezaevi, Gebze Kadın Kapalı Cezaevi, Bolu F Tipi Kapalı Cezaevi, Maltepe 2 ve 3 No’lu L Tipi Kapalı Cezaevi, Maltepe 1 Nolu T Tipi Cezaevi, Manisa T Tipi Kapalı Cezaevi, Kocaeli 2 No’lu T Tipi, Sinop E Tipi, Van T Tipi, Tarsus 2 No’lu T Tipi, Şakran 4 No’lu T Tipi, Erzincan T Tipi, Kırklareli E Tipi, Alanya L Tipi, Urfa T Tipi, Denizli T Tipi, Düzce T Tipi ve Sincan Kadın Kapalı Cezaevi’nden yansıyan ihlaller yer aldı. Raporda, toplamda 21 cezaevinden 186 başvuru yer aldı.

Rapora göre en çok ihlalin yaşandığı alan ise işkence ve kötü muamele oldu. İHD’ye yapılan başvurulara göre, en az 71 darp ve işkence, 81 kötü muamele, 30 hücre cezası, 40 çıplak arama, 21 süngerli hücreye koyma, 87 psikolojik baskı, 50 onur kırıcı davranış, 9 ölümle tehdit, 35 arama ve kitap dağıtımı ve 22 tehdit vakası yaşandı. Bunun yanı sıra raporda sağlık alanında yaşanan ihlaller de yer aldı. Rapora göre, en az 43 defa hastaneye götürülmeme, 35 revire götürülmeme, 3 ameliyat ertelemesi, 2 kemoterapiye götürmeme, 21 diyet yemeğinin verilmemesi, 24 kelepçeli muayene, 17 jandarmanın muayene sırasında odadan çıkmaması ihlali yaşandı.

Cumartesi Anneleri 891. hafta: 1992-1997 yılları arasında 27 çocuk gözaltında kaybedildi

Cumartesi anneleri 891. hafta eylemlerinin 23 Nisan’a denk gelmesi nedeniyle kaybedilen çocukları gündeme taşıdı.

Ne olmuştu?

“İnsan Hakları Derneği’nin tespitine göre 1992-1997 yılları arasında Batman, Bitlis, Bingöl, Cizre, Dargeçit, Dersim, Şırnak, Kulp, Nusaybin, Yüksekova, Silopi, Bismil, Silvan, Kızıltepe, Diyarbakır ve Lice’de 27 çocuk gözaltında kaybedildi.

Dersim Mirik Mezrası’nda ailesiyle birlikte kaybedilen 3 yaşındaki Dilek Serin, Şırnak’ta kaybedilen 12 yaşındaki İlyas Diril, Yüksekova’da kaybedilen 13 yaşındaki Münir Sarıtaş, Lice’de kaybedilen 14 yaşındaki Metin Budak, Kulp’ta kaybedilen 15 yaşındaki Ümit Taş ve gözaltında kaybedilen onlarca çocuğun akıbetinin açıklanması ve adaletin sağlanması talebi bugüne kadar karşılıksız bırakıldı.
Kaybedilen çocukların nasıl gözaltına alındığı, nasıl kaybedildikleri tanık ifadelerinde, savcılık iddianamelerinde, mahkeme tutanaklarında, AİHM kararlarında ve TBMM raporunda tüm ayrıntılarıyla yer alıyor. Buna rağmen başvurulara ‘Bu çocukları biz almadık, bizde yok’ cevabı verildi.”

Cumartesi Anneleri 892. hafta: Hüsamettin Yaman ve Soner Gül için adalet istiyoruz

Bu haftaki açıklamayı Maside Ocak yaptı.

Ne olmuştu?

19 Aralık 2011’de özel harekât polisi Ayhan Çarkın’ın infazlar ve kayıplarla ilgili itiraflarının basına yansıdığını hatırlatan Yıldırım: “Ayhan Çarkın, yaptığı itirafların bir bölümünde Hüsamettin ve Soner için ‘Kafalarına birer kurşun sıkmak suretiyle öldürdük. Çerkezköy kırsalına gömdük. Ölürken son sözleri ‘İnsanlık onuru işkenceyi yenecek’ oldu’ dedi. Bunun üzerine aile avukatları yeniden suç duyurusunda bulundu. Ayhan Çarkın’ın ifadelerine rağmen devlet, suçu etkin bir biçimde soruşturma ve faillere karşı dava açma yükümlülüğünü yerine getirmedi. Ankara-İstanbul arasında gidip gelen dosya zamanaşımına sürüklenerek kovuşturmaya yer olmadığına dair kararla kapatıldı” dedi.

