26 Haziran 2023’te, Fransa, az gördüğü bir tepki ile karşılaştı. İçten içe birikmiş olan öfke, artan yoksulluk, zorlaşan yaşam koşulları, en alttakilerin her şeylerini kaybetmeye hızla başlamış olması, bir kıvılcımla ateş aldı.

Afrika kökenli bir Fransız polis kurşunu ile can verdi. Çocuk denilecek yaştaydı. Ve polis, bu saldırıyı sadece “göçmen” meselesi vb. nedenlerle yapmadı. Tersine, artan ırkçılık, en önce polis teşkilâtlarında, devletin kolluk kuvvetlerinde ortaya çıkıyor. Devlet, kendine bağlı paramiliter, Neonazi birlikleri harekete geçirdiğinde, kolluk kuvvetlerinin yolu açmasını, saldırgan ırkçıları koruduğunu hissettirmesini istiyor. Olan da budur.

Doğrusu, biz olayın “göçmen”, “dışarıdan gelenlerin kültürel uyumu” vb. üzerinden bir tartışmayı, aslında ırkçılığı hafifleterek kabul etme, kabul ettirme olarak görüyoruz. Bu nedenle, doğrusu bu konuda “aklıselim” çağrılarının yanlış adrese yapıldığı düşüncesindeyiz.

Ülkemizde, şuna terörist de, buna terörist de tartışmalarına benziyor. Oysa, asıl terörist devletin kendisidir. Burada da ırkçı olan devlettir, egemenlerdir. Ve köleliği aratmayan bir sömürü düzenini sürdürmek, devletin daha şiddetli saldırılarının da temelidir. Burada olan da budur. Önce, devletin ırkçı olduğunu kabul ederseniz, zaten taşlar yerine oturmaya başlar. Ondan sonra, “aklıselim” tartışmak mümkündür. Devletin terörist olduğunu kabul etmeden, “aklıselim” tartışma ne demektir ki?

Fransa’daki eylemler, bize birçok başka şeyi göstermektedir.

Eylemcilere karşı, Neonazi örgütlenmeleri, bizzat devletin desteği ile sahaya sürüldü. Bizdeki ırkçı, “milliyetçi”, “dinci” çevrelerin sahaya sürülmesi gibi. Hep arkada devlet koruması vardır. Bu dün de böyle idi, bugün de böyledir. Ve devlet, egemen sınıfın devleti alaşağı edilene, parçalanana kadar da böyle sürecektir.

Macron, “demokrasinin beşiği”nde, Erdoğan’ı aratır cümleler kurdu, “sosyal medyanın denetimi”, kapatılmasını gerektirecek durumların değerlendirilmesi gerektiğini vb. söyledi. Ne güzel; Batı’nın demokrasileri, bizim diktatörle bu kadar hisdaş, bu kadar kardeş imiş, bir kere daha gördük. Artık, Fransız, Alman, İngiliz, Amerikan vb. demokrasileri üzerine maval okuma dönemini kapatırsınız umarız.

Demek ki, günümüz devletini, sınıf savaşımını bir kere daha tartışabiliriz. Belki bu yolla, daha sağlıklı sonuçlara varabiliriz. Bizde, “diktatör” olarak nitelenen Erdoğan ile, mesela Trump, Biden, mesela Macron, mesela Janson gibi “liderler” arasında bu denli bir benzerlik acaba rastlantısal mıdır? Ayakları üzerinde duramayan bir cumhurbaşkanı, sözlerine hâkim olamayan bir başbakan, hava ile el sıkışan bir başkan, birikimleri ile diplomatik burjuva geleneğin en fakiri liderler, bu kadar niye birbirine benzerler? Sahi, bu burjuvalar, başka adam mı bulamazlar? Mesela ülkemizde, Erdoğan’ı yenecek “burjuva” lider yok diyelim, peki Erdoğan, bu zulmü çekmek zorunda mı? İğnelerle ayakta duruyor, dopinglerle yaşıyor, suyu kimin verdiğini kontrol ederek sese göre davranıyor, bu ne zalimliktir! Bu adamın bunca eziyet çekerek cumhurbaşkanı ve her şeyin başkanı olması şart mıdır, yok mu AK Parti’den başka bir aday? Bu ne zalimane bir şeydir! Biden’ı her gördüğünde, TC devletinin ve Saray’ın seçtikleri, “bak bizimki bundan daha iyi” diye avunmak zorunda mı? Adam mı yok, bu kadar mı kötü hâliniz?

İşte bu benzerlik, bizce rastlantısal değildir. Batı’nın, Putin ve Xi’ye diktatör demesi, aslında kendi durumlarını temize çıkartmak içindir. Gerçekte, her yerde, böylesi bir eğilim var; birikimsiz, kolay yönetilebilir, saçmalamaları normal tipleri ülkelerin başına koyuyorlar. Sanki her biri, çürümeye yüz tutmuş bir mezardan çıkmış tuhaf yaratıklar gibiler.

“a) Temsilî demokrasi artık temsilî demokrasi olmaktan çıkmıştır. Parlamento seçimlerden koparılmıştır. Genel oy parçalanmış, devletin halkı kandırma aracı dışında işlev görmez olmuştur.

“b) Bunun daha açık ifadesi genel oy ve temsile dayalı sistem artık işlememektedir. Parlamento, hükümet, muhalefet, siyasi partiler, seçimler devlet mekanizmasını örten birer şaldır. Bu şal bir kez kaldırıldı mı, devlet çarkı tüm çıplaklığı ile ortaya çıkar.

“c) Söylenenler göstermektedir ki, günümüz kapitalizminin her ülkede şu ya da bu biçimde vücut bulan ortak bir devlet biçimi söz konusudur. Bu devlet tekelci polis devletidir.” (Deniz Adalı, Tekelci Polis Devleti, Kaldıraç Yayınevi, 4. Baskı, s. 133).

Bu satırların ilk yazıldığı yıl 1990 öncesidir, kitabın ilk baskısı 1990’dır. Yani daha ortada SSCB’nin dağılmasının bulutları var ve daha bu “tip” liderler bu denli çoğalmış değildiler.

Bir; egemen sınıfın baskı aracı olan devlet, daha önceki devletlerin, yani kendinden önceki egemen sınıfların baskı aracının bir devamıdır. Dar anlamda, birebir devamı değil. Her egemen sınıfın kendi gerçekleri var. Köle sahipleri için devletin örgütlenmesi daha farklıdır, ama işlevi aynıdır. Feodal beyler için devletin şekillenmesi farklıdır. Burjuvalar için daha farklı. Ama burjuva devlet, o köleci devletin birçok mekanizmasını almıştır, kendine göre şekillendirmiştir. Devlet olarak, tek bir devlet farklıdır, o da proletarya diktatörlüğü. Çünkü proletarya diktatörlüğü, kendini adım adım, dünya devrimi geliştiği ölçüde sönümlendirir. Emperyalizm var olduğu, emperyalist tehdit var olduğu sürece, bu sönme gerçekleşemez. Bu da “yozlaşma”ya karşı çok büyük bir dikkati gerekli kılar.

İki; devlet, her zaman sınıf savaşımına göre şekillenir. Tıpkı bir örgütün, kurulduğunda tarihsel birikimi almayı hedeflese de, ancak o birikimi savaş ve mücadele içinde elde etmesi gibi. Devlet, sadece kendi geçmişinden, üzerinde yükseldiği, miras aldığı önceki devlet geleneklerinden öğrenmez, aynı zamanda, egemenlik sahasında, hatta uluslararası alanda süren sınıf savaşımlarından da öğrenir.

Devletler, sınıf savaşımına göre şekil alır. Devrime kalkışmış bir ülkede işçi sınıfı iktidarı alamazsa, burjuva devlet, açık bir karşı-devrim ile buna yanıt verir. Bu nedenle, Paris Komünü sonrası bütün Avrupa burjuvazisi, işçi sınıfını açık düşman ilan etmiştir. İngiltere’de başlatılan metafizik okulu ya da Almanya’da Nietzsche gibi filozofların işçi sınıfını düşman ilan eden açıklamaları, bilimi manipüle etmeleri ve bu yolla Hitler faşizminin temellerini oluşturmaları, Paris Komünü ya da işçi sınıfının mücadelesi ile yakından ilişkilidir.

Birinci Dünya Savaşı’nda, kendi aralarında dünyayı paylaşmak isteyen emperyalist güçler, bu savaşı sonuna vardıramadan, Ekim Devrimi ortaya çıkınca, yine aynı tepkiyi verdiler. Devlet makinasını, baştan aşağıya hazırlamaya, bir uluslararası karşı-devrim örgütlemeye başladılar. Bu örgütlenme, İkinci Dünya Savaşı sonrasında, yenilen faşizmin tüm dişlilerini alarak, geliştirildi. İşte tekelci polis devleti analizi tam da buna dayanır.

Üç; gidip gelen bir faşizm yoktur. Burjuva devlet, her türlü örgütlenmesinde bir diktatörlüktür. Burjuva devletin İkinci Dünya Savaşı sonrası, NATO ve onun denetiminde Gladio tipi örgütlenmeler geliştirmesi, bir yandan faşizmin gelişi, bir yandan demokrasiye dönüş vb. değildir. Devlet, sınıf savaşımına göre, iç savaşa göre örgütlenmektedir. Kapitalist egemenlerin devrimden ve sosyalizmden duydukları korku, onların kâbusudur ve bu nedenle, faşizmi hiçbir zaman aratmayacak örgütlenmeleri sürekli var etmişlerdir. Faşizm, bu olağanüstü devlet örgütlenmesinin, karşı-devrimin bir ilk biçimidir.

Dört; bu devlet, iç savaşa göre örgütlenmiştir. Tekelcilik onun sınıf karakterini gösterirken, polis vurgusu iç savaş örgütü olması özelliğinin altını çizmek içindir. Sadece dar anlamda polis teşkilâtından söz etmiyoruz; kapsamlı bir denetleme sistemi, bir gözetleme sistemi vb. vardır. Manipülasyon, yalan, baskının her türü bu işin içindedir. Tekelci Polis Devleti kitabının yazıldığı dönemlere göre bugün, devletin kontrol ve gözetim sistemleri ile ilgili oldukça gelişmiş verilere sahibiz.

Demek ki bir yandan emperyalist aşamada bir devlet örgütlenmesi gereksinimi ortaya çıkmıştı, bir yandan da Ekim Devrimi ile başlayan süreç, kapitalist devletin karşı-devrim örgütlenmesi yanıtını beraberinde getirmişti.

Beş; tekel, tekelci kapitalizmin ana unsurudur. Bu tekelcilik, pazarın kontrolüne dayanır. Pazarın kontrolü, tekellerin pazar hâkimiyetidir. Hâkimiyet ilişkileri, beraberinde akıl almaz bir şiddeti getirir. Bu sadece örneğin İngiltere’de kaçak viski üretiminde ortaya çıkan silahlı çeteler demek değildir. Onlar masum kalır. Tekelci her güç, kendine ait polisiye bir örgütlenmeye de sahiptir.

Hâkimiyet ilişkileri ve bunun gerektirdiği şiddet iyice anlaşılmadan, tekelci polis devleti, günümüz burjuva devleti anlaşılamaz. O nedenle, adamlar trol orduları kurar, devleti baba sanan solcularımız, liberal solcularımız da, “troller devlete sızdı” derler. Adamlar tarikat örgütlenmelerini geliştirirler, bizimkiler de kalkar, “tarikatlar devlete sızdı” derler. Batı demokrasisi hayranlığını kıble bilmek ve NATO tedrisatından geçmek tam da budur.

Bu beş madde yeterlidir.

Biliniyor, biz Marksistler, içinde bulunduğumuz çağa, Paris Komünü’nden bu yana, sosyalist devrimler çağı ya da kapitalizmin yıkılışı ve sosyalizmin kuruluşu çağı deriz. Bu çağın ana karakteridir.

Bir çağı, teknik buluşlara göre adlandırmak doğru değildir. Edison dönemini “ampul çağı” diye anmıyoruz. Ama burjuva ideologlar, bize bu çağ ile ilgili sürekli yeni kavramlar sunuyorlar; bilgisayar çağı, bilişim çağı, sanayi ötesi çağ, endüstri 4.0 vb. Tüm bunların içinde bazı gerçeklikler olabilir. Ama bunlar, içinde yer aldığımız çağı karakterize etmezler.

Tüm emperyalist dünya, tüm kapitalist dünya, devrimlerden korkmakta, devrimlere karşı akıl almaz önlemler almaktadır. Onlara göre, acaba akışını önlemek istedikleri bu çağ, neyin çağıdır?

Bugün, SSCB’nin çözülüşünden bu yana 30 yıl geçti. Bugün, 33 yaşındaki bir kişi, SSCB ile ilgili ancak kitaplardan, filmlerden vb. bilgi edinebilir durumdadır. Buna rağmen, bizde Gezi ortaya çıktığında, Saray’ın kimyası bozulmuştu. Bugün, Fransa’da eylemler başladığında, sadece Fransa yanmıyordu. Türkiye’de devlet, Saray Rejimi, olaylar bize sıçrar mı diye soranlara soruşturma açmaya başlamıştır. Bu korku neyin korkusudur?

Macron’u korkutan nedir ki, polis gücünün yanı sıra, Neonazileri devreye sokmuştur? O güzelim pastalarını atıştırdıkları cafelerde burjuvalar, gelecek endişesini bir kere daha hissetmiştir. Oysa ortada örgütlü bir ayaklanma yok, kendiliğinden bir sosyal patlama var. Öldürülen bir gencin ardından, halkın öfkesinde bir taşma söz konusudur. Bu öfke, gasbedilen sosyal hakları nedeniyledir, yoksullaşma ve artan açlık tehdidi nedeniyledir; bu öfke açığa çıkan adaletsizlik nedeniyledir, bu öfke işsizlik nedeniyledir vb. Ve elbette, bir yerden başlayacaktır, başladığı yer, polisinin sistem için tehdit olarak gördüğü, en yoksul kesimlerdir.

Ve elbette bu yoksullar, şiddeti kullanacaklardır. Zira, şiddeti esas olarak kullanan, esas olarak terörist olan devletin kendisidir. Bu devlete karşı, her yol ve araçla savaşmak, işçilerin, kadınların, gençlerin hakkıdır ve meşrudur.

Elbette, bunu daha örgütlü, planlı bir biçimde yapmak esas olandır. Ama kendiliğinden eylemler, adı üstünde kendiliğinden karakterde olduklarından, böylesi bir siyasal planlamaya bağlı bir rota izlemezler.

Ve elbette, sokaklarda mücadele edenler, yani en geniş anlamda işçi cephesi, örgütsüz olduğu oranda, karşısına dikilecek tüm devlet çarkını, yenilgiye uğratamazlar. Devlet hem polisini devreye sokar hem Neonazilerini, hem liberal solcularını hem asalak burjuva aydınlarını, hem basınını hem kitle iletişim aygıtlarını, hem de devlet konusundaki toplumda yaygın önyargılarını. Tüm bunlar devlet adına, egemen için, sistemi savunmak üzere devreye girerler.

Fransa’da da olan budur. Hatta tüm Avrupa, bugün bunun önlemlerini almaktadır. Ve işçi sınıfının ana gövdesi, beyaz renkli derileri ile ağır sanayi işçileri sürece seyirci kaldıkça, sistem köklerinden sallanmaz. Sistem, bunu garanti altına alabilmek için, hemen meseleyi bir göçmen meselesine çevirmeye çalışır. Oysa, yüz yıldır Fransa’da yaşayan onlardır ve yüz yıldır toplumun en alt tabakasını oluşturmaktadırlar. İşçi sınıfı, bu kesimleri, kendi parçası, kendi devriminin bir bileşeni olarak ele almadığı sürece, birleşik bir mücadele yürütmeyi de başaramaz.

Bu nedenle, Birleşik Emek Cephesi, günümüz işçi sınıfı mücadelesinde oldukça önemli bir yer tutmaktadır. İşçilerin bayrağında enternasyonal kazılı olmalıdır. Başka bir yolla, enternasyonal geliştirilmeden, işçi sınıfı kendini, toplumsal mücadelenin siyasi ana aktörü olarak ortaya koymakta hep eksik kalacaktır.

Evet, Avrupa’da bir hayalet dolaşmaktadır. Bu bildiğimiz, tanıdık devrim hayaletidir. Ve bu devrim hayaletine can verecek şey, işçi sınıfının siyasal devrimci örgütleri olacaktır.

Bugün, Saray Rejimi’nin, TC devletinin Fransa’daki olaylardan duyduğu korku, boşuna değildir. Tersine çok anlamlıdır. Gezi sendromudur bu, devrim korkusunun ne denli derin olduğunu göstermektedir.

Emperyalist metropollerde başlayan kitlesel eylemler, daha çok, sömürge ülkeleri etkileyecektir. Bu, günümüz dünyasında devrimin gelişimi açısından önemlidir. Emperyalist ülkelerdeki her kitlesel eylem, bir süre sonra, kendini sömürge ülkelerde daha sağlam biçimde gösterecektir.

Sürecin bir önemli yönü de savaşa ilişkindir. Fransız devleti de dâhil, tüm Avrupa devletleri, bir savaşın içine girmişlerdir. Bir yandan kurtulmak istedikleri ABD denetimini yeniden kabul etmiş durumdadırlar. Ama gerçekte, bu kabul ediş, sadece ABD’ye boyun eğme değildir, aynı zamanda kendi egemenliklerinin gereğidir. Çin ve Rusya karşısında pazar kaybetme korkusu, onları savaş yanlısı konuma getirmiştir bile. Sadece ABD değil, artık tüm Batı, savaş yanlısıdır. Ukrayna savaşı, Suriye savaşı bunun en somut örneklerini vermektedir. Öyle Batı hayranlığı ile, “Batı demokrasisinin bir parçası olmak NATO’ya evet demek ise, evet diyeceğiz” diyen liberal aydınların, artık burjuva asalak aydınlardan bir farkı kalmamaktadır. Savaş politikaları konusunda Batı’yı temize çıkartma girişimleri, liberal aydınları, hızla NATO’cu savaş yanlısı asalak aydınlarla aynı yere taşımaktadır.

Fransa gösteriyor ki, her savaş aynı zamanda, şu ya da bu gelişmişlikte bir iç savaştır. Bu sadece Türkiye için geçerli değildir. Bu durum Fransa için de, İngiltere için de, Almanya için de, ABD için de vb. geçerlidir. Haziran sonunda Fransa’da yaşanan sürece bunu da ekleyerek bakmak gerekir.

Evet, bir hayalet dolaşmaktadır.

Bu devrim hayaletidir.

Burjuvaların bu devrime karşı azgınca saldırıları, onların bu hayaleti, daha önceden de tanıyor olmaları nedeniyledir.

İşçi sınıfının kurtuluş davası, savaşsız ve sömürüsüz bir dünya hayali, sınıfsız bir dünya isteği, yeniden şekil bulmaktadır. Bu yol, elbette, metropollerde de yankısını bulup kendisini gösterecektir. Bunun sömürgelerde ortaya çıkışı ise, çok daha şiddetli olacaktır.

Temmuz 2023’ün başında, seçimler bitmiş, ardından bayram tatili 9 güne çıkartılmış, Saray’a göre iyi zamanlama ile, art arda, vergi ve zamlar gündeme geldi. Haraçlar artırıldı, yeni vergiler icat edildi. Otomobillerden Motorlu Taşıtlar Vergisi ikinci kere alınacak denildi. KDV oranları artırıldı, yüzde 18 olanlar yüzde 20’ye, yüzde 8 olanlar ise yüzde 10’a çıkartıldı.

Bu “müjdeli” haberler, gece yarısı, muhtemelen Saray’da “harem” bölümü kapatıldıktan sonra imzalanıyor ve “Resmî Gazete”de yayınlanıyor. Yoksa gece yarısı yayınlanmalarının başka bir anlamı mı var, bilemiyoruz.

Daha arkasının da geleceğine emin olmalısınız. Yani durmayacak.

Zamlar, vergiler, haraçlar; aslında olup biteni bir bütünlük içinde anlamalı.

Bu süreçte dikkat çekilmesi gereken birkaç nokta var.

1

İlkin, burjuva muhalefetin, Kılıçdaroğlu, Akşener, Babacan, Davutoğlu, Karamollaoğlu vb. konuya ilişkin tam bir sessizlik içinde olması. Neden bu kadar sessizler? Yoksa seçim dönemlerinde mi “muhalefet rolü” oynuyorlar?

Dahası, bazı CHP milletvekillerinin, garip ve ucuz esprileri ile “tepki” göstermeleri de var. Efendim “zam dolusu, zam yağmuru değil, şemsiyenizi açın” gibi. Bu şakalar, “sosyal medya” çağının zorunlu bir sonucu olarak ele alınabilir. Ama insan ister istemez, bir tiyatro bile olmayan, bir müsamere olan, bir “kaptı-kaçtı” gösterisi, Galata Köprüsü’nde usta soyguncuların sergilediği “bul karayı al parayı” uygulamasından esinlenen seçim süreci ardından, bu ucuz esprilere de masumiyetini kaybetmiş “çocuk” esprileri olarak bakmadan edemiyor. Diyelim ki Saray’dakiler, “ne içtiniz de kafanız iyi” sorusunu hak ediyor, ya muhalefettekiler farklı mı?

Daha dün, yani 1,5-2 ay önce, Erdoğan gitmeli, “baş çelişki Erdoğan’ı göndermektir”, “güzel günler olacak”, “geliyor gelmekte olan” gibi, içi boş ve yuvarlak, boş umut vaat eden sözleri söyleyenler, bugün, peş peşe gelen vergi artışları, zamlar ve haraçlar konusunda seslerini bile çıkartmıyorlar.

Oyunun içeriği buradan anlaşılabilir.

Saray Rejimi’nde muhalefet, Saray’ın bağlı olduğu yere bağlıdır. Saray Rejimi gibi bir olağanüstü rejimin sürdürülmesinde, adına muhalefet denilen şey, en az iktidar kadar önemlidir. Önemli görevleri vardır ve “muhalifmiş gibi görünmek” aslında görevden çok, görevleri için bir örtüdür.

Sadece suskunluklarına bakarak karar vermeyin.

Pişkinliklerine de bakın lütfen.

Biz, solun en fazla güvendiği ve kuyruğuna takıldığı, kendisi takılmakla kalsa neyse, tüm işçi ve emekçileri, kadınları ve gençleri de kuyruğuna takmak için büyük çaba sarf ettiği (bu çabanın yarısını Türkiye solu, samimi olarak devrim için sarf etmiş olsa idi, devrim sanıldığından çok daha önce gerçekleşirdi), hatta Kürt hareketinin de bu konuda uyanıklığını tamamen kaybettiği kişi olarak Kılıçdaroğlu üzerinde durmakla yetineceğiz. Sanırız, yeterli olacaktır.

Kılıçdaroğlu, Barış Yarkadaş ve Gürkan Hacır ile TV100’de konuşurken, şu iki “kıymetli” açıklamayı yapıyor. Kendisi gibi açıklamaları da “kıymetli”dir. Birincisi davalarla ilgili: “Türkiye’de adalet olmadığı için, demokrasi olmadığı için, yargı bağımlı hâle geldiği için dönemin savcıları da fezleke düzenledi ve gönderdiler. Tabii benim en büyük arzum davaların açılması, benim istediğim bütün delillerin de hâkim tarafından ve savcı tarafından toplanması. O zaman gerçekler çok daha net ortaya çıkacaktır diye düşünüyorum.”

Demek ki Kılıçdaroğlu, hem Türkiye’de adalet yok, demokrasi yok, yargı bağımsızlığı yok diye düşünüyor hem de “yüce Türk adaletine” sığınıyor. Öyle ya, en büyük arzusu bütün delillerin, bağımsız olmadığını söylediği hâkim ve savcılar tarafından, olmayan adaleti gerçekleştirmek üzere toplanması imiş. Arzunu sevsinler senin.

Sizce saftirik midir, yoksa hayal edilemez bir kolpacı mıdır? Biz ikincisinden yana oy kullanıyoruz. Madem adalet yok, madem demokrasi yok, madem yargı bağımsız değil, sen de bu yargıyı tanımadığını ilan edersin. Madem YSK güvenilmez, sen de seçim sonuçlarını kabul etmezsin, madem Erdoğan’ın adaylığı yasal değil, sen de buna uygun tutum alırsın.

Gerçeğin bir parçasını söyleyerek, halkı uyutma politikası, Saray’ın yalan konusundaki ustalığının bir benzeridir. Adalet yok ama bir şey yapmayın, diktatörlük var ama sokağa çıkmayın, bunlar yasaları çiğniyor ama siz seçimi bekleyin. Masalcı teyzeler, senin yanında çok daha tutarlıdır.

İkinci açıklaması evlere şenliktir ve kendisini tam olarak maskesiz göstermektedir. Türkiye soluna ithaf olunur:

“Hepimiz çok inanmıştık. Yüzde yüz cumhurbaşkanlığı seçimini kazanacağımıza dair. Kazanamayınca bunun getirdiği ciddi bir travma oldu. Bu travmayı hepimiz bir şekilde hissettik ya, yani ben de dahil olmak üzere, bir beklentinin karşılanmaması ya da bir gerçekleşmemesinin getirdiği hayal kırıklığı vardı ama bu hayal kırıklığını kronik hâle getirmek doğru değil.

“Olur, hayat devam ediyor. Yani bir nehir gibi akıyor. Tamam, siz karşıya geçmek için yüzdünüz ama ulaşamadığınız kıyıya çok yaklaştım ama ulaşamadım. Ama nehir akıyor ve siz o nehirde yüzmek ve karşıya geçmek zorundasınız. Dolayısıyla hayal kırıklığını kronik hâle getirmeden tam tersine…

“Şimdi biz sadece Erdoğan’la rekabet etmedik yani. Saray devletine karşı rekabet ettik. Valisi, kaymakamı, jandarma komutanı…”

Kılıçdaroğlu, “beklentinin karşılanmaması” diyor. Kendisine “kazanacaksın mı” dediler? Kendisini kim beklentiye soktu? MİT mi? ABD veya Almanya mı? NATO mu? Hani arada bir ağzından “ben devletle konuştum” dediği cümledeki “devlet” mi?

Kendisi kime inanmıştı?

Acaba, Kılıçdaroğlu, gerçekten de kendisine mi oy verdi?

Acaba, hiç gerçekten “kazanma”yı istedi mi?

Kitleler size inandırıldı, peki bay büyük proje adamı, siz kime inanmıştınız?

Kılıçdaroğlu, kitlelerin, kendine inanmış olanların hayal kırıklığı ile dalga geçiyor. Onlara diyor ki, “travmayı kronik hâle getirmemek lazım.” İyi ama bu hayal kırıklığının yaratıcısı sizsiniz. Biraz “sorumlu” olsanız, muhtemelen istifa etmenin onların hayal kırıklığına daha iyi geleceğini anlardınız. Sizin efendileriniz size, şimdi görevde kalmak zorundasın, diyor. Siz de bunu bir erdem gibi sunuyorsunuz.

Cümlelere bakın. Demek hayat akıyor, nehir gibi. Kılıçdaroğlu’na hocaları, bu kadar uyduruk açıklama yapmakla yetinmişler. Sanki, hayat bir nehir gibi akmaya yeni başlamış gibi. “Karşıya geçmek için yüzmek”, akan nehir ile nasıl ilgili olabilir. Nehir akıyor denilince, normalde, bu nehrin içinde mücadele etmekten söz edilir. Nehrin akışının durdurulamayacağından, nehrin eninde sonunda okyanusa ulaşacağından söz edilir. Oysa Kılıçdaroğlu, karşı kıyıya yüzmekten söz ediyor. Yanlış örnek verilmiş kendisine. Karşı kıyı neresi? Bunu solun ve Kılıçdaroğlu’na inanmış olanların bir kere daha düşünmesi gerekir. Bu örnek, nasıl bu biçimde dile getiriliyor? Yoksa bu Kılıçdaroğlu’nun yaşadığı travmanın sonucu mudur? Sanmıyoruz. Çünkü sonucu önceden biliyordu ve daha seçim öncesinden, CHP başkanı kalmak için gerekli delege ayarlamalarını yaptırmıştı. Erdoğan Toprak, Oğuz Kaan Salıcı, onunla bu bilgilere önden sahip idiler. Seçimin sonucunu önceden bildiği için de travmaları olamaz.

Aslında halktaki moral bozukluğu, Saray nedeni ile değildir. Halktaki moral bozukluğu, hileli bir seçimi kabul eden Kılıçdaroğlu’na güvenmiş olmanın bozukluğudur.

Devletin içinden inanacak birini bulup da ona inanmak yerine, eğer halk sokaklara çıksaydı, kendi eylemleri ile yenilseydi, böylesi bir bozguna uğramış hâli yaşamayacaktı. Dolayısıyla, halkın içten içe kızdığı kişi, bizzat Kılıçdaroğlu ve CHP’nin tutumudur. Eğer halk sokaklara çıkmış olsaydı, kendi oylarına da sahip çıkardı, halkın moral bozukluğunun nedeni, oylarını CHP’ye teslim etmesidir ve CHP (ve elbette ki diğer muhalif partiler, Babacan, Akşener, Davutoğlu) bu oyların çalınmasında işbirlikçidir.

Ve diyor ki, biz sadece Erdoğan’la rekabet etmedik, Saray devletine karşı rekabet ettik. Gördünüz mü inceliği! Hiç de travmalı bir beynin işareti değil bu cümleler. Demek, “ya demokrasi ya diktatörlük” derken seçim meydanlarında yalan söylüyormuş. Demek “milyarları geri alacağız” derken yalan söylüyormuş. Ve neymiş gerçek, o sadece “rekabet” ediyormuş. Saray’a karşı bir savaş yok, Saray’la bir rekabet varmış. Oysa bizzat kendisi, “seçimi öyle kaybedecekler ki, iktidarı devredecekler, vermemezlik yapamazlar” diyordu. Rekabete bak, başkası kazanınca iktidarı vermiyorsun, sen kazanırsa zaten iktidarı vermiyorsun. Kılıçdaroğlu, buna mı rekabet diyor, yoksa öncesinden bize çok mu yalan söyledi?

Ve neymiş, Erdoğan, tüm devleti arkasına almış, ondan dolayı Kılıçdaroğlu kaybetmiş. Demek, Erdoğan’ın devleti arkasına alacağını, tüm olanaklarını kullanacağını bilmiyormuş. Vay, sevsinler senin “yeniden umut” olma numaralarını. Öyle ise, en başından beri, “tek adam diktatörlüğü” niye diyordunuz?

İnsan bu denli çukurun içine alışırsa, kendisi de bir çukur olmaya başlıyor. Burada da görünen odur. Saray’a çok mu güvenmiş, rekabet kurallarını çok mu bilmiyormuş? Yoksa, hiç utanması kalmamış mı?

İşte bugüne kadar, burjuva muhalefetin, “liyakatsiz adamlar” vurgusu ile eleştirdikleri Saray vardı.

Bugün, peş peşe zamlar var ve burjuva muhalefetten ses çıkmıyor.

Çünkü, Nebati yerine Şimşek geldi ve kendisi liyakatlidir. Nebati, Saray’a daha fazla liyakatli idi, Şimşek uluslararası sermayeye daha fazla liyakatlidir. Nebati bir çeşit margarin idi ve uygundur, kaygan hâlde idi, hormonlu da olsa tekellerin ekmeğine yağ sürüyordu. Şimşek, daha karadır, adeta liyakatli şimşek “kara şimşek”tir. Savaş tanrılarının hizmetlisidir ve inanın kendisinin de bir yetkisi yoktur ya da ancak en alt düzey memur kadar yetkilidir. Yanında, Katar’ın isteği ile MB başkanı yapılmış, banka batırmakta liyakatli, “bir bayan MB başkanımız olsun” da var.

Oysa, Nebati de, bu zamları yapardı. Nebati de seve seve otomobiller üzerinden ikinci kere vergi almayı yapardı. Oysa Nebati de KDV oranlarını artırabilirdi. Oysa Nebati de, tüm liyakatsizliğine rağmen, burjuva muhalefetin liyakat sahibi bulduğu Şimşek kadar haraçları iki katına çıkartabilirdi.

Oysa pekâlâ Nebati, döviz garantili mevduat hesaplarını Merkez Bankası’na devredip, para basma yolunu tutabilirdi.

Ama tabii ki, “liyakatli” kadrolar ile bunu yapmak en doğrusu. Ne de olsa Mehmet Şimşek, İngiliz vatandaşıdır ve elbette üstün Anglosakson ırkına hizmetleri vardır ve ne de olsa stajını, “CIA Kürtleri” olarak adlandırılan (Saddam döneminin sonunda ABD tarafından eğitim için Guam Adası’na kargolanan Kürtlere, o dönem CIA Kürtleri ismi takılmıştı), Guam Adası’na taşınmış Kürtler üzerinde yapmıştır. Ne de olsa Londra borsası ve Amerikan değerlerine, NATO tedrisatına yüzde yüz bağlıdır.

İşte bu nedenle olmalı, ne Kılıçdaroğlu, ne Babacan, ne Akşener, ne Davutoğlu ağzını açmamaktadır ve haraçlar konusunda, zamlar ve vergiler konusunda susmayı yeğlemektedir.

Hazır böylesi bir sessizlik ve halkta henüz atlatılamamış bir şok varken, bir yandan maaşlar artmış gibi, enflasyon düşmüş gibi gösterilebilirken, yeni vergilerin, yeni haraçların ve zamların gelmesi için uygun zamandır. Elinizi tez tutun burjuva beyler.

Mesela köprülere zam, yol geçiş ücretlerine, mesela rakıya ilave zam, tekel ürünlerine, tam zamanıdır, halk uyanmadan yapın yapacağınızı. Söylemesi bizden.

2

Ekonomistler, bazı gazeteciler, bazı liberal solcular, yani doğrudan kendini iktidara satmış aydınlar dışında, CHP ve muhalefet aracılığı ile kendini iktidara kiralamış aydınlar ise, çeşitli eleştiriler getirmektedir.

Neymiş, deprem olmuş ve aslında bunun 100 milyarlık maliyeti bir yerden çıkartılacaktı.

Görüldüğü gibi, bu savunu bile, eleştiri değil, duruma bir açıklama bulma girişimidir. Sanki, buradan gelen vergiler depremzedeye gidecek, sanki bu zamların, vergilerin, haraçların nedeni buymuş ve sanki bu başka türlü yapılamazmış gibi. Mesela bu ekonomistler acaba, Gölcük depremi sonrası konulan vergilerin paralarının nereye gittiğini mi bilmezler?

Başka yollarla da depreme yardım yapılabilirdi, para toplanabilirdi. Zaten topladılar, 140 milyar lirayı toplamadılar mı, yoksa topladılarsa ne oldu bu paralar, depreme mi gitti?