Cumartesi Anneleri 893. hafta: Babamı aramaktan ölene kadar vazgeçmeyeceğim

Bu hafta Mehmet Can Ayşin için yapılan online eylemde; 7 Mayıs 1994’te Diyarbakır’ın Lice ilçesine bağlı Kılıçlı Köyü’ne baskın düzenleyen askerlerin köy halkını gözaltına aldığını ve Mehmet Can Ayşin’den bir daha haber alınamadığını anlatan Mehmet Can Ayşin’in kızı Ferman Ayşin, 28 yıldır yaptıkları tüm başvuruların sonuçsuz kaldığını dile getirdi. Ayşin, “Geri gelmeyeceğini biliyoruz ama en azından bir mezar taşı olsa da bir cuma akşamı ya da bir bayram sabahı dua okusak. Ama ne yazık ki bir mezar taşı bile bize reva görülmüyor. Devletten tek beklentimiz; bunları açığa çıkarsın, en azından bir mezarı olsun” diye konuştu.

Cumartesi Anneleri 894. hafta: Örhanlar Dosyası kapatılamaz

20 Nisan 1994 tarihinde Bolu Komando Tugayı’na bağlı askeri birlik Diyarbakır’ın Kulp ilçesine bağlı Çağlayan Köyü civarında kamp kurdu. Bölgede operasyonlar yapan birliğe bağlı askerler, 6 Mayıs 1994 tarihinde Deveboyu Mezrası’na da baskın yaptı. Askerler, köyün boşaltılması için üç gün süre vererek Deveboyu’ndan ayrıldı.

24 Mayıs 1994 tarihinde askerler köye tekrar geldi. O sırada köyde bulunan 46 yaşındaki Mehmet Selim, 40 yaşındaki Hasan ve 17 yaşındaki Cezayir Örhan’ı gözaltına aldı. “Onları nereye götürüyorsunuz?” diye soran ailelerine “Yolda bize rehberlik edecekler, sonra bırakacağız, merak etmeyin” dediler.

Ailenin ve İHD’nin ısrarlı arayışı sonunda 2003 yılında Mehmet Selim ve Hasan Örhan’a ait kemikler Kulp’a bağlı Bağcılar Köyü yakınlarında bir toplu mezarda bulundu. Cezayir Örhan’a ise hâlâ ulaşılamadı.

İstanbul Adli Tıp Kurumu’nda kimliklendirme çalışması yapılan Mehmet Selim ve Hasan Örhan’a ait kemikler 16 Temmuz 2004’te postayla Kulp Savcılığı’na gönderildi. Ancak defnetmek için kemikleri isteyen aileye Savcılık kemiklerin kaybolduğu bilgisini verdi. Aile ve İHD bu sefer de kaybedilen kemiklerin peşine düştü. Altı yıllık arayışın ardından Örhanlara ait kemiklerin, aynı toplu mezardan çıkan 6 kişiyle birlikte topluca kimsesizler mezarlığına gömüldüğü anlaşıldı.

Örhanlar dosyasının zamanaşımı uygulanarak kapatıldı.

Shireen Abu Akleh haber takibi yaptığı sırada İsrailli askerler tarafından katledildi, cenazesine saldırıldı

Shireen Abu Akleh, 15 Mayıs’ta İsrail askerlerinin işgal altındaki Batı Şeria’da bulunan Cenin Mülteci Kampı’na düzenlediği baskını takip ettiği sırada, İsrail askerlerinin açtığı ateşle öldürüldü. Abu Akleh, görevini yaptığı sırada ve üzerinde “basın” yazılı çelik yelek giydiği halde, İsrail askerleri tarafından başından vuruldu. Abu Akleh’in hayatını kaybettiği olayda yanında bulunan gazeteci Ali es-Sumudi de sırtından yaralandı.

Abu Akleh’in Kudüs’teki cenaze töreni sırasında İsrail polisi kitleye saldırdı. Kitlenin elinden Filistin bayraklarını alan ve biber gazı sıkan polis Abu Akleh’in tabutunu düşürmeye çalıştı, Filistinliler cenaze boyunca direndi.