Sadece örnek olsun, ikinci, üçüncü vb. evine sahip olanlara ilave bir vergi konulması başka bir şey olabilirdi. Mesela KDV oranını artırmak yerine, kara para ekonomisini kontrol altına almak için adımlar atılabilirdi. Bunları yapmak için, bir iktidarın sosyalist vb. olması gerekmez ve dahası bunları biz, bizim önerilerimiz olarak da sunmuyoruz. Sadece bu muhalefet üzerinden Saray Rejimi’ne bağlanmış olan aydınların varsa bir-iki “iyi niyetli”si, onlara uyarılarda bulunuyoruz.

Neymiş, işçi ve memur ücretleri çok arttı ve onları karşılamak istiyorlarmış, başka da yolları yokmuş ama bu daha büyük problemler doğururmuş. Oysa gerçekten amaçları bu olsa, bu profesörler bal gibi bilirler ki, bunun için birçok yol var. Demek, artan maaşları karşılamak için bunları yapıyorlar, yani kendileri için değil, öyle mi?

Bu eleştiriler, gerçeğin gizlenmesine hizmet etmektedir.

Bu konuda en ileri ve samimi eleştiri, Deniz Zeyrek’ten geldi. Zeyrek, buna “haraç ekonomisi” dedi. Hiç değilse bir adımdır, ama yanlıştır, eleştiri olarak da çok eksiktir. Zeyrek, elbette halkı da suçlamaktadır, mademki oy verdiniz, bu sonuçlara da katlanın demeye getiriyor. Oysa seçim hilelidir ve meşru değildir. Eğer CHP ve burjuva muhalefet seçimi gayrimeşru ilan etmiş olsa, Zeyrek de seçimin hileli olduğunu bir an olsun unutmazdı.

3

Bu bir savaş ekonomisidir.

Yağma, rant ve savaş ekonomisi, Saray Rejimi’nin üzerine yükseldiği ekonomik politikadır. Bu politika bir bütündür, yani sadece yağma ekonomisi değildir, sadece rant ekonomisi değildir, hepsi birliktedir ve savaş ekonomisini unutmak, aslında bir kelime hatası olmaktan öte bir anlama sahiptir.

Bu, savaş ekonomisi ve onun gerekleridir.

Biliniyor, biz, seçim öncesinde ısrarla dedik ki, savaş politikalarını anlamadan seçim üzerine konuşmak yanlıştır, eksiktir.

Biz, seçimleri gayrimeşru ilan ettik.

Biz, seçim sonrasında kurulan kabineyi, şu ya da bu çetenin yerine yenisinin getirilmesi olarak görmenin hata olacağını söyleyerek, bir savaş kabinesi, NATO’nun gayrimeşru savaş kabinesi olarak ilan ettik.

Temmuzun başından başlayarak açıklanan -arkası gelecektir- ekonomik kararları, savaş ekonomisinin gerekleri olarak ele almak gerekir.

İster maaşlara yapılan zamları düşünün isterse vergi, haraç ve zam furyasını düşünün, hepsi bir bütündür ve savaş ekonomisinin gerekleridir. Savaşa girecek bir ülkede memur maaşlarının artması, bir algı yaratır. Bunu yapıyorlar. Devlete güven, ekonomik yanılsama ile sağlanmak isteniyor. Saray Rejimi, bu yolla, hem ücretleri artırmış ve “hoş” bir hamle yapmış oluyor hem de bir anda bu artışları geri alıyor ve savaş için gereken vergileri topluyor.

Bunalımın yükünü olduğu gibi, savaşın gelecek maliyetini de işçi ve emekçilere, milyonlara yıkmak istiyorlar. Ve arkası gelecektir. Zira bu yolla, hiçbir Saray Rejimi unsurunun yeterli sonuca ulaşmayı düşündüğü vb. diye bir şey yoktur. Mesele savaş ekonomisinin finanse edilmesidir, dışarıda ve içeride savaş politikalarına uygun bir zemin oluşturmaktır.

Elbette savaş ekonomisinin gerektirdiği savaş vergileri, haraç şeklinde olacaktır. Elbette tüm bu vergi politikalarında “sosyal adalet” gibi ilkeler dikkate alınmayacaktır. Başkası beklenemez.

Durumu bu netlikte açıklamak, halka ve işçilere yalan söylememek bir görevdir. Yoksa, tüm bu sistemin bir parçası olmaktan kurtulunamaz.

İşte burjuva muhalefet diye açıklanan muhalefetin sessizliğinin nedeni budur.

Önümüzde yerel seçimler var, bu nedenle ücretleri artırıyorlar, yalandır. Akla ilk gelen yalanlardandır. Zira, tüm burjuva iktidarlar bilirler ki, 8 ay önceden alınmış bir ücret artışı kararı, asla işe yaramaz. Bu ücret artışlarının tümü, eylül ayı ile birlikte ortadan kalkacak, silinecektir. Savaş, hem insan gücü olarak işçi ve emekçilerin çocuklarının kullanılmasıdır hem de ekonomik olarak savaşın maliyeti işçi ve emekçilere yüklenir. Bu her kapitalist ülkede böyledir. Bizimki gibi sömürge bir ülkede, kendisini tetikçi olarak organize etmiş bir Saray Rejimi’nin, daha ileri hamleler yapması kaçınılmazdır.

Tüm bu yağma, rant ve savaş ekonomisine karşı çıkış, ancak ve ancak, işçilerin, kadınların, gençlerin direnişi ile mümkündür. savaşı durduracak güç, tam da budur.

İşçi sınıfı ve emekçiler, ayağa kalkmalıdırlar.

Bunun yolu, direniş hattını sürdürmek, direnişleri yaymak ve direnişleri daha örgütlü hâle getirmektir. Her devrimci nasıl örgütleneceğini kendisi zaten bilir. Ama birleşik emek cephesi, bugün, ortak devrimci mücadele için, ertelenemez bir görevdir. Direniş hattını daha güçlü hâle getirmenin yolu budur.

Kaldıraç dergisinin takipçileri ya da Kaldıraç Hareketi ile bağları olanlar, bizim “savaş ekonomisi” konusu üzerine özellikle durduğumuzu bilirler. Biliniyor, biz, “yağma ve rant” ekonomisi demeyi, yetersiz, hatta hatalı buluyoruz. Sanki, yağma ve yolsuzluk en temel sorunmuş gibi anlaşılır ki, çok ama çok eksiktir.

Biz, bu nedenle, “yağma, rant ve savaş ekonomisi” demeyi doğru buluyoruz. Saray Rejimi’nin bu ekonomik politikalarının temeli budur diyoruz. Mesela bu nedenle, bir liberal aydın kalkıp “vergileri artırıyorlar, çünkü maaşları artırdılar ve onları ödemeleri gerekiyor” ya da “vergileri, harçları artırıyorlar, çünkü deprem ile oluşmuş maliyetleri karşılamak gerekiyor” dediğinde, kim olursa olsun, onun kör ve salak değil ise, mutlaka sistemin dolaylı işbirlikçisi olduğunu söylüyoruz.

Hatta, “daha çok yağma yapmak için vergiler, haraçlar ve zamlar yapılıyor” diyen birine bile, hatalı konuşuyorsun diyoruz.

Çünkü, savaş sorununu görmezden geliyorlar.

Sanki bugüne kadar topladıkları deprem paralarını deprem bölgesine, depremzedeye mi verdiler? Sahi siz nerede yaşıyorsunuz? Azıcık olsun, gerçek bir insanla bağınız yok mu? Hiçbir depremzede, toplanan milyarlarca liradan pay almamıştır. TV kanallarında topladık dedikleri 140 milyar nerede? MB bağış yaptı mı, nerede bu para?

TC devleti, maaşları ödemek için, önce maaşları artırıyor, sonra da vergileri ve harçları mı? Bu kadar kolay yorumlar, aslında Saray Rejimi’ne müthiş desteklerdir.

Savaş meselesi var.

Nasıl ki, seçim konusu tartışılırken, savaş sorununu es geçiyorlardı, şimdi de aynı yolda yürümeye devam ediyorlar.

Her devlet, egemenin, egemen sınıfın diktatörlüğüdür. İçinde yaşadığımız kapitalist dünyada tüm devletler, tekellerin, tekelci sermayenin devletidir. Tümü, faşizmin dişlilerini içselleştirmiştir ve üzerlerindeki şalı, bugünlerde kaldırıyorlar.

Demek oluyor ki, devlet denildi mi, akla kişilerin gelmesi ile yetinilemez. Devlet egemenin devletidir ve bugünün egemeni, tekelci sermayedir. Ve ülkemizdeki devlet için de bu geçerlidir ve bizde, emperyalist devletlerden farklı olarak, uluslararası sermaye, ülkedeki sermayenin patronudur. Sömürge olmak denilen şey iyi anlaşılırsa, bu konuyu uzatmaya gerek olmadığı da ortaya çıkar.

Şimdi, tüm dünyada, sermaye, savaş naraları atıyor iken, bizim ülkemizde sanki savaş diye bir şey yokmuş gibi konuşmaya devam etmek anlaşılır değildir. Savaş ve savaş ekonomisinden söz etmemek, aslında Saray Rejimi’ni, bir çeşit kötülük merkezi ilan ederek mistik bir tutum almanın yoludur. Oysa somut olarak Saray Rejimi, hem ABD adına savaş tetikçisidir hem de savaş ekonomisinin artan ağırlığı ile hareket etmektedir.

Üstelik, TC devleti, Suriye’de savaştadır, Suriye topraklarının bir bölümünde işgalcidir, Libya’da savaşa dalmıştır ve orada da hâlâ ABD adına işler yapmaktadır. Kafkaslarda savaş için çok heveslidir ve bu savaşın İran ile bir savaşın dolaylı yolu olduğu konusunda da fikirleri olsa gerek.

Zaten TC devleti, bir NATO karargâhı gibidir. SSCB’ye karşı ileri bir karakol olarak kurulmuştur ve İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra, NATO’nun savaş manevraları için üs olmuştur. Bunları da hem emperyalist efendileri dediği için hem de bir o kadar gönüllü yapmıştır. Bugün ABD adına, tüm bölgede tetikçilik yapmaktadır.

İşte bu savaş, buna bağlı savaş ekonomisi, sadece Türkiye’ye ait bir konu ya da süreç de değildir.

NATO bir savaş makinasıdır. Emperyalist efendilerin, Batı’nın ortak savaş makinasıdır. Bu savaş makinası, Soğuk Savaş’tan bu yana, sürekli olarak ABD tarafından kontrol edilmektedir ve bu nedenle NATO, aynı zamanda ABD’nin “yalnız yürütmek istemediği” savaşlarda çok aktifleşen bir yapıdır.

Bize anlatılan, “NATO, Varşova Paktı’na bir yanıttır” cümlesi doğru değildir. Tersine NATO, emperyalist efendilerin, dünya devrimini önlemek, Sovyetler’i durdurmak ve yıkmak, kendi ülkelerinde iç savaşa hazırlanmak için kurdukları baştan aşağıya militarist bir yapılanmadır.

Uluslararası tekeller, Varşova Paktı yok diye, NATO’yu dağıtmamışlardır. Bunu düşünmek, sosyalizm mücadelesinden geri adım atarken, tam bir hamkafalı gibi davranıp, emperyalist efendilerin dümen suyuna gitmek demektir.

Artık biliniyor, Varşova Paktı çoktandır yok ve NATO varlığına son vermek için hareket etmiyor, etmeyecek. Ancak, NATO emperyalist Batı içinde bir çatışma ile dağılabilir. Bunun zemini olsa da, Rusya ve Çin’e karşı Batı’nın ortak tutumu ve savaş politikaları konusundaki birleşmiş hâlleri, bu zemini çok güçsüz hâle getirmektedir, örtmektedir.

NATO, sürekli genişlemeye devam ediyor.

Türkiye, Finlandiya ve İsveç’in NATO’ya üyeliğine sözüm ona karşı çıktı. Ama ne karşı çıkış! Ne kadar şiddetli bir tonda Erdoğan köpürürse, o kadar kısa zamanda üyeliklerine onay vermiştir. Buna da “ülkemizin aklı başında adamları” (sözüm meclisten dışarı), Erdoğan 180 derece döndü diyorlar. Kanımca, Saray medyasının, “usta manevralar” olarak sunduğu bu politikayı eleştirmek için, Erdoğan U dönüşü yaptı demek, hafifliktir, “küçük adam”lıktır.

Bu aynı “küçük adam”lık, Erdoğan’ın Rusya’ya yanaştığını da söylemekten geri durmaz. Çünkü, bunun olmasını istemezler ve her şeye Batı bakış açısı ile bakarlar. Oysa ne Putin, ne de Erdoğan, birbirine güvenmemektedir. Bunu defalarca gördük. Gördük ki, Erdoğan bir Putin’e koşuyor, bir Biden’a.

Bu durum, güncel savaş süreçlerinin zorunlu hâlleridir.

Ama TC devleti bir NATO üyesidir ve Erdoğan da, hani hep söylendiği gibi, bir ABD projesinin parçasıdır. Dış politikanın açıklamalar ile yapılan bir dans olduğunu sanan, bunda ustalık gören Saray basını, bu konuda hiç değilse, daha nettir. Evet, Erdoğan’ın her açıklaması bir öncekini inkâr etmektedir. Saray medyası ise, bu hâl altında, bir sonraki açıklamayı düşünmeden, iki öncekini unutarak, en son açıklamayı övmek için yollar aramak zorundadır.

NATO, İkinci Dünya Savaşı sonrasında kurulmuştur. NATO, başında ABD’nin bulunduğu, o dönemin yeni dünya düzeninin, tıpkı IMF gibi, tıpkı Dünya Bankası gibi, örgütlerinden biridir. Sadece diğerlerinden farklı olarak askerî bir organizasyondur.

Bugün, SSCB çözüldükten, ardından emperyalist Batı ülkelerinin arasındaki paylaşım savaşımı öne çıkmaya başladıktan sonra, tam anlamı ile bir savaş örgütü olarak davranmaya devam etmiştir ve ABD bu açıdan NATO’nun kontrolünü asla bırakmamıştır.

Ukrayna’daki darbe (2014), giderek artan Nazi saldırıları, Rusya’nın adına askerî operasyon dediği sürecin başlaması ile, ABD, tüm AB ülkelerini Rusya’ya karşı tutum almaya “ikna” etti. Bu “ikna” süreci, hem AB ülkelerinin tekellerinin çıkarlarına uygundur hem de zaten karşısında yükselen ABD tehdidinden korkunun sayesinde gerçekleşmiştir.

“NATO’nun beyin ölümü” gerçekleşmiş iken, birden “beyin” geri gelmiş ve NATO dirilmiştir. İşte bu dirilen NATO’yu doğru anlamak önemlidir.

NATO, hem üye ülkeler ve tüm kapitalist dünya için, bir iç savaş örgütlenmesidir (Gladio vb. adlarla örgütlenen paramiliter yapılar, hem devletin içindedir hem de NATO’ya bağlı iç savaş organizasyonlarıdır) hem de bir savaş makinasıdır.

Irak savaşı, Afganistan savaşı, NATO şemsiyesi ile, şu ya da bu aşamasında NATO’nun devreye girmesi ile gerçekleşmiştir. Irak savaşında NATO güçleri arkadadır, Afganistan’da öndedir. Ardından Libya savaşı ortaya çıkmıştır. Yugoslavya’nın dağıtılması ve Balkanlardaki her savaşta NATO devrededir. Ve Kafkaslardaki her çatışmada NATO devrededir.

Yani bizim Batı hayranı profesörlerimizin, “Doğu’ya açılmaktansa, bedeli NATO üyesi olarak kalmak olsa da demokrasiden yana olmak” şeklindeki sözleri, çocukça değilse, açık bir savaş örgütü savunusudur.

NATO, en başından ABD tarafından yönetilmiştir. ABD, NATO içinde, Soğuk Savaş döneminde baskın, hegemon güç idi. Bugün, bu konumunu Ukrayna meselesi bahanesi ile yeniden eline almıştır.

Biliniyor, Çin, 2000 yılının başından başlayarak, uluslararası pazara kendi markaları ile girmeye başlamıştır.

Tekelci sermaye, pazar hâkimiyeti de demektir.

Yani, pazarı kontrol etmek, kim üretirse üretsin, aslında aslan payını kapmak demektir de. Sadece aslan payını almak demek değil, aynı zamanda pazarın tüm kontrolünü eline almak da demektir. Bu fiyat politikalarında, ek tekelci kâr metotlarında büyük olanak da demektir. Buna, yağma ve rant da dâhildir.

Diyelim ki, bir Çinli firma, arkasında devlet desteği ile pazara girdiğinde, mesela Huawei gibi, sadece Apple’ı tehdit etmiş olmaz. Aynı zamanda Apple’ın pazar kontrolünü de ortadan kaldırır. Diyelim ki, tanesi 12,5 dolara üretilen iPhone’u, 1000 dolara satma olanağını da tehdit eder. Samsung, sadece pastadan pay almakta idi. Ama Huawei, aynı zamanda pazar kanallarının denetimini de ele almaya başlamıştır. Çünkü, daha iyisini, daha gelişmiş bir teknolojiyi, dörtte bir fiyatına sunmakta ve üstelik, eğer bir yasal sınırlama konmazsa, devlet güçleri Huawei’ye karşı devreye sokulmazsa, önünün alınması da mümkün değildir.

Bu durum, birçok sektörde, çok çarpıcı örneklerle yaşanmaktadır. Almanların makinaları, yerini dün “kalitesi düşük” Çin makinalarına bırakma tehdidi ile karşı karşıyaydı, ama bugün, tehdit büyümüştür. Serbest piyasa ekonomisi kurallarına uygun olarak Çin, çok daha gelişmiş makinaları, Avrupalı rakiplerine göre 3’te 1 fiyata satmaya başlamıştır.

Mesele sadece pazardan alınan pay olarak ele alınırsa eksik olur. Artık, liderlik ve kontrol, normal şartlar ve normal serbest piyasa işleyişi altında Çin’e geçmektedir. İşte Batılı tekellerin kendi devletlerini devreye sokmaları, serbest piyasanın pabucunu dama atmaları böyle başlamıştır. Konuya ilişkin daha çarpıcı örnekler var, ama sanırım söylemek istediğimizi bu kadarı ile anlatma şansını elde ettik.

Bu durum, tüm Batı tekellerinin ABD’nin saldırgan politikasına evet demeleri için önemli bir nedendir de. Sadece ABD’nin AB’yi tehdidi değildir sonuç veren, bunu da eklemek gerekir.

İşte bu koşullarda savaş politikaları ve savaş ekonomisi, tüm kapitalist dünyaya sarmaktadır. Emperyalist güçlerin, ABD’nin dümenine oturmuş olduğu savaş örgütü NATO’dur ve bu nedenle de NATO’nun son dönemlerdeki tutumları, çok daha önem kazanmaktadır.

Savaşa karşı olduğunu söyleyip, NATO’dan demokrasinin garantörü olarak söz etmek, ikiyüzlülüktür. Bunu Kılıçdaroğlu yaptığında sorun yok, zaten o NATO eridir. Ama bunu tarafsız, barış yanlısı görünen profesörler yaptığında, bu ciddi bir sorundur.

11 Temmuz’da NATO zirvesi toplandı ve 12 Temmuz’da zirve sonuç bildirisi yayınlandı. Bu sonuç bildirisinden bazı başlıklara bakmakta fayda var. Belki NATO’yu anlamayan “solcu”larımız varsa, onlar için faydalı olur. Bizim için ise, savaş politikalarının ne durumda olduğunu bir daha görme olanağı oluşturur.

• Ukrayna’nın NATO’ya daveti reddedilmiyor, müttefiklerin mutabakatına ve koşulların yerine getirilmesine bağlı olarak Ukrayna’nın NATO üyeliği değerlendirilecek. Müsamere kuklası Zelensky, toplantılarda hem başı okşanan hem de itilip kalkılan bir evcil hayvan gibidir. Ukrayna ödevlerini yapacak ama NATO üyeliği ihtimali ortadan kalkmış değil.

Ukrayna NATO üyesi olarak kabul edilirse ve savaş da sürüyorsa, zaten NATO-Rusya savaşının fiilî bir hâl almış olduğu düşünülürse, resmî savaş başlamış olacaktır. ABD, bu konuda gaza basmıyor ama ayağını da kaldırmıyor.

• NATO, Rusya’ya destek veren ülkeleri destekleri kesmek konusunda uyarıyor. Çin, bu konuda daha önceden de uyarılmıştı. Şimdiki uyarı, sadece Çin ile sınırlı değildir. Demek oluyor ki, NATO ve diğerleri diye iki savaş cephesi oluşturuluyor.

• Bildiride, Çin ile Rusya arasındaki stratejik ortaklığın bir tehdit olduğu söyleniyor. Bu durumun gelişmesi, Rusya ve Çin arasındaki stratejik ortaklığın derinleşmesi, NATO’nun “değerlerine ve çıkarlarına aykırı” bulunuyor.

Bizim çok ama çok profesör olan “tarafsız” aydınlarımız, en çok “değerlerine” sözünü seveceklerdir. Bu değerler, bilindiği gibi, 1945’ten bu yana, dünyanın her yerindeki savaş ve katliamlar ile taçlandırılmıştır.

• Rusya’nın Belarus ile “askerî entegrasyonu” konusuna özel bir vurgu yapılıyor. Bu durumun bölgedeki istikrarı etkilediği söylenmektedir. Ukrayna, Yugoslavya vb. istikrarı etkilemez, ama Belarus etkiler.

• NATO, Moskova ile iletişim kanallarını açık tutmaktan söz ediyor. Bu durum, bir “geri adım” olarak ele alınabilir mi? Kanımızca hayır. Bu durum, sadece bugün savaş politikalarını daha fazla gerilim üzerine kurma ve Ukrayna üzerinden daha şiddetli denemeler yapma anlamına geliyor da olabilir. Ukrayna’ya uzun menzilli füzeler ve misket bombaları gibi yasaklanmış bombalar sevk edilmesi kararı, bunun açık kanıtıdır. Ukrayna, savaş sahasıdır ve burada her şey mübahtır denilir gibidir.

• NATO, Rusya ile çatışma arayışında olmadığını, ama onu bir ortak olarak da görmediğini ilan etmektedir. Bu cümleler, savaşa yeni alanlar ekleneceğinin kanıtı olabilir. İran ve Tayvan gibi durumlar zaten biliniyor.

• Şöyle denilmektedir: “Çin’in hırsları NATO’nun çıkarlarına, güvenliğine ve değerlerine meydan okumaktadır.” Bu vurgu, Çin’e karşı daha saldırgan bir tutum alınacağının ve AB’nin de bunu kabul ettiğinin kanıtıdır. Nitekim, Asya-Pasifik bölgesindeki ortakları ile işbirliğini geliştirmekten de söz edilmesi boşuna değildir.

• NATO, ayrıca, üyelerinin “uzayın kolektif güvenliğe entegrasyonunu hızlandırmayı kabul ettiğini” vurguluyor.

Bu da savaşın, daha kapsamlı bir hazırlıkla ilerleyeceğinin kanıtıdır.

• NATO, İran’ın nükleer silah geliştirmesini önleyecektir şeklinde keskin bir vurgu da eklenmiş durumdadır. Savaşın yayılması ve yeni alanların savaş alanı hâline getirilmesi projesinin devrede olduğu anlaşılmaktadır.

Bu açıdan Sırbistan ile bağların güçlendirilmesi önerilmektedir. Bu da savaşın, şimdilik Avrupa’nın daha merkezine kaymaması isteğidir.

Tüm bunlar, RT ve Sputnik’te bulunabilir.

Resmin tümüne baktığımızda, savaş politikalarının devam etmesine karar verildiği anlaşılmaktadır ki, zaten bu bilinmez bir konu değildir. Ukrayna’nın NATO üyeliğine alınmaması, savaşın, bugüne kadar sürdüğü biçimlerde süreceğini ama daha şiddetli hâle getirileceğini göstermektedir. Misket bombalarının sevk kararı, uzun menzilli füze sevkiyatı kararı, Ukraynalı pilotlara F-16 eğitimlerinin verilmesi kararı bunun niteliği hakkında bilgi vermektedir.

Ukrayna’nın iki aydır sürdürdüğü karşı atak, istenilen hiçbir başarıyı göstermediği gibi, tahripkâr bir tutumla savaşı sürdürmeleri, aslında Batı’nın seçimini de göstermektedir. Batı, aslında bu yolla, Rusya’nın yenilemeyeceğini anlamış olsa da, savaşı sürdürmek, şiddetlendirmek, rahatsız edici ve tahrik edici saldırılar devreye koymak, bu arada ise, başka bölgelerde, mesela İran, mesela Tayvan gibi, savaşı körüklemek stratejisinin devreye sokulduğunu anlamak mümkün.

Tam da bu anlamda NATO, savaş sanayiinin gelişmesi, savaş araçlarının üretiminin artırılması için, devletler bir yana, şirketlere de yol gösterme eğiliminde olduğunu ortaya koymuştur.

Tüm kapitalist dünyayı saran ve derinleşen ekonomik kriz, savaş politikaları ile aşılmak isteniyor. Emperyalist efendiler, Rusya ve Çin’i sömürge hâline getirmek için, her yola başvuracaklarını, artık savaşın kurallarının da değiştiğini ilan etmektedirler.

Buna uygun olarak, önümüzde, cephelerin daha da netlik kazanacağı, ülkelerin daha net tutumlar alacağı, dünyanın her yerinin savaş alanına çevrilme ihtimalinin arttığı bir dönem önümüzde durmaktadır.

Kapitalist sistemin krizi, savaş yolu ile aşılmak istenmektedir. Ve eğer, bu süreç bir devrim dalgası ile, peş peşe gelen sosyalist devrimlerle tersine çevrilmezse, önümüzdeki yıllar büyük yıkımlara gebe yıllar olacak gibidir.

Dünya proletaryası, tüm kapitalist dünyada, savaş politikalarına karşı net bir tutum almak zorundadır. Bu tutum, nihayetinde, işçi ve emekçilerin, kadınların ve gençlerin silahlarını kendi egemenlerine, kendi burjuvalarına çevirmeleri demektir. İkinci Enternasyonal’in ihanet çizgisi mi, yoksa Üçüncü Enternasyonal’in devrimci çizgisi mi; işte işçi sınıfının, devrimcilerin önündeki seçenek budur.

Devrim ve sosyalizmden söz etmek, Üçüncü Enternasyonal’in savaş konusundaki çizgisine, savaşı iç savaşa çevirme çizgisine evet demektir. Başka türlü ne devrimden, ne insanlığın kurtuluşundan, ne de sosyalizmden ve barıştan söz edilebilir.

NATO, bir savaş örgütüdür. Emperyalist efendilerin, zorla ayakta tuttukları, bir askerî örgütlenmedir. Bu örgütlenmenin yeniden diriltilmesi, dünyadaki tüm kapitalist ülkelerde devletlerin, tüm dişlileri ile açık olarak saf tutmasını da beraberinde getirmektedir. Neonazi grupların, devlet eli ile yeniden ortaya çıkartılması tam da bunun içindir.

Savaşa karşıyım demek, barış yanlısıyım demek, şimdi ciddi olmayı gerektiriyor. Bu koşullarda savaşa karşı durmak, barıştan yana olmak, emperyalizmin savaş örgütü NATO’yu doğru tanımakla mümkündür. Saf tutup, devrim ve sosyalizm cephesinde yer almakla mümkündür.

Artık, NATO konusundaki önyargıları bir yana bırakma zamanıdır, artık masalcı teyzeler gibi “Batı demokrasisi”nden söz etmenin bir anlamı yoktur. İnsanlığın değerleri, Batı’nın ve emperyalist efendilerin değerleri ve çıkarları değildir, olamaz.

Çürümüş kapitalist egemenliğe karşı durmak, bu açıdan insan olmanın da bir ölçüsü hâline gelmiştir. Bu, işçi sınıfının cephesinde yer almak demektir. Bu, sosyalizmden yana saf tutmak demektir. Bu, savaşsız ve sömürüsüz, sınıfsız bir dünya hayaline daha güçlü sarılmak demektir. Dünyanın her ülkesinde birleşik emek cephesine katılmak demektir. Bugün, bu görev acil bir görevdir. Eylemsiz, seyirci olarak kalmak, kimseyi günahsız yapmayacaktır, tersine seyretmek, daha da fazla kirlenmek demektir.

Bu zor ama tek gerçekçi yoldur.

Bir kere daha “ya sosyalizm ya ölüm” demenin zamanıdır.

“Geçmiş içinde yaşanacak bir şey değildir.
Eyleme geçerken içinden bir şeyler çekip çıkarttığımız bir sonuçlar kuyusudur.”^[1]

Televizyon dizilerinden “tarih” öğrenilmez; ama coğrafyamızda bunun aksi varittir… Böylesi bir ortamda,  “Tarih, üzerinde uzlaşılmış bir yalanlar silsilesidir,” diyen Napolyon Bonapart’ı ya da “Tarih eski hataları tekrarlayan yeni insanlardan ibarettir,” notuyla Sigmund Freud’u veya “Tarih ders kitaplarında her ulus yalnızca kendini yüceltmeyi amaçlar,” vurgusuyla Bertrand Russell’ı anımsamamak mümkün mü?

Elbette değil!

Ancak José Ortega y Gasset gibi, “Sahip olduğumuz tek şey tarihimiz, o da bize ait değil” desem de; Wilhelm Dilthey’in, “Tarih, yaşam akışımızdan ortaya çıkan anlamdan hareketle bizi sınırlamanın üzerine çıkararak özgür kılar. Fakat burada anlam kesin değildir. Hayatı anlamlandırmak derinleştirirken, tarih özgür kılar,” sözlerine -bağıntıları ile-^[2] önem verenlerdenim; “ecdat” hikâyelerini bu eksende ele alıyorum.

Kolay mı?

Dönemin Cumhurbaşkanlığı sözcüsü İbrahim Kalın’ın, “Biz masalları olan bir coğrafyanın çocuklarıyız. Bize yüz elli yıldır modernleşme adı altında başkalarının hikâyeleri anlatıldı. Artık kendi hikâyemizi yazma zamanıdır,”^[3] startını verdiği güzergâhta “AKP’nin ‘tarihçi’leri tarihi yeniden yazıyor”!^[4]

Bunu görmeyen, bilmeyen yoktur umarım; “Hep tarihi bir olay yaşar bu Türkler, tarih bilmezler… Herkes tarihi değiştiriyor, herkes Sultan Süleyman! Herkesin çocuğu dâhidir ya bizde, onun gibi bir şey bu,”^[5] ifadeleri eşliğinde Prof. İlber Ortaylı’nın…

“Ecdat” hikâyelerinin malum replikleri eşliğinde Osmanlı’nın “yeni-Osmanlı” hayranları durmadan şunları (“tarih tezi”ni) tekrarlar: “Osmanlı dönemi bir ‘altın çağ’ idi, inançlar, dinler, mezhepler, tarikatlar, cemaatler, etnik topluluklar ve hatta uluslar ‘barış içinde yaşar’dı, ‘herkes eşit’ti”!

Bu sanrılar, elbette “resmî tarih” anlayış(sızlığ)ının mütemmim cüzüdür ve Osmanlı İmparatorluğu’nun tarih yazımı ile bağıntılıdır.

Siyasala, savaşa, sultana odaklı tarihçilik; Osmanlı İmparatorluğu’nun ihtiyaç duyduğu ve yarattığı ideolojinin açığa çıkardığı bu tarih yazımı, imparatorluğun gelişim süreciyle ilişkilidir.

Böylesi bir tarih yazımı devletin güncel politik ihtiyaçlarının ürünüdür. Bugüne “doğru bilgi” olarak taşınıp milliyetçi, muhafazakâr tarihçiliğin de mutlak bilgisi hâlini almıştır. Tarih yazıcılığının eşsiz bir geçmiş yaratma arzusu; iktidar için sınıfları, halkları hem siyasal hem de toplumsal olarak yönetme ihtiyacından kaynaklanır. Bu ihtiyaç tarihi ideolojik bir araca dönüştürür. Toplumun ve toplumsal sınıfların bilgisini, toplumsal sınıfların güç ve mücadelelerine yönelik olarak yeniden ve yeniden kurgulamak ister. Yarattığı bilgi ve bilinç, egemen olanın bilincidir.^[6]

* * * * *

Ancak! Her tarih yazımı, ister istemez kendi boşluklarını, lapsus’larını içinde barındırır. Örneğin, Kurtuluş Savaşı’nın sonunda Türk süvarileri 9 Eylül 1922 günü girdikleri İzmir’in “düşmandan temizlendikten” tam dört gün sonra 13 Eylül 1922’de başlatılan ve 17 Eylül’e kadar dört gün süren “İzmir Yangını”nın faili meçhuldür!

Yangın ilk olarak Basmane’de başlıyor. Boydan boya bütün Ermeni mahallesini yakıp, yıkıp harabeye çeviriyor. Mahallenin büyüklüğünü bugün de anlamak mümkün. İzmir Fuarı’nın kurulduğu Kültürpark’ın tamamı yangın sonunda ortaya çıkıyor. 1936’nın ilk günü parkın temelini atan Belediye Başkanı Dr. Behçet Uz, tesisin en önemli “özelliğini” açıklarken şöyle diyor:

“Bu yangın yerinde Ege ve İzmir’e çok hayırlı bir iş için toplanmış bulunuyoruz!” (Basmane girişindeki Behçet Uz heykeline giderseniz yukarıdaki sözleri mermer bir duvara yazılı hâlde durduğunu göreceksiniz).

Yangın devam ederken Falih Rıfkı Atay da şehirdedir. Çok iyi bir gazeteci olan Atay hiçbir detayı kaçırmadan not alıyor:

“İzmir’i niçin yakıyorduk? Kordon konakları, oteller ve gazinolar kalırsa azınlıklardan kurtulamayacağımızdan mı korkuyorduk?^[7]

Gerçekten İzmir’i kim yaktı?

Bir başka “lapsus”: Azınlıklara yönelik en büyük saldırılardan biri olup, “tarihî utanç” olarak nitelendirilen 6-7 Eylül Pogromu’nda resmî kaynaklara göre, en az 10 kişi yaşamını yitirdi. 4 bin 214 ev, bin iş yeri, 73 kilise ve 26 okul tahrip edildi. Ve bu tarihî gerçek de kayıt dışıdır!

Ya Sarıkamış? Kimilerine göre 30 bin, kimilerine göre 90 bin, kimilerine göre de 250 bin Anadolu insanı öldü(rüldü).

“Nasıl oldu bu”? sorusunu “Yakın tarihimiz çok önemli derslerle dolu ama ona bile vakıf değiliz,”^[8] diye yanıtlıyor Abbas Güçlü!