Shireen Abu Akleh için İstanbul’da eylem yapıldı

Türkiye’deki Filistinli Basın Mensupları Birliği, Al Jazeera kanalında çalışan Filistinli gazeteci Shireen Abu Akleh’nin İsrail ordusu tarafından katledilmesini, İstanbul Levent’te bulunan İsrail Konsolosluğu önünde protesto etti. Eylemde öldürülen Akleh’in fotoğraflarının olduğu dövizlerin yanı sıra “Gazetecilik değil, işgal en büyük suçtur” ile “Doğruyu söylemenin bedeli: Al Jazeera muhabiri İsrail işgal güçleri kurşunuyla şehit edildi” dövizleri taşındı.

Türkiye’deki Filistinli Basın Mensupları Birliği Başkanı Taha Oda, Filistin’in haklı bir mücadele yürüttüğünü ve Abu Akleh’in de bu mücadele için yaşamını yitirdiğini belirtti. Oda, “Biz gazetecilerin özgürlüğü için çalışırken, İsrail’in böyle bir şey yapmasını kabul edemeyiz. Bu öldürülme aynı zamanda hakikati yok etmeye dönüktür” dedi. İsrail’in gazetecilere yönelik işlediği suçlara karşı çağrıda bulunan Oda, acil ve adil bir soruşturma açılması için tüm dünyaya çağrıda bulundu.

Al Jazeera Türkiye Temsilcisi Müdürü Abdulrazim Muhammed ise Abu Akleh’in öldürülmesiyle tüm gazetecilerin hedef alındığına işaret etti, “Hakikatin sesini ve bedelini ödetmek istedi. Gazetecilerin sesini engellemek ve kısmak istedi. Herhangi birimizi Shireen’in yerinde olabilirdik ve İsrail’in kurşunu ile öldürülebilirdik. Türkiye’de ve dünyadaki gazetecilere seslenmek istiyorum; hepimizin bir görevi var. Shireen’in sesi ve hakkı ve davasını sürdürmek, İsrail’i ifşa etmek hepimizin görevidir” ifadelerini kullandı.

2. Barış Grubu üyesi Aysel Doğan’ın cenazesine polis saldırdı ve cenazeyi kaçırdı

Abdullah Öcalan’ın çağrısı ile 1999 yılında Avrupa’dan Türkiye’ye gelen 2’nci Barış Grubu üyesi Aysel Doğan, 11 Mayıs’ta Almanya’nın Köln kentinde tedavi gördüğü hastanede yaşamını yitirdi. Sabah saatlerinde Diyarbakır’da karşılanan Doğan’ın cenazesi, Demokratik Bölgeler Partisi Eş Genel Başkanı Saliha Aydeniz, Halkların Demokratik Partisi Sözcüsü Ebru Günay, HDP bölge milletvekilleri, Özgür Kadın Hareketi (TJA) aktivistleri, Doğan ailesi ve çok sayıda kişi tarafından “Şehîd namirin” sloganıyla karşılanarak Diyarbakır’dan Dersim’e götürüldü.

Karşılamanın ardından Aysel Doğan’ın cenazesi Dersim merkez Gazik Mahallesi’ndeki evine götürülmek üzere yola çıkarıldı. Turişmek Mahallesi girişindeki kontrol noktasında konvoy ve cenaze aracı yüzlerce polis tarafından durduruldu. Cenazenin Gazik Mahallesi’ndeki eve götürülmesine polisler tarafından izin verilmedi. Polisin cenazenin Asri Mezarlığa götürülmesini istemesi üzerine kontrol noktasında yüzlerce kişi oturma eylemi başlattı. Cenaze aracıyla birlikte mezarlığa girmek isteyen kitleye polis tazyikli su ile saldırdı. Saldırı sırasında polisler alanda bekletilen cenaze aracını kaçırarak, kitleden uzaklaştırdı ve mezarlığa götürdü.

Kitlenin hiçbir şekilde mezarlığın içine girmesine izin vermeyen polis, sadece Doğan ailesinin katılacağı şekilde defin işlemine izin vereceğini söyledi. Alanda bulunan HDP’li vekiller tepki göstermelerine rağmen mezarlığın içine alınmadı.

Kaynak: Bianet, Direnişteyiz, ETHA, MA, 22 Mayıs 2022