Gerçekten de “Artık padişahların da koruma altına alındığı”^[9] coğrafyamızda uzmanlık alanı meçhul Emine Erdoğan’ın, “Harem, Osmanlı hanedan üyeleri için bir okuldur. Kadınların hayata hazırlandıkları, hayır faaliyetlerini örgütledikleri bir eğitim yuvasıdır,”^[10] diyebildiği garabet ortamında Recep Tayyip Erdoğan’ın Çanakkale klibi de pek çok tarihî hata barındırıyor: Klipte Osmanlı askerleri Türk bayrağı, İstiklal Harbi külâhları kullanıyor. Askerler göğüslerinde İstiklal Madalyası taşıyor!^[11]

Böylesi acemiliklerle yüklü tabloda Sultan İkinci Abdülhamid’e nur yağdırılması da şaşırtıcı olmamalı!

“Yeni Türkiye”de tarih icat etme faaliyetinde Abdülhamid Osmanlısı adeta nirengi noktası alınırken; “Kuruluş” miti, “Diriliş Ertuğrul” dizisi abartılıları da unutulmamalı!

Seçmeli, çifte standartlı tarih yazımında Niğbolu’da birleşik bir haçlı gücünü devirse de, Timur’a yenilerek imparatorluğu bir kargaşa ve karışıklık (“Fetret Devri”) içine sokmuş Sultan I. Bayezid (Yıldırım) konusunda tıs yok.

Aynı minvalde hiç şüphesiz XV. ve XVI. yüzyıllar baş tacı edilirken “tagayyür ve fesâd”la (bozuluş ve kargaşa) tanımlanan XVII. yüzyıl da “tu kaka” ediliyor.

Özetle insana, Louis Althusser’in, “Cehalet asla bir argüman olamaz!”; Michel Foucault’nun, “Hayat, kendini beğenmişlikten, boş sözlerden, zil ve zıngırak gürültüsünden başka bir şey değildir,”^[12] deyişlerini anımsatan “aç-kapa”, “kapa-aç” ameliyesi eşliğinde parantez-parantez bir resmî tarih inşasıdır sözünü ettiğimiz!

* * * * *

Altını çizmeye gayret ettiğim açmaz “16 Türk devleti efsanesi” için de geçerlidir.

Cumhurbaşkanlığı forsuna kadar yansıyan resmî mitosa göre, “Türkler bundan önce tarihte 16 devlet kurmuşlardır. Cumhurbaşkanlığı forsundaki yıldızlar da bunu simgelemektedir.”

Türkiye Cumhuriyeti 17. devlettir ve son Türk devletidir. Bir nevî “ahir zaman devleti” gibi yani…

Bugün kullandığımız bağlamıyla Türk, Türklük, Türk ırkı, Türk milleti/ulusu gibi terimler asırlar önce başlayan ve günümüze kadar kesintisiz süren, son derece karmaşık “inşa” sürecinin ürünüyken;^[13] Kur’an’a ve hadis hükümlerine göre de: Basık burunlu, yayvan suratlı ve Araplara felâket getirici “Ye’cüc ve Me’cüc ırkı” (Enbiya, 96) ne yazık ki Türklerdir.

Arapçası, “Utruk al-Turka mâ tarakûka in ahabbûka va’in gadibûka kataluka” olan cümlenin anlamı şudur: “Size yanaşmadıkça siz de Türk’e yanaşmayın, çünkü severse sizi yer, sevmezse gebertir” (Buhari)!^[14]

Ve Fransız tarihçi Claude Cahen’e göre de, “Gerçek ve güvenilir bir Türk tarihi hâlâ yazılmış değildir.”^[15]

Ancak bu böyle olsa da Ordinaryüs Profesör Sosyolog Hilmi Ziya Ülken’in, “Anadolu’ya Selçukîlerin milyonlarca kişilik büyük kitleler hâlinde gelmiş oldukları kolay kolay iddia edilemez. Esasen Selçuk akını büyük bir muhaceret olsa bile bunun bir kısmının Horasan, İran, Azerbaycan yolu üzerinde kalmış olması lâzım gelir. Çünkü bu akın Selçuk, Tuğrul, Melikşah ve Alparsan zamanlarında, yani en aşağıdan bir asırlık bir zamanda olmuştur. Şu hâlde Selçukîler Anadolu’ya yerleştikten sonra orada milyonlarca Müslüman-Türk nüfusun bulunması eski Paflagonya, Frigya, Kapadokya, Bitinya, Lidya, Karya, Likya vb… ahalisinden büyük bir kısmının Türklüğü ve İslâmlığı kabul etmiş [ettirilmiş-yn^[16]] olduklarını gösterir,”^[17] ifadesindeki Türkî bir “saflık” söz konusu değilken; bir sürü yalan dolan kurmacası da bunların artısıdır:

“Etek ve koltuk altı temizliğinin kontrol edilip öğretildiği yerdir ordu…

“ABD’nin sadece Vietnam’da, Fransa’nın sadece Cezayir’de, Rusların sadece Katyn’de (Polonya) katlettiklerinin binde biri Türk ordusunun şerefli tarihinde yoktur.

“Bunların hepsi bir yana; dostu düşmanı bilir ki ordunun bir diğer adı ‘Muhammed’in Ocağı’dır.

“Bütün bu saldırılar bu mükemmelliğedir. Bütün bunlar bu güzellikler toplamına olan kıskançlıktır.

“‘Askerde adam olmak’ sözünün, Anadolu’nun dilinden kazınamaması bu yüzdendir,”^[18] militarist zırvasındaki üzere!

* * * * *

“Türklere Anadolu’nun kapılarını açan zafer” olarak nitelenen Malazgirt’ten “Kahpe Bizans” iğrençliğine uzanan kesitte “Selçuklu Zaferi”ni öğrenmenin tek yolu bölgedeki Ermeni tarihçiler…

Bu durumu Ondokuz Mayıs Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İbrahim Tellioğlu, Türk Tarih Kurumu’nun “Türk-Ermeni Külliyatı” içindeki “Ermeni Kaynaklarının Gözüyle Anadolu’nun Fethi” başlıklı makalesinde şöyle ifade eder: “Eğer Ermeni kaynakları olmasaydı, Selçukluların Anadolu’yu kendilerine nasıl yurt olarak seçtiklerini anlamak mümkün olmazdı. Her ne kadar Ermeni kaynaklarındaki bilgiler parça parça olsa da bunlar bir araya getirilip değerlendirildiğinde bir tarihî gerçek de ortaya çıkmış olmaktadır.”

Ortaya çıkan gerçekler arasında Selçukluların ele geçirdiği bölgelerdeki yıkımlar da bulunuyor. Makaleye göre bu yıkımlar arasında Ermeni kaynaklarında en öne çıkanlardan biri, 1018 yılının mart ayında Van bölgesindeki Vaspuragan eyaletine yönelik Selçuklu kuşatmasıydı.

Dönemin önemli Ermeni tarihçilerinden Urfalı Mateos’un ifadesiyle haça tapınan bütün Hıristiyan halk, “Allah’ın hiddetine” maruz kalıyordu. Ermeni tarihçi, Çağrı Bey ve çevresindekileri “Öldürücü nefesli ejder” olarak tanımlıyor, “kanatlı yılanlar”ın bütün Hıristiyan memleketlerini ateşe vermek üzere geldiklerini yazıyordu. Sonuç Ermeni tarihçiler için “İncil’de anlatılan felâket günlerinin Türkler eliyle yaşanmaya başladığına karar verecekleri” gibi olacaktı. Selçuklu ordularının baskısı ile Ermeniler o dönemde Bizans İmparatorluğu elindeki Batı bölgelere kaçmaya başlıyordu. Ermeni tarihçi Aristakes, 1021’deki kayıtlarında Van’daki Vaspuragan kralı Senekerim’in topraklarını Türk baskısıyla Bizans’a bıraktığını belirtiyordu.

Ermenilerin siyasi, dinî ve kültürel merkez şehirleri Karin’e (Erzurum) yönelik “Selçuklu tehdidi” tarihçilerin üzerinde durduğu konulardandı. Ordu Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ergin Ayan’ın “Tuğrul Bey Dönemi Selçuklu-Bizans Ekseninde Ermeniler” makalesine göre, yağma öncesi bölgedeki durumu Aristakes şöyle anlatıyordu:

“Düşman her taraftan halkı kuşattığı için bir çıkış yolu bulamıyorlardı. Orada sevgililer ağıtlar yaktı. Babalar ve analar çocukları için sevgi ve şefkati unuttular. Rahiplerin dudaklarında ilahiler ve mezmurlar. İstisnasız herkesi korku ve titreme kaplamıştı. Birçok hamile kadın bebeğini düşürdü. Selçuklular, ağlarını atmış avcılar gibi bitkin ve hâlsiz halkı kuşatmışlardı. Mayıs ayında üzerine ne yağmur ne de çiğ düşen Simbat Dağı şimdi üzerine düşen imanlı erkeklerin ve kadınların kanını içiyordu.”

Ermeni tarihçi Simbat ise yaşananları ayrıntıları ile kaydediyordu:

“Onların yegâne ümidi ölümdü. Halk, düşmanın şiddeti önünden kaçabildi ise de, Müslümanlar onları takip ederek, ellerindeki kılıçlarını kaldırmış oldukları hâlde onların arkasından şehre girdiler ve onları kâmilen kılıçtan geçirip telef ettiler. Onlar, büyük miktarda altın ve muhtelif cins kıymetli kumaşlarla zenginleştiler. Şehirde, Davit adlı bir korepiskopos vardı. Düşmanlar onun hazinesini alıp kırk deveye yüklettiler. Onun evinden yüz adet altılı öküz çıkıyordu. Şehirde 700 kilise vardı. İşte zalimler bu zengin ve güzel şehri kılıçtan geçirdiler. Ölülerin birçoğu yüzüstü bırakılmış olup yırtıcı hayvanlara ve kuşlara yem oldular. Güzel kadınlarla çocuklar da, köle olarak İran’a götürüldüler. Bu vaka, Ermeni ülkesinin mahvolmasının başlangıcı oldu. Çünkü kılıç kuvvetiyle zaptedilen ilk şehir bu olmuştur.”

Urfalı Mateos, 150 bin kişinin imha edildiğini, 800 kilisesi bulunan şehrin mahvedildiğini yazıyordu. Mateos, Karin’in tahrip edilmesinin Ermeniler için bir milat, Ermenistan’ın mahvolmasının başlangıcı olduğunu ifade ediyordu: “Bundan sonra şark milleti seneden seneye devamlı bir surette mahvedildi.”

16 Ağustos 1064’teki Selçuklu akını ise Ermenilerin kutsal şehri, Ani’ye yönelik oluyordu. Her ne kadar bu şehir 1045’te Kral Gagik’in ölümünden sonra Bizans hâkimiyetine bırakılmış olsa da, “savaşla alınamaz” olduğu düşünülen Ani’nin Selçuklu hâkimiyetine geçmesi Ermeni toplumunda büyük yıkım yaratacaktı.

Urfalı Mateos, şehirdeki “binbir” kilisede kurtuluş için ayin düzenlendiğini kaydederken Alparslan’ı da “bir kara bulut gibi” tasvir ediyordu.

Mateos, Selçukluların şehre girmesinin ardından taş üstünde taş kalmadığını, askerlerin “ikisi iki elinde, birisi de dişlerinin arasında olmak üzere üç keskin bıçak” ile merhametsizce halkı öldürdüğünü, kentin kısa sürede kan denizine döndüğünü ifade ediyordu.

Genceli Giragos, kenti kuşatan Alparslan’ın “insanları yok eden bir hayvan” gibi şehri ele geçirdiğini kaydediyor, Müverrih Vardan ise Alparslan için “…söylendiğine göre, bir hendek içinde bin kişiyi keserek, onların kanıyla yıkandı” diyordu.

Ani sonrasındaki hedef, Malazgirt oluyordu. Fakat dönemin Ermeni tarihçileri bu savaşa öncekiler kadar geniş yer vermiyordu. Prof. Tellioğlu’nun makalesine göre Ermeni tarihçiler için Ani’nin kaybedilmesi sonrası diğer yerlerin de “düşmesi” şaşırtıcı değildi.

Prof. Tellioğlu’nun makalesine göreyse Mateos, 1070’te Sultan Alparslan’ın “taşkın bir nehir gibi” hareket ederek Malazgirt’e geldiğini, bir gün içinde ele geçirdiğini kaydediyordu. Şehirdeki büyük katliamın nedeni olarak da Tuğrul Bey’in geri çekilmesi karşısında yapılanlar olduğunu belirtiyordu.

Aristakes, Malazgirt’te Bizans ordusunun ağır bir mağlubiyete uğradığını kaydedip Tanrı’nın artık Romalıların yanında olmadığı yönünde bir tespitte bulunuyordu.^[19]

* * * * *

Atina’nın tehditlerinden korkan Megara kralı, göçe karar verip, “Kuzeye, Körler Ülkesi’ne göç” etmesiyle Byzas’ın, “Orası ‘Körler Ülkesi’dir (Khalkedon-Kadıköy). Biz ise onun karşısına yerleşiyoruz,” diyerek kurduğu söylenilen “Şehirlerin Kraliçesi”nin surları (Konstantin Surları) Propontis’ten (Marmara Denizi) Altın Boynuz’a (Haliç) kadar uzanır. Daha sonra adı -Roma İmparatoru Vespesian (M.S 69-79) tarafından- Byzantion’dan Byzantium’a çevirir.

Ayşe Hür’ün ironik betimlemesiyle, “Yıllardır fethetmeye doyamadığımız İstanbul”^[20] ya da Bizans’a dair birçok söylence, resmî ideoloji için düşmancadır.

En hafifinden “Bizans entrikası”, “Kahpe Bizans” gibi terimleri hatırlayalım. Ya da “Surları onaracağıma yıkarım daha iyi” diyen belediye başkanını. Ya da İstanbul’da ve Anadolu’nun değişik yerlerinde yıkılmaya terk edilen yüzlerce değerli Bizans yapısını…

Osmanlı döneminde, Bizans hakkında yazılmış kitap sayısı üçü geçmez. Bunlardan ilki XVII. yüzyıl yazarı Hüseyin Hezarfen tarafından yazılan “Tarih-i Devlet-i Rumiye” adlı eseridir.

İkincisi XIX. yüzyıl yazarı Ahmed Mithat Efendi’nin “Mufassal Tarih-i Kurun-i Cedid” adlı eserinin bir bölümüdür.

Üçüncüsü ise Tarih-i Osmani Encümeni’nin 1919’da yayımladığı “Osmanlı Tarihi” kitabının üç ana bölümünden biridir. İçlerinden en negatifi Ahmet Mithad Efendi’nin eseridir. Yazara göre Bizans yozlaşmayı, kanunsuzluğu, müsrifliği ve ciddiyetsizliği temsil ederken, Osmanlılar tüm halkları karanlık çağlardan kurtaranlardır.

Cumhuriyet’in ilk yıllarında Bizans’a karşı tutumun adını koymak daha güç. 1923’te bir Bizans tarihi yazılması, 1926-1930 arasında Darülfünun’da arkeoloji ve sanat tarihi dersleri veren Albert-Louis Gabriel’in Selçuklu-Türk sanatının yanı sıra Bizans sanatına da değinmesi, 1931’de rejimin ideoloji yapıcılarından Fuad Köprülü’nün -muhtemelen bir yıl önce Türk Tarihinin Ana Hatları’nı yazmanın rahatlığı içinde- Bizans Müesseselerinin “Osmanlı Müesseselerine Te’siri” adlı kitabı yazması dışında dişe dokunur bir şey yok. Elbette kitabın adına kanıp da Köprülü’nün, böyle bir “tesir” olduğunu düşündüğünü sanmayın, aksine kitap böyle bir “tesirin olmadığını” ispatlamak için yazılmış.

1933’te Darülfünun’dan üniversiteye geçildikten sonra üniversitelerimizde Sümeroloji, Hititoloji, Sinoloji (Çin Bilimi), Hungaroloji (Macar Bilimi) gibi nice bilim dalında bölümler açılırken, bu topraklarda bin yıldan fazla hüküm sürmüş Bizans akla bile gelmez.

Bizans’ın bilimsel bir araştırma alanı, bir bilim dalı olarak eğitim dünyamıza girmesi ancak 1941 ve 1944 yıllarında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nin girişimleriyle seçkin bir Bizans uzmanı olan İngiliz tarihçi Steve Runciman’ın ders vermek üzere Türkiye’ye davet edilmesiyle olur.

1950 yılında İstanbul Adliye Sarayı’nın hafriyat çalışmaları sırasında Bizans eserlerinin bulunması üzerine aynen bugün olduğu gibi inşaatın durdurulmasını isteyenlerle, buluntuların “çanak çömlek olduğunu” düşünenler tartışır. Bu heyecanla, 15-21 Eylül 1955’te İstanbul’da toplanan 10. Uluslararası Bizans Tetkikleri Kongresi ise, ne yazık ki, 6-7 Eylül’de gayrimüslimlere yönelik yağmanın gölgesinde kalır.

İstanbul Üniversitesi bünyesinde, Genel Sanat Tarihi Kürsüsü’ne bağlı olarak başlatılan Bizans Sanat Tarihi Programı, 1963 yılında Bizans Sanatı Kürsüsü adı altında bağımsız bir disiplin olmuş, Cumhuriyet’in ilk ciddi Bizans kazıları 1970’li yıllarda (Thomas Mathews ve Wolfgang Müller-Wiener tarafından) gerçekleştirilmiş ama 1982 yılında kürsü sistemini ortadan kaldıran büyük yönetsel değişikliklerden sonra bu kürsü Arkeoloji ve Sanat Tarihi bölümlerine bağlı bir anabilim dalına dönüşmüş. Bütün çalışmaların başında, emekli olduğu 1991 yılına kadar bulunan Profesör Semavi Eyice’nin bile Bizans’tan çok Osmanlı hakkında yazması ilginç bir durum olsa gerek.

Bilim dünyasında bile durum bu iken, muhafazakâr eğilimli kamu yöneticilerinin Bizans’a sempati duymalarını beklemek abes olur herhâlde. Nitekim 1992 yılında İstanbul Belediye Başkanı Nurettin Sözen’in İstanbul’un tarihî surlarını onarma hamlesi, 1994’te Recep Tayyip Erdoğan’ın belediye başkanı olmasıyla kesintiye uğramıştı.

Erdoğan’ın o günlerde mensubu olduğu Refah Partisi’nin (RP) Genel Sekreteri Oğuzhan Asiltürk’ün “Surları savunmak, Bizans’tan yana tavır almaktır. Biz Bizans havasında bir İstanbul istemiyoruz. İstanbul 600 seneye yakın bir tarihten bu yana bir İslâm şehridir. Bu görüntüsünün zedelenmesini istemiyoruz” demesine, Erdoğan şu hamasi ve milliyetçi sözlerle destek çıkmıştı: “Surların onarımı sürdürülmeyecek. Batı Trakya’da da Türklerin mabetleri yıkılıyor. Surların onarımı için ihale yenilenmeyecek. Batı Trakya’da da Türklerin mabetleri yıkılıyor. Bu milletten yana olun ve bu milletin değerlerine sahip çıkın. Bizim medeniyet götürdüğümüz ülkeler var. Ama bu eserlerin kalıntılarından o ülkelerde bir zerre bile yok. Domuzdan yana olmayın.”^[21]

Birkaç gün sonra Erdoğan sözlerini şöyle tevil etti: “Surlar İstanbul’da bir fethi simgeliyor. Ancak İstanbul’un Osmanlılardan kalma cami, köprü, çeşme gibi eseri var. Bu eserin hepsi mekruh, hepsi onarım bekliyor. Önceliği onlara veririz, sıra sonra surlara gelir. Sayın Asiltürk’le konuştum. Kendisi sadece mezbele olan surların yıkılmasını kastetmiş.”^[22]

Başbakan’ın Marmaray kazılarında bulunanları “çanak çömlek” diye nitelemesini hatırlayınca aradan geçen 15 yılda Başbakan’ın dilinin yumuşadığını ama muhtevada pek değişiklik olmadığını söylemek yanlış olmaz.^[23]

* * * * *

Türk ve Müslüman olduğu varsayılan Osmanlı sultanlarından I. Murat’ın Bizanslı Horofira (Nilüfer)…

Yıldırım Bayezid’ın annesinin Bulgar Marya (Gülçiçek)…

Çelebi Mehmet’in Bulgar Olga…

1. Murat’ın Vronika…

Fatih Sultan’ın Sırp Despina (Hüma)…

1. Bayezid’ın Fransız-Sırp Kornelya (Gülbahar)…

Yavuz Selim’in Pontuslu Rum (Ayşe)…

Kanuni’nin Polonya Yahudisi Helga (Hafza)…

1. Selim’in Yahudi kızı Roksalan (Hürrem)…

III. Murat’ın Yahudi Raşel (Nurbanu)…

III. Mehmet’in Venedikli Bafo (Safiye)…

1. Ahmet’in Yunan Helen (Handa)…

Genç Osman’ın Sırp Evdoksiya (Mahfiruz)…

1. Murat’ın Sırp Anastasya (Mahpeyker)…
2. Mehmet’in Rus Nadya (Turhan)…
3. Süleyman’ın Sırp Katrin (Dilaşüb)…
4. Ahmet’in Polonya Yahudisi Eva (Hatice)…
5. Mustafa’nın Rum Evemia (Emetullah)…

III. Ahmet’in II. Mustafa ile aynı anneden…

1. Mahmut’un Aleksandra (Saliha)…
2. Osman’ın Sırp Mari (Şehsüvar)…

III. Mustafa’nın Fransız Janet (Mihrişah)…

1. Abdülhamit’in Fransız İda (Şermi)…

III. Selim’in Ceneviz Agnes (Mihrişah)…

1. Mustafa’nın Bulgar Sonya (Sineperver)…
2. Mahmut’un Fransız Rivery (Nakşidil)…
3. Abdülmecit’in Rus Yahudisi Suzi (Bezm-i Âlem Valide)…

Abdülaziz’in Roman Besime (Pertevniyal)…

1. Murat’ın Fransız Vilma (Şevkefza)…
2. Abdülhamit’in Ermeni Virjin (Tirimüjgan)…

Mehmet Reşat’ın Arnavut Sofi (Gülcemal)…

Mehmet Vahdettin’in annesinin Çerkes Henriet (Gülistan)…^[24] olduğunu hatırlatarak “ecdat” hikâyelerine geçersek; kabul edelim ki biz Türkler pek bir şey “icat” edemeyiz ama iyi uydururuz.

Belki en palavracıları en yukarılara çıkarmamızın nedeni de budur, belki de siyaseti de bir uydurma yarışması sanıyoruz.

En iyi uydurduğumuz şeylerin arasında herhâlde “tarih” güzide bir yer tutar.

Bizim “ecdadımız” dediğimiz halifelerimiz efendilerimizin, o “attan inmeyen” padişahlarımızın hemen hemen hepsinin dedesinin Hıristiyan olduğunu hatta bir kısmının da papaz olduğunu biliyorsunuz değil mi?

Aranızdan bir kişinin, Başbakan da dâhil, Kanunî’nin dedesinin adını bilmediğine eminim.

1. Bayezid diye öyle bilgiç bilgiç gülümsemeyin, o babasının babası, ya annesinin babası kimdi?

Peki, halife efendilerimizin sarayı Topkapı’nın bahçesinde neden bir kilise var?

Peki, bizim ecdadımız dediğimiz Osmanlı’dan önceki atalarımız kimler?

Osmanlı kim peki?

Osmanlı’nın Kayı Aşireti’nden çıktığını biliyorsunuz diyelim, Kayı Aşireti hakkında ne biliyorsunuz?

Çok fazla bir bilginiz olamaz çünkü tarihte de çok fazla bir bilgi yok, Kayı Aşireti’nin varlığı bile kuşkulu.

Biraz daha geriye gidelim.

Osmanlı 1299’da kuruldu, Türkler Anadolu’ya 1071’de geldi.

Alparslan’la birlikte Anadolu’ya kaç Türk geldi?

“Türkler kim” sorusunu atlayıp başka soruya geçelim.

Bugün “Türk” olduğunu söylediğimiz 70 milyon insan Alparslan’la birlikte gelen “Türklerin” özbeöz çocukları mı?

Yoksa biz o gelen Türklerle Anadolu’da o zamanlarda yaşayan Bizanslıların, Ermenilerin, Rumların, Kürtlerin ortak çocukları mıyız?

Nasıl oluyor da “ecdadımız” sadece Türkler ve Müslümanlar oluyor o zaman?

Ecdadımız arasında Bizanslılar yok mu?

“Kahpe Bizans” demek neden ecdadımıza hakaret sayılmıyor?

Çünkü tarihi uyduruyoruz.

Kendimize Türk ve Müslüman bir tarih yazıyoruz.

Anadolu’nun bütün halklarını, koskoca Bizans’ı yok sayıyoruz.

Sanırsın ki hayat Anadolu’da Alparslan’ın ordusuyla başladı.

Tabii tarihi böyle uydurmaya başlayınca her şeyi uyduruyoruz.

Osmanlı padişahları da başka bir uydurmanın konusu oluyor.

Bugüne kadar Kemalistler bir tarih uyduruyordu, şimdi sıra muhafazakârların tarih uydurmasına geldi.

Onlara göre Osmanlı padişahları attan inmeyen, öpüşmeyen, sevişmeyen, başını duadan kaldırmayan pirifâniler.

Halife II. Selim’in lakabı “sarhoş Selim”, IV. Murat içkiden öldü.

Siz halifelerin payitahtı İstanbul’a gelen içki miktarını hiç merak ettiniz mi?

O zamanlar yapılan “ithalatın” kayıtları var, merak ediyorsanız bir bakarsınız.

Halifelerin haremleri kadınlarla doluydu.

O haremdeki kadınlardan sadece biriyle mi beraber oldu padişahlar?

Havuz âlemleri yapmadılar mı?

Sarayda kadınlar entrikalara karışmadılar mı?

Hadi sizin güzel hatırınıza “içoğlanlar” meselesine hiç girmeyeyim.

Biz böyle her başbakana göre yeni bir tarih uyduracaksak yandık.

Her devletin “resmî tarihi” vardır, her toplumun tarihi utançlarla dolu olduğu için onların bir kısmını “değiştirir” resmî tarih.

Ama insanlığın “cahil” kalmasını sanatçılar, bağımsız tarihçiler önler, onlar gerçekleri anlatır.

Bir toplum da resmî tarihin yalanlarından arındıkça gelişir ya da geliştikçe yalanlardan kurtulur.

Tarihi bir “fetiş” hâline getirmek, “putunu kendi yapar, kendi tapar” usulü bir tarih uydurup o tarihe tapınmak, geri kalmışlığın en belirgin özelliklerindendir.

Kendi kendimizi böyle bir geriliğe, böyle zavallı bir ezikliğe mahkûm etmenin ne âlemi var anlamıyorum, iyisiyle kötüsüyle koca bir tarihin çocuklarıyız, iki büyük imparatorluğun ortak topraklarında yaşıyoruz, o imparatorlukların mirasçısıyız.

Bugün zevkle dinlediğiniz “alaturka” müziğin kaynağı Bizans’tır.

Osmanlı devlet “geleneklerinin” ve yönetim tarzının önemli bir kısmı Bizans’tan ödünç alınmıştır.

“Ecdadımızın” bütün “ecdatlar” gibi iyi yanı da vardır, kötü yanı da, böyle kendimize bir tarih uydurup, bir de o uyduruk tarihin kalıplarına sığmayanları savcılara şikâyet etmek, ecdadımızın öpüşmesinden, sevişmesinden çok daha utanç verici bir zavallılığı ortaya koyar.

Gerçeklerden korkacak bir şey yok.^[25]

Ama öyle; “ecdat” hikâyelerinin estetikleştirme (nafile) çabaları gerçeklerden korkuyor…

Örneğin Prof. Dr. Ahmet Mumcu’nun, “Osmanlı Hukukunda Zulüm Kavramı”^[26] başlıklı yapıtından bihabermişcesine!

AKP, “yeniden kurgulanmış” bir Osmanlı’yı yeniden canlandırmak için canla başla çalışıyor. O hâlde, her fırsatta övülen, sokaklara köprülere adları verilen, “anlı şanlı ecdadımız” diyerek yere göğe sığdırılamayan, dizi filmlerle hakkında methiyeler düzülen Osmanlı padişahlarının durumları, yaşamları ve nasıl sistem kurduklarını hatırlamakta yarar vardır.

Örneğin “Devlet Ebed Müddet” anlayışı ile kundaktaki bebekleri dahi toprağa gömdüren “siyaseten katl” olayı, Fatih kanunnamesindeki “Evladımdan her kime ki saltanat müyesser olursa, nizam-ı âlem için karındaşını öldürebilir. Ekser-i ulema dahi tecviz etmiştir. Gerektiğinde anınla amil olunur…” fermana dayandırılsa da “devletin sürekliliği gerekçesi”yle uygulanan bu vahşet Fatih ile başlamadı.

Osmanlı’nın kuruluşundan itibaren padişahların bu işi yaptırdığının vesikaları bugün tezlere konu edilen hakikâtlerdir.

Kuruluş devrinden itibaren evladını ve/veya kardeşlerini öldürten padişahların kimi vukuatları şöyledir:

Toparlarsak: “Taht kavgası nedeniyle kardeşini, onların çocuklarını, eniştesini, akrabalarını topluca öldürten ecdat! (Örnek: 3. Mehmet, aralarında kundaklık çocukların da olduğu 19 kardeşini öldürtmüştür).

“Üstelik ‘asil’ kanın akıtılmasının günah sayılması nedeniyle bu öldürüm için kement ya da ok kirişi kullanan ecdat! (Örnek: Yavuz Sultan Selim, ağabeyi Ahmet’i yay kirişi ile boğdurtmuştur).

“Akrabasının başını kestiren ecdat! (Örnek: Yıldırım Bayezit, eniştesi olan Karamanoğlu Alaaddin Bey’in kesik başını mızrağa taktırarak kent içinde dolaştırmıştır).

“Boğdurdukları akrabalarının gömütlerinin bile bilinmediği ecdat! (Örnek: Kanuni’nin boğdurduğu oğlu Şehzade Bayezit ve onun çocukları Sivas’ta gömülmüşlerdir, ancak gömütleri belli değildir).

“Paşalarını, oğlunun sünnet düğününe eğlencelik yapan ecdat! (Örnek: 3. Murat, oğlu Şehzade Mehmet’in 56 gün süren sünnet düğününde Rumeli Beylerbeyi İbrahim Paşa’yı ‘düğüncübaşı’, Anadolu Beylerbeyi Cafer Paşa’yı da ‘şerbetçibaşı’ yapmıştı).

“Anadolu insanını, Türkleri yok sayan ecdat! Halk ozanlarının deyişiyle ‘Ekende yok biçende yok/ Yiyende ortak Osmanlı’ ecdat!

“’Ki beyler başladı zulme/ Ve rağbet kalmadı ilme’ diye tanımlanan ecdat!”^[27]

Şimdi Martín Luther King’in, “Nerede durduğunuz fark etmez, ne kadar popüler olduğunuz fark etmez, ne kadar eğitimli olduğunuz fark etmez, ne kadar paranız olduğu fark etmez, onlara sahipsiniz çünkü bu evrende bazıları onları edinmeniz için size yardım etti. Ve bunu gördüğünüzde, kibirli olamazsınız, mağrur olamazsınız. Bulunduğunuz yeri tarihsel olaylar nedeniyle ve arka planda bulunan bireylerin sizin orada duruyor oluşunuzu mümkün kılmaları nedeniyle elde ettiğinizi keşfedin,” vurgusu eşliğinde soralım: Tarihimizde hiç leke yok mu gerçekten?

“Bizim insanımız katiyen böyle bir şey yapmaz” diyebilir miyiz gerçekten? 6-7 Eylül olaylarında insanları linç edip evlerini ve dükkânlarını yağmalayanlar, Kahramanmaraş katliamında evleri basıp çoluk çocuk demeden düşman bellediklerini öldürenler, Sivas’ta insanları otele kıstırıp diri diri yakanlar uzaydan mı gelmişti? Son otuz yılda Güney-Doğu’da öldürülen Kürt/Türk binlerce sivili de mi uzaylılar katletti?

Hangi dinden ya da milletten olursa olsun, cani, cani değil midir?

Zaten insanlık tarihi, her dil, din, ırk ya da milletten insanın diğerlerine karşı işlediği korkunç suçlarla, katliamlarla dolu değil midir? Bir tek “biz” mi sütten çıkmış ak kaşığız? Ecdadımız yüz yıllar boyu onca ülkeyi sevgi sözcükleri ve çiçek dağıtarak mı fethetti? Tarihimize bir de kılıçtan geçirilen o “öteki”lerin gözünden hiç mi bakamayacağız?

Hem, “bizim devletimizi yönetenler tarih boyu hiç suç işlemediler” desek, buna önce kendimiz inanabilecek miyiz?

Unutmamalı: “Günümüzde sessiz kalmak zor, sessiz kalamamak da insana huzur ve sakinlik veren o iç sözü duymamızı engelliyor. Toplum bize durup kendimizi dinlememizden ziyade bütünün parçası olabilmemiz için gürültüyü kabullenmemizi telkin ediyor…”^[28]

“Hayır denilmesi gereken de budur!

* * * * *

Delisi, akıllısı ve kardeş katiliyle “gelenek”, “ecdat”, “tarihsel miras” ve Osmanlı vurgusu yapılırken hangi ecdat ve hangi miras sorularını yeniden yanıtlamak farzdır.

Bir kez kesin ki, Osmanlı, milliliğin semtine bile uğramadı! Millet çağı öncesine aittir ve üstelik sorun Türklükse, kurucu Osman’ın Şeyh Edibali’nin kızı olan eşi bir yana, tek bir “milli” Sultan Ana yoktur! Habsbourg ya da Orleans gibi bir hanedandır sadece Osmanlı, geniş topraklar üzerinde astığı astık kestiği kestik bir saltanat kurmuştur. Öyle ki, anneleri Moldavyalı, Yunan, Romen… olan sultanlar, sadece kendi iki dudakları arasından çıkanlar kanun olsun diye işe kardeş katilliğiyle başlayıp önlerine çıkanların kellelerini alarak devam etmişlerdir. Yasama, yürütme ve yargı “uyum içinde” uhdelerine olmuştur!

Kim öyleyse ecdat? Musa ve Mehmet Çelebiler mi, Simavna Kadısı Şeyh Bedreddin mi? Biz, Bedreddin’in soyundanız, onun ve mücadelesinin mirasçısıyız.

On binlerce Türkmen’e kıyan Yavuz Selim mi, oğullarını gözünü kırpmadan boğduran Kanuni Süleyman mı, ağır vergilerle inletilmiş topraksız köylünün başına geçip ayaklanan Yozgatlı Şeyh Celal ya da onun ardından yürüyen Kalender mi? Biz Celal’in, Kalender’in mirasçısıyız. Sultan Süleyman’la oğlu sarhoş II. Selim mi, Pir Sultan Abdal mı? Tabii ki Pir Sultan!

Celalilerin kuşkusuz, eleştirilecek yanları var… Ancak biz kardeş katili zorba sultanların değil, onlara karşı mücadele yürütenlerin mirasçısıyız.^[29]

17 Temmuz 2023, Çeşme Köyü.

^[1]    Karl Marx.

^[2]    “Bilimsel doğrunun kendisi de tarihseldir. Demek ki asıl mesele, neyin evrensel olduğu değil, neyin nasıl evrildiği ve evrilmenin mutlaka ilerleme demek olup olmadığıdır.” (Kolektif, Sosyal Bilimleri Açın-Gulbenkian Komisyonu, çev: Şirin Tekeli, Metis Yay., 2002, s. 58).

“Hayatı dev bir sorun, bir denklem, daha doğrusu kısmen birbirlerine bağlı, kısmen de bağımsız bir denklemler yumağı olarak düşünün… Bu denklemlerin çok karmaşık, sürprizlerle dolu olduklarını ve çoğu zaman ‘köklerini’ keşfedemediğimizi unutmayın.” (Kolektif, Sosyal Bilimleri Açın-Gulbenkian Komisyonu, çev: Şirin Tekeli, Metis Yay., 2002, s. 11).

^[3]    aktaran: Alev Coşkun, “Modernleşme Hikâyemiz-1”, Cumhuriyet, 10 Eylül 2020, s. 8.

^[4]    Meltem Akyol, “Mustafa Alp: Vallahi Bildiğiniz Gibi Değil”, Evrensel Hayat, 4 Aralık 2016, s. 12-13.

^[5]    Selin Ongun, “Prof. İlber Ortaylı: Herkes Tarihi Değiştiriyor, Herkes Sultan Süleyman!”, Cumhuriyet, 31 Mayıs 2015, s. 10.

^[6]    Hasan Ateş, “Osmanlı Tarih Yazımında İktidar ve Tarihçi İlişkisi”, Evrensel, 2 Aralık 2018, s. 9.

^[7]    Nazım Alpman, “1922 İzmir Yangını”, Birgün, 8 Eylül 2022, s. 7.

^[8]    Abbas Güçlü, “Sarıkamış Destan mı Yoksa Hezimet mi?”, Milliyet, 1 Nisan 2016, s. 21.

^[9]    “Artık Padişahlar da Koruma Altında”, Yeni Yaşam, 2 Temmuz 2020, s. 6.

^[10]  “Emine Erdoğan: Harem Okuldur”, Milliyet, 10 Mart 2016, s. 18.

^[11]  “Bir Reklam, Birçok Hata”, Cumhuriyet, 25 Nisan 2015, s. 15.

^[12]  Michel Foucault, Deliliğin Tarihi, çev: Mehmet Ali Kılıçbay, İmge Yay., 2013.

^[13]  Ayşe Hür, “… ‘Barbar Türk’, ‘İdraksiz Türk’, ‘Müslüman Türk’…”, Radikal, 27 Aralık 2015… http://www.radikal.com.tr/yazarlar/ayse-hur/barbar-turk-idraksiz-turk-musluman-turk-1495713/

^[14]  Özdemir İnce, “Aşkı Eflatuni”, Cumhuriyet, 25 Şubat 2020, s. 3.

^[15]  Bozkurt Güvenç, Türk Kimliği (Kültür Tarihinin Kaynakları) Kültür Bakanlığı Yay., 1993.

^[16]  “İster güler yüzle ister kaba saba gerçekleşsin, kültürel istila her zaman istilaya uğrayan kültürün özgünlüklerini kaybeden veya kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya bulunan insanlarına karşı bir şiddet edimidir.” (Paulo Freire, Ezilenlerin Pedagojisi, çev: Erol Özbek-Dilek Hattatoğlu, Ayrıntı Yay., 1991, s. 129).

^[17]  Ordinaryüs Profesör Sosyolog Hilmi Ziya Ülken, Anadolu Kültürü ve Türk Kimliği Üzerine, Ülken Yay., s. 415.

^[18]  Yalçın Bayer, “Türk Ordusu Nedir Bil”, Hürriyet, 22 Şubat 2015, s. 18.

^[19]  Serdar Korucu, “Ermeni Tarihçilerin Gözünden Malazgirt”, 25 Ağustos 2017… https://m.bianet.org/bianet/tarih/189382-ermeni-tarihcilerin-gozunden-malazgirt

^[20]  Ayşe Hür, “561 Yıldır Fethetmeye Doyamadığımız İstanbul”, Radikal, 1 Haziran 2014, s. 18-19.

^[21]  Milliyet, 27 Aralık 1994.

^[22]  Milliyet, 31 Aralık 1994.

^[23]  Ayşe Hür, “Bizantion, Konstantinopolis, İstanbul”, Taraf, 22 Mayıs 2011, s. 12.

^[24]  Özgen Acar… “Aile İçi Evlilik! (2)”… Cumhuriyet… 4 Temmuz 2017… s. 14.

^[25]  Ahmet Altan, “Ecdadımız Palavraları”, 28 Kasım 2012… https://www.ensonhaber.com/gundem/ahmet-altan-ecdadimiz-palavralari-2012-11-28

^[26]  Prof. Dr. Ahmet Mumcu, Osmanlı Hukukunda Zulüm Kavramı, Ankara Üniversitesi Yay., 1972.

^[27]  Işık Kansu, “Övündükleri Ecdat!”, Cumhuriyet, 17 Eylül 2022, s. 12.

^[28]  Alain Corbin, Sessizliğin Tarihi, çev: Işık Gören, Kolektif Kitap, 2021.

^[29]  Mustafa Yalçıner, “Hangi Tarihsel Miras? Hangi Ecdat?”, Gündem, 30 Ocak 2016, s. 14.

“Dile kolay” gelenin yaşanırken ne kadar zor olduğunu bildiğimiz nice olaylar hepimizin yaşamında muhakkak yer almıştır.

“Bu yıl Sivas katliamının 30. yılı” dile kolay tam 30 yıl geçmiş diyebilir belki okur ama 30 yılı yaşamak aynı kolaylıkta olmasa gerek.

“Bu yıl Sivas katliamının 30. yılı” bir katliam düşünün 30 yıl olmuş ve hâlen anısı dün gibi ayakta.

2003 yılında başını Ertuğrul Özkök ve Sivas Sanayi Odası Başkanlığının başını çektiği “onuncu yıl sonuncu yıl olsun” kampanyasının “varsın ateşin suskunlukla beslensin, benim de yüreğim gençliğini almış yanına, yürür başı dik” diyen Kaldıraç dergisi okurlarının önderliğinde yiğit ve özverili çalışmalar ile durdurulduğu da hâlen anılarımızda. “On yıl oldu artık halk eskisi kadar duyarlı değil, artık sokakta değil salonlarda anma yapalım” diyenler de hatırımızdadır.

30 yıl oldu ve hâlen Sivas’taki ateş yüreğimizin orta yerinde durmakta.

Sivas katliamı hâlen günceldir

Diyorlar ki “Sivas katliamı demeyelim” “Sivas ticari ve turizm açısından yıpranıyor, bu durum her kesimden Sivas’ta yaşayanları da üzüyor.” Tamam demeyelim de ne diyelim? Ya da neden “Sivas katliamı” demeyelim? Bir katliamla yüzleşme, halk tarafından verilen adlandırmalarla oynayarak mı gerçekleştirilir? Bize bunu söyleyen dostlarımız kendileri de bilmez mi yüzleşmenin, hesaplaşmanın bu şekilde olmayacağını?

Bir katliam var ve tüm şehirle anılmakta, anılmakta çünkü katliamdan sonra bile Alibaba Mahallesi’nde günlerce babalarımızın ellerinde baltalarla nöbet tutmak zorunda kalmaları hâlâ gözümüzün önünde. Şehirde aylar sonra bile o veya bu nedenle saldırıya uğramaya devam ettik. Birçoğumuz şehri terk etmek zorunda kaldık.

Katliama kadar Sivas’ta yaşamış annem ve babamla, Sivas’ta yakın dostlarımızdan kimlerin kaldığını anlamaya çalıştık. Tahmin edersiniz ki şehir merkezinde evine uğrayacağımız kimsemizin kalmadığını şaşırarak anladık.

Madımak katliamı dediklerini duyuyoruz bazen. Doğru ama eksik. Eksik çünkü artık bu katliamla hesaplaşmadan ve yüzleşmeden Sivas’ın üzerindeki acı bulutlar kalkmayacak. Sivas kahredici bir şekilde katliamla birlikte anılmaya devam edecek.

Evet hesaplaşma ve yüzleşmeyi birlikte kullanıyoruz. Katliama uğrayanlar açısından hesaplaşma katliamlardan çıkış yolunu göstermektedir. Yüzleşme ise “ateşi suskunlukla besleyen” kitlelerin insanlaşması, iyileşmesi için gerekendir. Ve ihtiyacımız olan mücadele hattı hesaplaşmayla birlikte yüzleşmeyi birbiri ile ilintili yürütebilmekte saklı.

Bu ilişki anlaşılmadan “Sivas değil Madımak diyelim, katliam değil yangın diyelim” yaklaşımı hatalı ve 30 yıllık mücadeleye zarar veren bir zemine oturacaktır.

Anadolu Alevilerinin tarihi katliamlar tarihidir

Özellikle Babai ayaklanmasından sonrasını bu şekilde özetlemek mümkündür diye düşünüyorum.

1500’lü yıllar Osmanlısının dinî otoritesi Şeyhülislâm Ebu Suud Efendi’nin, “Bu Kızılbaş taifesinin katli vaciptir. Bunların malı, kadınları Müslümanlara helâldir, Kızılbaş öldüren Müslüman cennete gidecektir, ölen Kızılbaş’ın yeri cehennemin ta dibidir,” fetvasından da anlaşılacağı üzere Osmanlı tarihi boyunca Aleviler devlet eli ile katliamlara maruz bırakılmıştır. Cumhuriyet döneminde de bu gelenek devam etmiştir. Tıpkı cumhuriyetin 100. yılı kutlanırken polis teşkilâtının 178. yılı kutlanmasında olduğu gibi…

Katli vacip ilan edilen, binlerce yıldır yok edilmeye çalışılan bir halkın yaşama ve ayakta kalma çabası muhakkak anlaşılmak zorundadır.

Burada bir parantez açıp şu konuya da değinmek gerekir kanısındayım. Bazı akademisyenler “Alevi sekülerleşmesinden” bahsederek Aleviliğin bir zaman diliminde eriyeceğinden bahsetmekte. Hatta 30 yıl, 50 yıl gibi süre verenleri dahi mevcut. Binlerce yıldır katliamlarla yok edilememiş bir halkın bu kadar kısa sürede asimilasyon ile dönüştürülemeyeceğini biliyor olmaları lazım. Yoksa “Alevilerde akıllı telefon sahibi olmayan kaldı mı?” şeklinde sorular sorarak tezlerini doğrulamaya çalışmaları ilk elden yüzeysel ancak bir düşünsel kavrayış yaratma çabası olduğu izlenimi yaratıyor. Kişi sormadan edemiyor hâliyle; iyi de zaten varoluşu ile birlikte Alevilik bir seküler varoluş değil mi ki? O nedenle zaten katli vacip ilan edilmedi mi?

Tartışmanın, emin olmamakla birlikte, iyi niyetli ancak zorlama bir tartışma olduğunu kanısındayım. Bir yandan Suriye savaşı diğer yandan da bugün oluşturulan cemevleri başkanlığı ile birlikte ele alındığında elbette tartışmanın kendisi de niyetten bağımsız olarak bir yere oturmakta diyerek parantezi kapatayım.

İşte 2 Temmuz ’93’te yaşananları da Alevilere yönelik olarak tarihteki benzer katliamlardan bir tanesi olarak el almak sanırım hatalı olmayacaktır. En azından Alevilerin bu katliamı bir Alevi katliamı olarak nitelemesine hiçbirimizin bir itirazı olmayacaktır.

Anadolu tarihi boyunca egemenler hangi kesimlere mesaj vermek istemişse çoğunlukla Alevileri katletmiştir. İster yoksul köylülerin isyanını bastırmak için deyin ister ayanların desteğini alıp Safevilere karşı içeride birlik yaratmak için deyin, isterse de yükselen Kürt mücadelesi ile Anadolu’daki harekete geçen işçi direnişlerinin birleşmesini engellemek için deyin, ne derseniz deyin egemenler Alevileri şu ya da bu nedenle hedef almışlardır.

Bundan dolayı 2 Temmuz Sivas katliamını tanımlarken, işçi sınıfı ve emekçilere yönelik yapılmış bir saldırı olarak tanımlamak ne kadar doğru ise Anadolu Alevilerine yapılmış bir saldırı olarak tanımlamak da o kadar doğrudur. Ama hangi açıdan bakarsak bakalım katliamın ağırlığının büyüklüğü Alevi halkımızın omuzlarındadır. Bu alanda yaratılacak tartışma halkların ve işçi sınıfının mücadelesine kalıcı zarar verecek ve çatlaklardan egemen ideolojinin sızmasına neden olacak tartışmalardır. Her toplumsal kesimin kendi cephesinden kendi gündemleri ile katliamların hesabını sorma mücadelesini büyütmesi doğru olandır.

Peki katliamın 30. yılında Sivas’ta neler oldu?

Önce olmayanı söyleyeyim.

30 yıldır ilk kez şehitlerimizin birçoğunun yaşadığı Ankara’da merkezde bir miting gerçekleşmedi. Nâzım’ın “yarısı buradaysa kalbimin yarısı Çin’dedir doktor” dediği gibi, yarısı Sivas’ta ise yarısı Ankara’dadır 2 Temmuz Sivas katliamının. Kurban bayramının son gününe denk gelmesi nedeni ile miting yapılmaması açıklaması ile geçiştirilecek bir konu olarak maalesef kabul edilemez. Kabul edilemez çünkü bir yıldır bayramın son günü ile 2 Temmuz mitinginin çakıştığı bilinmekte idi.

Mahallelerde yapılan anmaları, Ankara mitinginin yerine ikame olarak düşünmek doğru değil. Ankara mitingine hazırlık olarak ele alınmalıydı. Ancak bu konuda tertip komitesine yaptığımız ısrarlı önerilerimize ve uyarılarımıza rağmen Ankara mitingi olması gerektiği hâli ile örgütlenemedi.

Bu yıl 2 Temmuz günü Sivas mitingine yönelik olarak Pir Sultan Abdal Kültür Dernekleri ve Alevi Bektaşi Federasyonu yöneticileri hazırlık çalışmaları kapsamında özellikle Sivas’ta birçok köye ziyaretler düzenlediler, köylerdeki anmalara ve etkinliklere katılarak Sivas mitinginin duyurusunu aktif olarak yaptılar. Bizlerin de bazı etkinliklere birlikte katılma fırsatı bulduğumuz çalışmaların oldukça kıymetli, öğretici ve örgütleyici olduğunun altını çizmekte fayda var.

Bir süredir Alevi halkının yoğun olarak yaşadığı köy ve kasabalarda sürekliliği olan bu çalışmaların sonuçlarını ilerleyen günlerde hep beraber daha fazla göreceğimizi düşünüyoruz. Hatta bu çalışmaların miting alanına moral ve özgüven olarak yansıdığını söylemek abartılı olmayacaktır.

Sivas mitingine çoğunluğu İstanbul, Ankara, İzmir, Adana ve Mersin’den olmak üzere yaklaşık 4 bin kişinin katıldığını söyleyebiliriz. Özellikle bayram gibi tatil günlerinde Sivas’taki mitinge bu şekilde katılım sağlayabilme, başta PSAKD ve ABF olmak üzere örgütlerimizin en azından kendi şubelerinde 2 Temmuz çalışmalarını canlı bir şekilde gündem yapabildiklerini bize göstermekte.

Alandaki coşku ve canlılık, sloganlarda dile gelen öfke, PSAKD Genel Başkanı Cuma Erçe’nin Alevi kurumları ve düzenleyici kurumlar adına tüm alanı kapsayan ve geleceğe yönelik olarak mücadele çağrısını somutlayan umut veren konuşması, bir de Almanya’dan gelen çok hızlı slogan atabilen gençler kanımca 2023 2 Temmuz Sivas mitinginde altının çizilmesi ve hatırlanması gereken başlıklar olarak ele alınabilir.

Ne yapmalı ya da “devletin Alevisi olmayacağız”

2 Temmuz mitinginde her kortejde aşağı yukarı “devletin Alevisi olmayacağız” vurgusu oldukça belirgin bir şekilde öne çıkmaktaydı. Cemevleri Başkanlığı projesi, Çedes projesi gündemleri ile birlikte kürsünün de gündeminin “devletin Alevisi olmayacağız” şiarı olduğunu söyleyebiliriz. Bu anlamıyla kürsü ile kitlenin talepleri mitingde ortaklaşmıştır. Cuma Erçe’nin de konuşmasında altını çizdiği üzere mücadele planı bu hat üzerine kurulmaktadır.

Şimdiden 2024 2 Temmuzu’nda on binlerin alanlarda olması için çalışmaları sıklaştırmamız gerekmekte. Bu yıl alanlara akan binlerce canımız ile birlikte 2024 2 Temmuzu’na hazırlanmalıyız. Tarih boyunca devletin Alevisi olmayan bir halkın kendi tarihinden daha fazla güç alması ve yol açması gereken günlerin arifesindeyiz. Özellikle Alevi örgütlerimizin, yürütülen bütün çalışmalara paralel olarak Babailerden Pir Sultanlara, Şahkulu’ndan Kalender Çelebi’ye, Koçgiri’ye kadar gelen direnişler ve Alevi halk kahramanları üzerine paneller, söyleşiler, sanatsal faaliyetlerle dolu bir çalışma planı yapmasının mücadele hattımızın örülmesine katkı sağlayacağını düşünmekteyiz. Konu ile ilgili çalışmaların organize edilmesinde, eğitimlerin planlanmasında ve örgütlenmesinde Alevi örgütlerimizin yanında olacağımızın bilinmesini isteriz.

Sivas katliamını unutmayacağız. Biliyoruz ki unutursak tekrar hatırlatırlar. Bir daha yaşanmaması için, şehitlerimizin hesabını sormak için, güzel bir ülke kurabilmek için 30 yıldır yüreğimiz yangın yeri.

Sivas katliamında yitirdiğimiz tüm canlarımıza söz veriyoruz:

“Davamız divana kalmayacak.”

14.07.2023

“Bu ülkede pirinç fiyatlarından karayollarına ve turistik yörelere kadar ulusal güvenlikle ilgili olmayan tek bir sorun yoktur. Eğer çok derin bir düşünürseniz, bu da bir ulusal güvenlik meselesidir.”^[1]

Ertuğrul Özkök, çok mutlu olmuş. Kendini “bu ülkenin imtiyazlı bir vatandaşı” gibi hissedecek kertede… Sebep?

Balıkesir’de AKP’li Büyükşehir Belediyesi’nin Hande Yener konserini yasakladığı saatlerde kahramanımız “Türkiye’nin en doğusundaki bir ilçemiz” olan Doğubayazıt’ta bir müzik festivalindeymiş… Festival çerçevesinde düzenlenen konsere genç, orta yaşlı, kadın, erkek, başı açık, örtülü on binler katılmış…

Valilik konseri yasaklamak bir yana, trafikten asayişe, her şeyin pürüzsüz yürümesi için tüm olanakları seferber etmiş. Başı kapalı ve açık genç kadınlar aynı coşkuyla, aynı beden diliyle dans etmişler konser boyu. Özellikle bu, Özkök’ü çok etkilemiş: “Başörtüsü evdeki kızı sosyalleştirecek” diyen Nilüfer Göle’ye hak vermiş. Sahneye çıkan sanatçıların söylediği Türkçe-Kürtçe şarkılara Türk, Kürt, modern, muhafazakâr, AKP, CHP, MHP, HDP, İYİ Parti ayrımı gözetmeksizin tüm izleyiciler, bir ağızdan eşlik ediyormuş. Ama en çok rağbeti Bella Ciao’nun disko versiyonu görmüş. Ertuğrul Özkök anlamış ki “küresel disko yerel ‘Haney’i ezip geçmiş”…^[2]

Ertuğrul Özkök, bilirsiniz, iyimserdir… Kafasında Doğubayazıt konserini yıllar önce Kaliforniya/ Coachella’da izlediği Rock konseriyle karşılaştırırken, Balıkesir’de Hande Yener’in yasaklandığı haberini almış, “Acaba,” diye soruyor kendi kendine; “konser ve festival yasaklamaları Ankara’daki hükümetin politikası değil mi? Yani her şehir ve kasabada, kendini mahallenin ahlâk zabıtası zanneden üç-beş kişiden ibaret sözde sivil toplum kuruluşlarının, bazı işgüzar vali ve kaymakamların işi mi…”

İlerlemeden, bir küçük not: Ertuğrul Özkök’ün Doğubayazıt konserinden çok ama çok etkilendiği günlerde, belki de saatlerde internet sitesi Kısa Dalga’ya bir manşet düştü. “(Doğubayazıt’la sınırdaş) Van’da uyuşturucu kullanım yaşı 10’a kadar düştü.” Haber (özetle) şöyle:

“Van İl Emniyet Müdürlüğünün 4 Temmuz 2023 tarihinde paylaştığı basın bültenine göre, 1-30 Haziran tarihleri arasında gerçekleştirilen operasyonlarda, toplamda 209 kilo 8 gram metamfetamin, 191 kilo 962 gram esrar, 28 kilo 20 gram skunk, 19 kilo 38 gram eroin, 2 kilo afyon sakızı, 1 kilo 738 gram bonzai, 22 bin 712 adet sentetik ecza ve 54,34 litre asit anhidrit ele geçirildi. Bu miktardaki uyuşturucunun ele geçirilmesi ise Van’daki uyuşturucu ticaretinin boyutunu ortaya koyuyor.

“Gazete Duvar’dan Kadir Cesur’un haberine göre uzmanlar, ele geçirilen uyuşturucu miktarının, gerçekte ortaya çıkan sorunun yalnızca bir kısmını yansıttığını ifade etti. Avukat Ümit Avcı, Van’ın sınıra yakın olmasının yanı sıra, istihdam sorunlarıyla birlikte uyuşturucu ticaretinin de cazip bir merkezi hâline geldiğini belirtti. Yıllar önce uyuşturucu için kullanılan güzergâhın Karadeniz’e kaydığını fakat Van’ın uyuşturucu sevkiyatı konusunda niteliğini hâlen kaybetmediğini belirten Avcı şöyle konuştu:

“‘Van, uyuşturucu konusunda en önemli nokta. Talep var ve o talebi karşılamak için can atan bir grup var. Bu görünen ve resmi olarak açıklanan uyuşturucu miktarından çok daha fazla. Geçmişte devlet görevlilerinin kimliklerini kullanarak, bir kısmının da suça bulaşmış devlet görevlilerinin yardımıyla da yapıldığı düşünüldüğünde, uyuşturucunun büyük çoğunluğu belki yakalanmadan buradan geçiyor. (…) Peki bu konuda devlet ne yapıyor? Devlet, Van’da gençliğin uyuşturucudan kurtulmasını istiyor mu ya da Van’da uyuşturucunun arzını kesecek bir tedbir almak istiyor mu? Ben bunu samimiyetle istediğini düşünmüyorum.

“Çünkü uyuşturucuya bulaşmış bir toplum, duyargalarını yitirmiş bir toplumdur. Yönlendirmeye müsait bir toplumdur. Etkisiz ve silik bir yapıdır. Dolayısıyla, okuyan, kendini geliştiren, üreten bir gençlik yerine, uyuşturucu batağına bulaşmış, birbirine zarar veren, geleceğini yok eden ve kontrol edilebilen, hatta belirli suçlar için kullanılabilen bir gençlik, maalesef bir kısım kişilerin de isteyebileceği bir şey. Van’ın özel durumu biraz da buradan kaynaklanıyor’…”^[3]

Suyun Batı yakasında birbiri peşi sıra festivalleri, konserleri yasaklayan, giderek ilkokul çocuklarını haremlik-selâmlık olarak ayırıp kızlar için ayrı okullar açmayı tasarlayan, kadın kamu görevlilerinin, cezaevlerindeki kadın tutsakların etek boylarını cetvelle ölçen yetkililer, beri yakasında, Kürt coğrafyasında, rock konserleri için kamu görevlilerini seferber edenler…

Derken aklıma Perquin düştü. El Salvador’da, FMLN gerillalarının isyanının merkezi, dağın eteğinde kurulmuş küçük bir kent… Bir kamyonetin arkasındaki tahta sıraların üzerinde kıvrıla kıvrıla uzanan patikadan dağdaki, artık bir açık hava müzesine dönüştürülmüş eski gerilla merkezine doğru yolculuk. Museo de las Armas, FMLN’in dağdaki gizli istasyondan El Salvador halkına seslendiği Radio Venceremos stüdyosu…

Ziyaretimizi tamamlayıp kente döndüğümüzde manzara şaşırtıcıydı. Günlerden cumartesi. Sokaklarda in cin top oynuyor. Perdeleri açık pencerelerden görebildiğimiz kadarıyla evler de bomboş… Sanki bizim yokluğumuzda bir acil durum ilanıyla kent boşaltılmış.

Sokaklarda gördüğümüz tek canlı, bir kadın polis memuru. Çar naçar yanına yanaşıp soruyoruz: İnsanlar nerede? Kadının yüzünde geniş bir gülümseme. “Ah, señor, señora, yeni açılan AVM’dedirler. Filanca duraktan kalkan falanca numaralı otobüsle ulaşabilirsiniz.”

Filanca duraktan falanca numaralı otobüse binip sözü edilen AVM’ye ulaştık. Ortalık panayır yeri. Alışveriş merkezinin önündeki açık alanda cazbant, cambazlar, madrabazlar, atlıkarıncalar, çarpışan otomobiller, akvaryum içinde deniz kızları… Seyir bedava… Perquin halkı büyülenmiş gibi izliyor. AVM’nin içinde dükkânlar bomboş, koridorlar hıncahınç. Perquin’li köylüler vitrinlerin önüne yığılmış, Madame Coco’ları, Zara’ları, Versace’leri gözleriyle tüketiyorlar. Alis Harikalar Diyarında…

* * *

68’lerin TİP’li Ertuğrul Özkök’ü iyi bilir, “pasifikasyon” diye bir strateji var; ABD’nin Vietnam savaşı sırasında klasik anlamını bulan.

Kavramın tarihi ise daha eskilere dayanıyor: Kadim Romalıların imparatorluk topraklarında uyguladıkları, askerî ve siyasal pratiğe gönderme yapan pacificato (barışa dönüş, yatıştırma, uyarlanma, uzlaşma) kavramından türetilmiş. Fransa’nın 19. ve 20. yüzyılda sömürgelerinde fetih ve ilhakın ardından uyguladığı askerî-siyasal pratikleri tanımlamada başvurulan kavram böylelikle askerî literatüre yerleşmiş.^[4] İşgal edilen topraklardaki isyancı unsurlar askerî-polisiye uygulamalarla bertaraf edilmesi ve ardından girişilen “uygarlaştırma” (“yani fetih ve yönetimin masraflarını karşılayabilmek için bölge halkı ve doğal zenginliğinin sömürülmesi”^[5]) harekâtını birlikte tanımlamada kullanılıyor. 1870’lerde Tonkin ve ardından da Madagaskar’da “pasifikasyon”u sağlayan Fransız sömürge yöneticisi General Pennequin ile Luang Prabang (Laos) konsolos yardımcısı Auguste Pavie’nin imal ettiği “yürekleri fethetme” teması ve programı, teriminin belirleyici unsuru hâline geldi. Anglosakson sömürgeciliğinde ise bunun karşılığı “yürekleri ve akılları kazanmak” olacaktır: “salt kaba kuvvet kullanımından çok, yerli halkları tümüyle sistem içinde işleyen aktörlere dönüştürerek kendi tahakküm sistemlerine dâhil etmeyi hedefleyen bir strateji.”^[6] Strateji günümüzde ise, “iç savaşın yıkıma uğrattığı bölgede barışı sağlamanın yanı sıra, tüm olanakları seferber ederek anlaşmazlıklara son verme ve bu uğurda siyasal uzlaşı çabalarının yanı sıra arazi ve nüfusun durumuyla uyarlı baskıcı önlemleri devreye sokma”yı ima etmektedir; savaşın aksine, “yasa”nın egemenliğini sağlamak için girişilen ve uzun bir sürece yayılan farklı ve eşzamanlı çabaları içerir.

ABD’nin Vietnam serüveni ise, “pasifikasyon”un klasik örneği olarak geçmiştir askerî tarihe. ABD İleri Araştırma Projeleri Ajansı için hazırlanan ve ikinci cildi pasifikasyonun “askerî” veçhelerindense güvenlik-yönelimli olmayan veçhelerine odaklanan Mart 1972 tarihli bir raporda^[7] toprak reformu, sağlık merkezleri, okullar, yol-köprü inşası, yardım malzemesi dağıtımı, yerel yönetim birimlerinin oluşturulması vb. (CIA bağlantılı) AID’in (Uluslararası Kalkınma Ajansı) Vietnam kırsalındaki faaliyetleri ayrıntılandırılmaktadır. ABD’nin Vietnam’da yürüttüğü (askerî-olmayan) pasifikasyon faaliyetlerinin büyük bölümünün, AID elemanlarının “Batı-merkezci” bakış açılarıyla malûl olduğu, Güney Vietnam’daki misyonlarını “ulus kuruculuk”, ülkenin modernleşme süreçlerine destek olarak gördükleri, bunun da Vietnamlıların kültürel özelliklerini hiçe saydığı eleştirisini^[8] de içeren raporun en can alıcı noktası ise, kanımca ABD’nin Vietnam’a müdahalesinin başladığı yıllarda nüfusun yüzde 80 kadarının kırsalda yaşarken, savaş sürecinin ülkede hızlı bir kentleşmeye yol açtığı, dolayısıyla da “kırsal” bir topluluk için geliştirilen pasifikasyon stratejilerinin kentleşmiş bir toplumda işlemeyeceği uyarısıdır:

“Önümüzdeki yıllarda gelişmekte olan ülkelerin üçüncü dünyasında her yerde ve özellikle de Latin Amerika’da uluslar artan ölçüde kentleşecektir. Vietnam tarzı kırsal ayaklanmalar ortadan kalkacak olmasa da, eğer bu uluslardan bazıları bizden başlangıç hâlindeki ya da süregiden ayaklanmalarla baş etme konusunda yardım talebinde bulunursa, bu ayaklanmaların büyük ölçüde kent-temelli olacağı göz önünde bulundurulmalıdır. (…) ABD’nin kentsel ayaklanmaların artmakta olan ağırlığını hesaba katması, önerilir.”^[9]

Samuel Huntinton ise, ABD’nin Vietnam deneyiminden çıkardığı dersi daha veciz biçimde özetliyor: “ABD Vietnem’da beklemediği bir şekilde ayaklanmaya karşı yanıta rastlamış olabilir. Yanıt, kırsal nüfusu köylerden kentsel alanlara sürecek ve böylelikle, ayaklanmayı iktidara gelmeye yeterli güce kavuşturacak destekten yoksun bırakacak zorla kentleşme ve modernleşmede” yatmaktaydı…”^[10]

“Zorla kentleştirme, modernleştirme…” Böylelikle bir halkın kültürel dokusuna müdahalede bulunmak, tutunum ve süreğenlik duygusunu dışarıdan müdahalelerle imha etmek, direniş potansiyellerini dumura uğratmak… Bu Cooper ve arkadaşlarının (o dönem ABD dış politikasına yön veren Geertz-tarzı “yerlici” yaklaşımıyla uyarlı olarak) eleştirdikleri, “Vietnam kentlerinde büyük miktarda tüketim mallarının dolaşımda olması (oteller, barlar, spekülasyon gibi), hızlı para kazanma olanaklarının katlanması, ülkenin bir tüketim toplumuna dönüşmesi”^[11] gibi gelişmeleri, Vietnam sonrası (askerî-olmayan) pasifikasyon çabalarının merkezine yerleştirmektedir.

Ertuğrul Özkök bunları bilmez mi? Bilir(di) elbette, en azından TİP’li olduğu yıllarda… Ama yıllar önce kapıldığı liberal rüzgârların etkisi altında uğradığı bellek yitiminde, unutuvermiş, demek ki…

Ama belleğini, akıl sağlığını, onurunu ve vicdanını yitirmemiş olanlar, Balıkesir’de ve çoğu Fırat’ın Batı yakasında olmak üzere daha nice yerde^[12] konser yasaklamaları süregiderken Doğubayazıt’ta valilik ve emniyetin bir rock festivali organizasyonu için seferber olmasını, işin içinde bir “bit yeniği” aramadan “iyi niyetle” okuyamaz, buna alkış tutamazlar… o

15 Temmuz 2023, Çeşme Köyü.

^[1]    Orhan Erkanlı’nın 1960 darbesinin on dördüncü yıldönümünde yaptığı bir söyleşiden (Akt.: Feroz Ahmad, Modern Türkiye’nin Oluşumu, Sarmal Yayınları, 1995, ss. 185-186).

^[2]    Ertuğrul Özkök, “Dün Akşam Balıkesir’de Hande Yener Konserinin İptal Edildiği Dakikalarda Doğubeyazıt’ta Neler Gördüm” T24, https://t24.com.tr/haber/ertugrul-ozkok-dun-aksam-balikesir-de-hande-yener-konserinin-iptal-edildigi-dakikalarda-dogubayazit-ta-neler-gordum,1119148

^[3]    “Van’da Uyuşturucu Kullanım Yaşı 10’a Kadar Düştü”, Kısa Dalga https://kisadalga.net/haber/detay/vanda-uyusturucu-kullanim-yasi-10a-kadar-dustu_74707

^[4]    Jean-François Klein, “Pacification, an Imperial Process, 19th-20th centuries”, EHNE, https://ehne.fr/en/encyclopedia/themes/europe-europeans-and-world/governing-populations-in-colonies-17th-20th-centuries/pacification-imperial-process

^[5]    Jean-François Klein, a.y.

^[6]    Jean-François Klein, a.y

^[7]    Chester L. Cooper et al., The American Experience with Pacification in Vietnam. Volume Two, The Elements of Pacification, Institute for Defense Analyses, Mart 1972, Report R-185 A, s. 113.

^[8]    Chester L. Cooper et al., s. 116-117.

^[9]    Chester L. Cooper et al., s. 250.

^[10]  Mai Elliott, “The Terrible Violence of Pacification”, New York Times, 18 Ocak 2018, https://www.nytimes.com/2018/01/18/opinion/violence-pacification-vietnam-war.html

^[11]  Chester L. Cooper et al., s. 246.

^[12]  İHD’nin sadece 2022 yılında yasaklanan festival ve konserler listesi ve açıklaması için bkz. https://www.ihd.org.tr/konser-ve-festival-yasaklamalari-coklu-hak-ihlallerine-neden-olmaktadir-yasakci-zihniyetin-terk-edilmesi-gerekir/